Nguyên nhân gây đột tử khi chơi thể thao là gì?

Những vụ việc đột tử khi đang chơi thể thao, từ bóng đá, chạy bộ cho đến bơi lội, luôn để lại nỗi bàng hoàng cho người chứng kiến. Đằng sau sự ra đi bất ngờ ấy là những yếu tố bệnh lý tiềm ẩn hoặc những sai sót trong quá trình tập luyện. Chính vì vậy, việc lý giải nguyên nhân gây đột tử khi chơi thể thao không chỉ giúp giải đáp thắc mắc, mà còn là lời cảnh báo quan trọng để bảo vệ sức khỏe và tính mạng. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu về chủ đề này qua bài viết dưới đây.

Nguyên nhân gây đột tử khi chơi thể thao là gì?

Nguyên nhân đột tử khi chơi thể thao thường khác nhau giữa người trẻ và người lớn tuổi, nhưng nhìn chung đều có liên quan đến các bệnh tim mạch. Ở người trẻ, nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ các bệnh tim bẩm sinh, vốn có thể tiềm ẩn trong nhiều năm mà không gây triệu chứng rõ rệt. Ngược lại, ở vận động viên trung niên và lớn tuổi, bệnh động mạch vành do xơ vữa lại là yếu tố thường gặp nhất.

Trong các bệnh tim bẩm sinh, có thể chia thành hai nhóm chính:

• Nhóm bệnh tim cấu trúc thường làm cản trở hoặc thay đổi dòng máu trong tim và từ tim ra ngoài. Điển hình là bệnh cơ tim phì đại, loạn sản thất phải gây loạn nhịp và dị tật động mạch vành, tất cả đều có thể dẫn tới rối loạn nhịp tim nặng, thậm chí ngừng tim khi gắng sức.
• Nhóm bệnh tim không cấu trúc lại liên quan nhiều đến rối loạn dẫn truyền điện học trong tim, gây ra các rối loạn nhịp nguy hiểm. Những tình trạng thường gặp là hội chứng QT dài, hội chứng Brugada, hội chứng Wolff-Parkinson-White và nhịp nhanh thất đa hình do catecholamine.

Đây đều là những nguyên nhân khiến tim đột ngột mất khả năng co bóp hiệu quả trong khi vận động mạnh. Ngoài yếu tố bẩm sinh, các bệnh tim mắc phải cũng góp phần không nhỏ. Ở vận động viên lớn tuổi, tình trạng xơ vữa động mạch vành khiến lòng mạch bị hẹp hoặc dễ vỡ mảng bám, đặc biệt khi tập luyện gắng sức, dẫn đến nhồi máu cơ tim và ngừng tim đột ngột.

Bên cạnh đó, các yếu tố liên quan đến thuốc và chất kích thích cũng được ghi nhận là nguyên nhân quan trọng. Steroid đồng hóa và hormone peptide thường làm thất trái phì đại bất thường, tăng nguy cơ suy tim và loạn nhịp. Trong khi đó, các chất kích thích lại tác động trực tiếp và cấp tính lên hệ tim mạch, dễ gây loạn nhịp, tăng huyết áp, đồng thời làm xuất hiện những thay đổi lâu dài bất lợi cho cơ tim.

Như vậy, nguyên nhân gây đột tử khi chơi thể thao rất đa dạng, từ các bệnh lý tim bẩm sinh, bệnh tim mắc phải cho đến ảnh hưởng của thuốc và chất kích thích. Việc hiểu rõ các yếu tố nguy cơ này có ý nghĩa quan trọng trong sàng lọc, chẩn đoán và dự phòng, giúp giảm thiểu những tai biến đáng tiếc trên sân chơi thể thao.

Làm thế nào để nhận biết nguy cơ đột tử khi chơi thể thao?

Nguy cơ đột tử khi chơi thể thao thường khó nhận biết vì nhiều trường hợp xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước. Tuy vậy, vẫn có một số dấu hiệu cảnh báo quan trọng cần được lưu ý:

• Ngất xỉu, đặc biệt khi không rõ nguyên nhân và xảy ra trong lúc hoạt động hoặc tập luyện, có thể là biểu hiện của bệnh tim tiềm ẩn.
• Khó thở hoặc đau ngực khi gắng sức cũng là triệu chứng đáng cảnh báo. Dù các vấn đề hô hấp như hen suyễn cũng có thể gây ra những biểu hiện này, song việc phân biệt cần dựa trên thăm khám và đánh giá y tế kỹ lưỡng.

Ngoài các triệu chứng lâm sàng, tiền sử gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nhận diện nguy cơ. Nếu trong gia đình từng có người đột tử do tim hoặc tử vong đột ngột mà không rõ nguyên nhân, khả năng tồn tại bệnh tim di truyền ở thế hệ sau là rất cao. Trong những trường hợp này, việc trao đổi với bác sĩ và thực hiện sàng lọc chuyên sâu là điều cần thiết để phát hiện sớm nguy cơ, từ đó đưa ra biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Cách phòng ngừa đột tử khi chơi thể thao

Một trong những biện pháp quan trọng và hiệu quả nhất để giảm nguy cơ đột tử khi chơi thể thao là thực hiện sàng lọc bệnh tim mạch định kỳ, đặc biệt đối với các vận động viên chuyên nghiệp phải tập luyện và thi đấu thường xuyên. 

Việc sàng lọc thường bắt đầu bằng thăm khám lâm sàng và khai thác kỹ tiền sử bệnh, bao gồm các bệnh lý nền, tiền sử gia đình mắc bệnh lý tim mạch, cũng như những triệu chứng bất thường từng xuất hiện khi luyện tập như khó thở, chóng mặt, đánh trống ngực, đau ngực hay thậm chí ngất xỉu.

Bên cạnh thăm khám, các xét nghiệm chuyên sâu cũng đóng vai trò thiết yếu. Điện tâm đồ (ECG) là phương pháp giúp ghi lại hoạt động điện của tim, qua đó phát hiện rối loạn nhịp hoặc bất thường trong dẫn truyền. Song song với đó, siêu âm tim cho phép đánh giá khả năng bơm máu, quan sát cấu trúc tim, van tim và các buồng tim một cách chi tiết hơn.

Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ đột tử do tim, việc sàng lọc sớm vẫn mang lại lợi ích lớn trong việc phát hiện bất thường từ giai đoạn đầu, tạo cơ hội can thiệp y tế kịp thời và định hướng thay đổi lối sống phù hợp để giảm thiểu rủi ro.

Bài viết đã trả lời câu hỏi: “Nguyên nhân gây đột tử khi chơi thể thao là gì?”. Đột tử khi chơi thể thao không phải là hiện tượng ngẫu nhiên mà thường xuất phát từ những yếu tố bệnh lý tim mạch tiềm ẩn. Nhận thức được các nguyên nhân này sẽ giúp mỗi người có biện pháp phòng tránh phù hợp, từ việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, tập luyện khoa học cho đến lắng nghe giới hạn của cơ thể, nhằm đảm bảo thể thao thực sự là một hoạt động mang lại sức khỏe và niềm vui.