Nhiễm nấm Candida ở phổi là gì? Bệnh nguy hiểm như thế nào?

Candida là một phần của hệ vi sinh vật bình thường trong cơ thể chúng ta, chúng có mặt ở da, khoang miệng, đường hô hấp, dạ dày - ruột và đường tiết niệu.

Nhiễm nấm ở phổi xảy ra khi Candida phát triển quá mức trong hệ hô hấp, dẫn đến nhiễm nấm. Mặc dù loại nhiễm trùng này ít phổ biến hơn so với các bệnh lý hô hấp khác, nhưng vẫn có thể gây ra những nguy cơ và biến chứng nghiêm trọng.

Candida có thể xâm nhập vào phổi thông qua đường hít thở hoặc di chuyển từ các bộ phận khác của cơ thể qua đường máu. Một khi đã vào hệ hô hấp, nấm có thể nhân lên và lan rộng, gây nhiễm trùng phổi.

Những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm nấm Candida ở phổi

Các triệu chứng của nhiễm nấm Candida ở phổi khá đa dạng và có thể giống với nhiều bệnh lý hô hấp khác:

• Ho kéo dài: Là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của nhiễm nấm Candida ở phổi. Ho có thể là ho khan hoặc có đờm và có xu hướng nặng dần theo thời gian. Triệu chứng này thường không đáp ứng với các loại thuốc ho thông thường.
• Khó thở: Bạn có thể cảm thấy khó thở hoặc có cảm giác không lấy đủ không khí.
• Đau ngực: Đau hoặc cảm giác khó chịu ở ngực có thể xảy ra do nhiễm nấm phổi. Cơn đau có thể sắc hoặc âm ỉ, và tăng lên khi hít sâu hoặc ho.
• Sốt: Mệt mỏi và suy nhược không rõ nguyên nhân có thể liên quan đến nhiễm nấm ở phổi. Triệu chứng này sẽ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày và khó cải thiện ngay cả khi bạn đã nghỉ ngơi đầy đủ.
• Khò khè: Có thể xuất hiện khi đường thở bị hẹp vì viêm hoặc tắc nghẽn.
• Buồn nôn và nôn: Nếu bạn bị nhiễm nấm Candida ở phổi có thể gặp triệu chứng buồn nôn và nôn, đây là phản ứng của cơ thể trước tình trạng nhiễm trùng lan rộng.
• Phát ban da: Trong một số trường hợp, nhiễm nấm Candida ở phổi có thể kèm theo phát ban da, thường ngứa và vùng da bị đỏ hoặc viêm.
• Bất thường ở móng tay: Là triệu chứng hiếm gặp hơn, nhiễm nấm Candida ở phổi có thể dẫn đến những thay đổi ở móng tay như đổi màu, thay đổi hình dạng hoặc bề mặt móng.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh nhiễm nấm Candida ở phổi

Nếu không được điều trị, nhiễm nấm Candida ở phổi có thể dẫn đến nhiều biến chứng, bao gồm:

• Nhiễm nấm lan tỏa: Nhiễm trùng có thể lan sang các cơ quan khác, gây bệnh toàn thân nghiêm trọng.
• Áp xe phổi: Tình trạng hình thành các ổ mủ trong phổi, có thể cần dẫn lưu hoặc phẫu thuật.
• Viêm phổi do Candida: Trong trường hợp nặng, nhiễm trùng phổi có thể tiến triển thành viêm phổi, có khả năng đe dọa tính mạng.
• Suy hô hấp: Nếu nhiễm Candida lan rộng và gây tổn thương nghiêm trọng cho phổi, có thể dẫn đến suy hô hấp. Đây là tình trạng phổi không thể cung cấp đủ oxy cho cơ thể hoặc không loại bỏ đủ carbon dioxide, đòi hỏi can thiệp y tế ngay lập tức, đôi khi cần hỗ trợ thở máy.
• Nhiễm trùng huyết: Mặc dù nhiễm nấm Candida chủ yếu gây ảnh hưởng tại hệ hô hấp, nhưng nấm có thể lan ra các cơ quan khác thông qua đường máu, gây nhiễm trùng toàn thân. Tình trạng này rất nguy hiểm và cần điều trị tích cực trong môi trường chăm sóc đặc biệt.

Phát hiện sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để ngăn ngừa các biến chứng tiến triển.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi bạn có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng nêu trên trong thời gian dài mà không cải thiện hãy đi khám bác sĩ để được điều trị.

Mặc dù nấm Candida tồn tại tự nhiên trong cơ thể, nhưng một số yếu tố có thể dẫn đến sự phát triển quá mức của nấm trong phổi. Một số nguyên nhân phổ biến góp phần gây phát triển quá mức nấm Candida ở phổi:

• Suy giảm hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch suy yếu do các bệnh như HIV/AIDS, đái tháo đường hoặc ung thư có thể khiến cơ thể bạn dễ bị nhiễm nấm hơn.
• Sử dụng kháng sinh kéo dài: Kháng sinh, trong khi cần thiết để điều trị nhiễm khuẩn, cũng có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi trong cơ thể.
• Thuốc corticosteroid: Việc sử dụng corticosteroid dài hạn có thể ức chế hệ miễn dịch và làm tăng nguy cơ nhiễm nấm.
• Vệ sinh hô hấp kém: Thông khí kém, tiếp xúc với môi trường ẩm mốc hoặc hút thuốc đều có thể góp phần thúc đẩy sự phát triển của nấm Candida trong phổi.
• Bệnh phổi mạn tính: Các bệnh lý như hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và giãn phế quản có thể làm suy yếu hệ hô hấp, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm Candida phát triển.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh nhiễm nấm Candida ở phổi?

Dưới đây là một số đối tượng có nguy cơ nhiễm nấm Candida ở phổi:

• Những người phải nằm viện lâu dài, đặc biệt là trong các khoa hồi sức tích cực (ICU), có nguy cơ cao mắc nhiễm trùng nấm Candida do việc tiếp xúc với các thiết bị y tế như ống thở, catheter.
• Những người suy dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu vitamin và khoáng chất thiết yếu, có nguy cơ cao bị nhiễm nấm.
• Người bị bệnh đái tháo đường làm suy yếu hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh nhiễm nấm Candida ở phổi

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm nấm Candida ở phổi có thể kể đến như:

• Những người mắc các bệnh như ung thư, hoặc đang điều trị ung thư (xạ trị, hóa trị) có hệ miễn dịch yếu, dễ bị nhiễm trùng nấm.
• Việc sử dụng kháng sinh lâu dài hoặc không đúng cách có thể làm giết chết các vi khuẩn có lợi, từ đó tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển.
• Giảm bạch cầu trung tính nặng.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán nhiễm nấm Candida ở phổi

Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh và tiến hành thăm khám tổng thể. Các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở, đau ngực, cũng như các yếu tố nguy cơ (suy giảm miễn dịch, sử dụng kháng sinh gần đây, tiền sử nhiễm nấm) sẽ được đánh giá kỹ lưỡng.

Xét nghiệm trong phòng thí nghiệm

• Rửa phế quản - phế nang: Bác sĩ sẽ dùng nước muối sinh lý vô khuẩn rửa phổi, sau đó thu mẫu dịch để xét nghiệm tìm nấm Candida hoặc các tác nhân gây bệnh khác.
• Cấy đờm: Lấy mẫu đờm để cấy xác định loại nấm hoặc vi khuẩn gây nhiễm trùng.
• Xét nghiệm máu: Phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên đặc hiệu liên quan đến nấm Candida trong máu.

Chẩn đoán hình ảnh

Chẩn đoán hình ảnh giúp đánh giá mức độ tổn thương phổi:

• Chụp X-quang phổi: Phát hiện các bất thường như viêm, tổn thương phổi do nhiễm nấm.
• Chụp CT ngực: Cho hình ảnh chi tiết hơn, giúp phát hiện các tổn thương dạng nốt nấm, tụ dịch màng phổi hoặc các khu vực đông đặc nhu mô phổi.

Hình ảnh X-quang và CT phổi thường không đặc hiệu, làm cho việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Các phát hiện bao gồm viêm phổi, đám mờ nốt, áp xe phổi và tổn thương khoang.

Phương pháp điều trị nhiễm nấm Candida ở phổi hiệu quả

Nhiễm nấm Candida ở phổi cần được điều trị kịp thời để kiểm soát hiệu quả nhiễm trùng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị thường kết hợp giữa dùng thuốc và thay đổi lối sống.

Thuốc kháng nấm thường được chỉ định để tiêu diệt sự phát triển quá mức của nấm Candida trong phổi. Việc lựa chọn loại thuốc và liều lượng sẽ phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của nhiễm trùng và các yếu tố cá nhân của từng bệnh nhân.

• Fluconazole: Thuốc kháng nấm đường uống, thường được sử dụng đầu tay cho các trường hợp nhiễm nấm Candida phổi nhẹ đến trung bình.
• Amphotericin B: Thuốc kháng nấm mạnh, thường dùng đường truyền tĩnh mạch cho những trường hợp nặng hoặc dai dẳng.
• Echinocandins: Một nhóm thuốc kháng nấm khác, được sử dụng khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả hoặc không phù hợp.

Việc tuân thủ đúng phác đồ điều trị và dùng đủ liệu trình thuốc là rất quan trọng để đảm bảo tiêu diệt hoàn toàn nấm. Ngưng thuốc sớm có thể dẫn đến tái phát hoặc làm xuất hiện các chủng nấm Candida kháng thuốc.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của nhiễm nấm Candida ở phổi

Chế độ sinh hoạt:

• Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, thường xuyên rửa tay để hạn chế lây lan vi sinh vật qua đường hô hấp.
• Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng, như đi bộ, yoga hoặc bơi lội, để tăng cường sức khỏe tổng thể và củng cố hệ miễn dịch.
• Đảm bảo ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm.
• Hạn chế hút thuốc lá, tránh tiếp xúc với các tác nhân kích thích như khói bụi, nấm mốc hoặc hóa chất có thể làm nặng thêm nhiễm trùng nấm.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ăn đầy đủ các nhóm thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ để củng cố hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.
• Hạn chế thực phẩm có đường, vì nấm Candida phát triển mạnh trong môi trường có lượng đường cao.
• Tăng cường thực phẩm giàu probiotic như sữa chua, kim chi, miso để hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột và giảm nguy cơ nấm phát triển.

Phương pháp phòng ngừa nhiễm nấm Candida ở phổi hiệu quả

Để giảm nguy cơ phát triển nấm candida ở phổi, cần thực hiện các biện pháp chủ động nhằm duy trì vệ sinh hô hấp tốt và hỗ trợ hệ miễn dịch khỏe mạnh. Bao gồm:

• Thường xuyên rửa tay sạch.
• Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.
• Thường xuyên làm sạch và khử trùng các bề mặt tiếp xúc thường xuyên.
• Ăn uống cân đối, ưu tiên rau quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc để cung cấp dinh dưỡng cho hệ miễn dịch.
• Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức khỏe.