Đột quỵ và đột tử có giống nhau không?

Đột quỵ và đột tử đều là những biến cố y khoa nghiêm trọng, dễ gây tử vong nếu không được can thiệp kịp thời. Sự nhầm lẫn giữa hai khái niệm này có thể khiến việc phòng ngừa và xử trí trở nên sai lệch. Do đó, việc phân biệt rõ ràng đột tử và đột quỵ sẽ giúp mỗi người hiểu đúng bản chất, từ đó chủ động bảo vệ sức khỏe tốt hơn. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu đột quỵ và đột tử có giống nhau không qua bài viết dưới đây.

Đột quỵ và đột tử có giống nhau không? Đột tử và đột quỵ thường bị nhầm lẫn với nhau, nhưng thực tế đây là hai tình trạng y tế khẩn cấp khác biệt. Việc hiểu rõ sự khác nhau và biết cách nhận diện các dấu hiệu là vô cùng quan trọng, bởi mỗi tình trạng đòi hỏi phương pháp xử trí riêng và kịp thời, có thể quyết định sự sống còn.

Đột tử, thường có bắt nguồn từ tim, xảy ra khi tim đột ngột ngừng đập do rối loạn điện học, khiến máu không còn được bơm đi nuôi cơ thể. Nguyên nhân thường là do mạch vành bị tắc nghẽn, làm giảm hoặc ngừng dòng máu đến tim. Đây là tình huống đặc biệt nguy hiểm, tỷ lệ tử vong rất cao. Triệu chứng có thể xuất hiện trước đó như hồi hộp, đau ngực, chóng mặt, khó thở và thường dẫn đến mất ý thức nhanh, đột ngột.

Trong khi đó, đột quỵ là tình trạng não không nhận đủ máu và oxy do mạch máu bị tắc nghẽn hoặc vỡ. Hậu quả là tế bào não nhanh chóng bị tổn thương hoặc chết đi. Đột quỵ được chia thành hai loại chính: Đột quỵ thiếu máu cục bộ (chiếm khoảng 90%) và đột quỵ xuất huyết não. Các dấu hiệu cảnh báo điển hình gồm đau đầu dữ dội, nói khó, méo miệng, yếu liệt một bên cơ thể, có thể kèm theo rối loạn ý thức và tiêu tiểu không tự chủ.

Đột quỵ và đột tử có giống nhau không? 1 — *Cả hai tình trạng đều nguy hiểm, cần nhập viện cấp cứu ngay*

Cả hai tình trạng đều nguy hiểm, nhưng khác biệt ở nguyên nhân, biểu hiện và cách xử trí. Đột tử do tim có tỷ lệ tử vong cao hơn rất nhiều, trong khi đột quỵ tuy cũng đe dọa tính mạng nhưng nếu phát hiện sớm và được đưa đến bệnh viện có đơn vị đột quỵ kịp thời thì cơ hội sống sót và hồi phục sẽ cao hơn. Chính vì vậy, nâng cao nhận thức cộng đồng về sự khác nhau giữa hai tình trạng này, cũng như kỹ năng ứng phó ban đầu, là chìa khóa để cứu sống nhiều người hơn.

Điểm khác biệt	Đột tử	Đột quỵ
Triệu chứng	Chóng mặt, hồi hộp đánh trống ngực, đau ngực, khó thở, đột ngột mất ý thức	Đau đầu dữ dội, nói khó, méo miệng, yếu liệt 1 bên cơ thể, có thể rối loạn ý thức, tiêu tiểu không tự chủ
Nguyên nhân	Đa dạng: Tim, não, phổi, mạch máu,...	Tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu não
Xử trí	Gọi 115 và hồi sức tim phổi (CPR) càng sớm càng tốt	Gọi 115 ngay và đưa đến bệnh viện có đơn vị đột quỵ trong thời gian vàng (<6 giờ)
Tỷ lệ tử vong	Rất cao (>90%) đối với đột tử do tim	Cao nếu cấp cứu trễ, nhưng thấp hơn đột tử do tim

Các nguyên nhân có thể gây đột tử là gì?

Các nguyên nhân gây đột tử rất đa dạng, trong đó thường gặp nhất là các bệnh lý tim mạch. Đột tử do tim chiếm tỷ lệ lớn, chủ yếu liên quan đến bệnh mạch vành và rối loạn nhịp tim. Bệnh mạch vành hình thành khi các mảng xơ vữa bám vào thành động mạch, làm hẹp lòng mạch và hạn chế máu nuôi tim, từ đó gây thiếu oxy và dưỡng chất cho cơ tim.

Rối loạn nhịp tim xuất phát từ bất thường trong hệ thống dẫn truyền điện của tim, khiến tim đập quá nhanh, quá chậm hoặc không đều, dễ dẫn đến ngừng tim đột ngột. Bệnh cơ tim và bệnh van tim cũng là những nguyên nhân quan trọng góp phần gây đột tử.

Đột quỵ và đột tử có giống nhau không? 2 — *Đột tử có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như tim mạch, thần kinh, hô hấp,...*

Bên cạnh đó, đột tử còn có thể bắt nguồn từ các cơ quan khác:

Hệ thần kinh: Tình trạng như đột quỵ, u não, viêm não, viêm màng não hay động kinh đều có thể gây nguy kịch tính mạng.
Hệ mạch máu: Bệnh lý như phình động mạch chủ bụng, huyết khối tĩnh mạch sâu, bệnh mạch máu ngoại biên hoặc bệnh lý di truyền như hội chứng Marfan cũng có nguy cơ dẫn đến đột tử.
Hệ hô hấp: Bệnh nặng như thuyên tắc phổi hay các bệnh phổi mạn tính, nhiễm trùng nặng đều có thể gây tử vong đột ngột.
Hệ tiêu hóa: Viêm tụy cấp hoặc xuất huyết tiêu hóa, đặc biệt từ loét dạ dày - tá tràng, là những nguyên nhân đáng chú ý.

Ngoài nguyên nhân bệnh lý, một số yếu tố bên ngoài cũng có thể dẫn đến đột tử như ngạt thở, lạm dụng rượu, gắng sức quá mức khi chạy bộ hoặc làm việc nặng, sốc nhiệt do nắng nóng hay thói quen tắm đêm khi cơ thể đang mệt mỏi. Tất cả những yếu tố này đều nhấn mạnh rằng đột tử không chỉ giới hạn trong các bệnh tim mạch mà có thể xuất phát từ nhiều cơ quan, thậm chí từ lối sống hằng ngày.

Ai có nguy cơ cao mắc đột tử và đột quỵ?

Nguy cơ đột tử

Một số đối tượng có nguy cơ cao hơn so với người bình thường, bao gồm:

Người có bệnh tim: Nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim, phì đại tim, tim bẩm sinh.
Người bị tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu nhưng không điều trị hoặc kiểm soát tốt.
Người hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, béo phì, lạm dụng chất kích thích, ít vận động.

Đột quỵ và đột tử có giống nhau không? 3 — *Người có tiền căn mắc bệnh tim mạch có nguy cơ cao hơn*

Nguy cơ đột quỵ

Dưới đây là những trường hợp có nguy cơ đột quỵ cao:

Người bị tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, bệnh tim mạch.
Có tiền sử bản thân hoặc gia đình từng bị đột quỵ, thiếu máu não thoáng qua.
Hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều, lười vận động.
Người từ 55 tuổi trở lên, phụ nữ dùng thuốc tránh thai hoặc điều trị nội tiết tố.

Đột quỵ và đột tử có giống nhau không? 4 — *Có tiền sử bản thân hoặc gia đình từng bị đột quỵ làm tăng nguy cơ*

Bài viết đã giải đáp câu hỏi: “Đột quỵ và đột tử có giống nhau không?”. Có thể thấy, mặc dù đột tử và đột quỵ đều nguy hiểm và bất ngờ, nhưng điểm khác biệt nằm ở cơ quan bị ảnh hưởng: Đột quỵ liên quan đến não bộ do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu, trong khi đột tử thường bắt nguồn từ rối loạn tim mạch dẫn đến ngừng tim đột ngột. Nhận biết rõ sự khác nhau này không chỉ giúp nâng cao kiến thức y tế, mà còn góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa và xử trí đúng cách khi có tình huống khẩn cấp xảy ra.