Nguyên nhân, dấu hiệu gây ngất xỉu và cách xử lý

Ngất xỉu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như hạ huyết áp, mất nước, căng thẳng hoặc các bệnh lý tiềm ẩn. Trong một số trường hợp, ngất xỉu còn có thể xảy ra sau khi tiêm vắc xin do phản ứng của cơ thể hoặc yếu tố tâm lý. Cùng tìm hiểu biểu hiện, nguyên nhân và cách xử lý khi bị ngất xỉu ngay sau đây.

Tìm hiểu chung về tình trạng ngất xỉu

Ngất xỉu là tình trạng mất ý thức tạm thời do giảm lưu lượng máu lên não, thường kéo dài trong vài giây đến vài phút. Đây là một phản ứng của cơ thể trước các yếu tố như huyết áp thấp, mất nước, căng thẳng hoặc đứng lâu. Trong hầu hết các trường hợp, ngất xỉu không nguy hiểm và người bệnh có thể tỉnh lại nhanh chóng.

Tuy nhiên, ngất xỉu cũng có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, chẳng hạn như rối loạn tim mạch hoặc thần kinh. Đặc biệt, một số người có thể bị ngất khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích như đau đớn, sợ hãi hoặc thậm chí sau khi tiêm vắc xin. Hiểu rõ nguyên nhân gây ngất xỉu giúp phòng tránh và xử lý kịp thời, đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Nguyên nhân phổ biến gây ngất xỉu

Ngất xỉu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những phản ứng sinh lý bình thường đến các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Huyết áp thấp và thiếu máu: Khi huyết áp giảm đột ngột hoặc lượng oxy trong máu không đủ, não bộ bị thiếu máu tạm thời, dẫn đến ngất.
• Mất nước và hạ đường huyết: Cơ thể mất nước hoặc lượng đường trong máu giảm mạnh có thể gây ra tình trạng chóng mặt, hoa mắt và ngất xỉu.
• Căng thẳng, lo lắng và sợ hãi: Một số người có thể ngất khi trải qua căng thẳng mạnh, đau đớn hoặc sợ hãi, đặc biệt là khi nhìn thấy máu hoặc tiêm vắc xin.
• Rối loạn tim mạch: Các bệnh lý về tim như rối loạn nhịp tim, hẹp động mạch hoặc suy tim có thể làm giảm lưu lượng máu lên não và gây ngất.
• Phản ứng sau tiêm vắc xin hoặc dùng thuốc: Một số người có thể bị ngất do phản ứng dây thần kinh phế vị khi tiêm vắc xin, tuy nhiên đây là tình trạng không nguy hiểm và có thể phòng tránh.

Xác định đúng nguyên nhân gây ngất xỉu giúp có biện pháp xử lý phù hợp, tránh những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe.

Dấu hiệu sắp ngất xỉu

Trước khi ngất, cơ thể thường gửi đi một loạt tín hiệu cảnh báo. Nhận biết sớm các dấu hiệu này có thể giúp bạn hoặc người xung quanh kịp thời xử lý để tránh mất ý thức đột ngột, giảm nguy cơ chấn thương do ngã. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

Cảm giác chóng mặt, hoa mắt

Một trong những dấu hiệu đầu tiên của tình trạng sắp ngất là cảm giác chóng mặt, quay cuồng hoặc mất phương hướng. Bạn có thể cảm thấy tầm nhìn mờ dần, thấy tối sầm trước mắt hoặc xuất hiện các đốm sáng nhỏ lấp lánh (như "sao" trước mắt). Điều này xảy ra do lượng máu lên não giảm, ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và điều khiển cơ thể.

Buồn nôn, đổ mồ hôi lạnh

Cơ thể có thể phản ứng bằng cách tiết nhiều mồ hôi lạnh, đặc biệt ở lòng bàn tay, trán và lưng. Kèm theo đó, người sắp ngất có thể cảm thấy buồn nôn hoặc khó chịu trong dạ dày. Đây là phản ứng của hệ thần kinh khi huyết áp và lưu lượng máu thay đổi đột ngột.

Tai ù, tim đập nhanh hoặc chậm bất thường

Một số người cảm thấy tai ù, âm thanh xung quanh trở nên xa vời hoặc bị nhiễu loạn. Đồng thời, nhịp tim có thể đập nhanh hơn do hệ thần kinh cố gắng bù đắp cho sự thiếu hụt oxy lên não, hoặc ngược lại, tim đập chậm lại do phản xạ thần kinh phế vị, gây tụt huyết áp.

Cảm giác yếu ớt, mất kiểm soát cơ thể

Bạn có thể cảm thấy cơ thể rã rời, tay chân bủn rủn, không thể đứng vững hoặc di chuyển linh hoạt. Một số người còn có cảm giác nóng hoặc lạnh bất thường, da trở nên tái nhợt, môi nhợt nhạt do tuần hoàn máu suy giảm.

Cảm giác hoảng loạn, khó thở

Nhiều người trước khi ngất có cảm giác hồi hộp, lo lắng không rõ nguyên nhân, thở gấp hoặc cảm thấy như bị hụt hơi. Điều này đặc biệt phổ biến ở những người có tiền sử huyết áp thấp, rối loạn thần kinh thực vật hoặc lo âu.

Ngất xỉu sau khi tiêm vắc xin: Nguyên nhân và cách xử lý

Một số người có thể bị ngất xỉu sau khi tiêm vắc xin, đặc biệt là những người có tâm lý lo lắng, sợ kim tiêm hoặc phản ứng nhạy cảm của hệ thần kinh. Đây là phản ứng sinh lý tạm thời và không phải dấu hiệu của phản ứng dị ứng hay tác dụng phụ nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây ngất xỉu sau tiêm vắc xin:

• Phản xạ thần kinh phế vị: Khi cơ thể bị kích thích bởi đau hoặc căng thẳng, dây thần kinh phế vị có thể làm giảm nhịp tim và huyết áp, dẫn đến ngất.

• Căng thẳng, lo lắng quá mức: Một số người sợ tiêm đến mức gây ra tình trạng chóng mặt, hoa mắt và ngất.

• Hạ đường huyết hoặc mất nước: Nếu chưa ăn uống đầy đủ trước khi tiêm, cơ thể có thể bị yếu đi và dễ bị ngất hơn.

Cách xử lý và phòng tránh:

• Trước khi tiêm: Nên ăn nhẹ, uống đủ nước và giữ tinh thần thoải mái.

• Trong lúc tiêm: Ngồi hoặc nằm thoải mái, tránh căng thẳng quá mức.

• Sau khi tiêm: Nghỉ ngơi tại chỗ 15 - 30 phút để theo dõi phản ứng, nếu cảm thấy chóng mặt thì nằm xuống và kê chân cao.

Ngất xỉu sau tiêm vắc xin là hiện tượng phổ biến và không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu có biểu hiện bất thường kéo dài, cần báo ngay cho nhân viên y tế để được hỗ trợ kịp thời.

Xử lý khi có người ngất xỉu

Khi gặp một người bị ngất xỉu, cần nhanh chóng sơ cứu đúng cách để giúp họ hồi phục và tránh nguy hiểm. Dưới đây là các bước xử lý:

Đặt người bị ngất ở tư thế an toàn

• Để người bị ngất nằm xuống trên mặt phẳng, nâng cao chân khoảng 30cm để tăng lượng máu lên não.
• Nới lỏng quần áo, cổ áo, thắt lưng để giúp họ dễ thở hơn.
• Nếu ở nơi đông người, tạo không gian thoáng mát, tránh gây tụ tập.

Kiểm tra phản ứng

• Gọi tên hoặc vỗ nhẹ vào vai để xem người đó có phản ứng không.
• Nếu tỉnh lại, để họ nằm nghỉ và uống một chút nước.

Trường hợp đặc biệt cần gọi cấp cứu ngay

• Người ngất không tỉnh lại sau 1 - 2 phút.
• Xuất hiện co giật, đau ngực, khó thở hoặc mất ý thức kéo dài.
• Ngã gây chấn thương đầu hoặc có tiền sử bệnh tim mạch.

Lưu ý khi ngất xỉu do tiêm vắc xin

• Nếu ai đó ngất sau khi tiêm vắc xin, hãy đặt họ nằm xuống, theo dõi nhịp thở và báo ngay cho nhân viên y tế.
• Hầu hết các trường hợp này không nguy hiểm, nhưng vẫn cần theo dõi trong 15 - 30 phút để đảm bảo an toàn.

Việc xử lý đúng cách khi có người ngất xỉu giúp họ hồi phục nhanh chóng và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Dù hầu hết các trường hợp ngất xỉu không quá nguy hiểm, nhưng nếu xảy ra thường xuyên hoặc đi kèm với các triệu chứng bất thường, cần thăm khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân chính xác. Đặc biệt, đối với những trường hợp ngất xỉu sau khi tiêm vắc xin, việc theo dõi sức khỏe và tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế sẽ giúp đảm bảo an toàn.