Nghẹt mũi đau họng: Dấu hiệu thường gặp, nguyên nhân và cách xử lý

Nghẹt mũi đau họng là dấu hiệu thường gặp khi bạn bị cảm lạnh, viêm họng hoặc dị ứng thời tiết. Những cơn nghẹt mũi kéo dài kèm theo cảm giác rát họng khiến bạn khó thở, khó ngủ và mất năng lượng. Thay vì lo lắng, bạn hãy tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh, các dấu hiệu đi kèm, cũng như những phương pháp đơn giản và an toàn ngay tại nhà để giảm nhẹ các triệu chứng một cách nhanh chóng.

Triệu chứng điển hình khi bị nghẹt mũi, đau họng

Nghẹt mũi đau họng là những biểu hiện thường gặp của các bệnh lý đường hô hấp trên, đặc biệt khi thời tiết thay đổi. Các triệu chứng này thường không đơn lẻ mà đi kèm với nhiều dấu hiệu khác, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Việc nhận biết sớm và đầy đủ giúp xử lý hiệu quả và hạn chế biến chứng. Dưới đây là một số triệu chứng điển hình khi gặp phải tình trạng này:

• Nghẹt mũi, khó thở bằng mũi: Người bệnh cảm thấy mũi bị tắc, khó thở, phải thở bằng miệng, nhất là khi nằm. Người bệnh có thể kèm theo chảy nước mũi - lúc đầu trong, sau đó đặc dần, có thể chuyển màu vàng nhạt hoặc xanh khi nhiễm khuẩn.
• Đau hoặc rát họng: Khi mắc bệnh, họng có cảm giác khô, rát khi nuốt, nói chuyện hoặc ho. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc tăng dần, nhất là trong các trường hợp viêm họng do virus hoặc vi khuẩn.
• Ho khan hoặc ho có đờm: Thường xuất hiện kèm theo nghẹt mũi đau họng, nhất là vào sáng sớm hoặc ban đêm. Ho kéo dài có thể gây kích ứng niêm mạc họng.
• Sốt nhẹ, mệt mỏi: Một số người có thể sốt dưới 38,5°C, bạn sẽ cảm thấy đau nhức cơ thể, chán ăn, mất sức.
• Khàn giọng hoặc mất giọng: Khi viêm lan đến thanh quản, dây thanh bị sưng nề, người bệnh có thể bị khàn tiếng hoặc mất tiếng tạm thời.

Nguyên nhân phổ biến gây nghẹt mũi, đau họng

Tình trạng nghẹt mũi và đau họng có thể do nhiều yếu tố khác nhau, cả bệnh lý và môi trường. Dưới đây là các nguyên nhân thường gặp:

Viêm họng do virus hoặc vi khuẩn

Các tác nhân như virus cúm, Adenovirus hoặc liên cầu khuẩn nhóm A có thể gây viêm họng cấp tính, sưng đau hầu họng, kèm theo sốt, ho, nghẹt mũi hoặc sưng amidan. Ngoài ra, viêm họng do vi khuẩn thường đau họng nặng hơn, cần được điều trị đúng cách.

Viêm mũi dị ứng

Việc tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa, bụi mịn, lông động vật hoặc thay đổi thời tiết đột ngột có thể kích thích cơ thể giải phóng histamin. Phản ứng này dẫn đến các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi, ngứa mũi và họng, kèm theo hắt hơi liên tục.

Không khí khô hoặc ô nhiễm

Không khí quá khô, chẳng hạn như khi dùng điều hòa hoặc vào những ngày thời tiết lạnh, có thể làm mất độ ẩm tự nhiên của niêm mạc mũi - họng. Bên cạnh đó, khói bụi, hóa chất hay khí độc cũng dễ gây kích ứng và viêm. Hệ quả là bạn có thể gặp phải cảm giác khô rát họng, nghẹt mũi và ho khan.

Cảm lạnh thông thường

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thường do Rhinovirus và các loại virus đường hô hấp khác gây nên. Các virus này tấn công và gây viêm niêm mạc mũi - họng, dẫn đến các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau rát họng và ho nhẹ.

Thói quen sinh hoạt không lành mạnh

Những thói quen sinh hoạt không lành mạnh cũng góp phần làm gia tăng các vấn đề ở mũi - họng. Hút thuốc lá có thể gây tổn thương niêm mạc đường hô hấp, làm tăng nguy cơ viêm họng và viêm mũi. Việc uống không đủ nước khiến cổ họng bị khô, đồng thời làm giảm khả năng tự làm sạch của niêm mạc. Bên cạnh đó, thiếu ngủ kéo dài, căng thẳng hoặc nói liên tục không nghỉ đều có thể làm suy giảm hệ miễn dịch và gây mỏi cơ vùng hầu họng, khiến các triệu chứng càng dễ xuất hiện hơn.

Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp nghẹt mũi đau họng do virus có thể tự khỏi sau vài ngày nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu có các dấu hiệu nặng như sốt cao kéo dài, ho đờm xanh vàng, khó thở hoặc đau họng nghiêm trọng, bạn nên đi khám bác sĩ để được đánh giá và điều trị kịp thời.

4 cách hỗ trợ giảm đau họng và nghẹt mũi tại nhà

Khi bị nghẹt mũi đau họng, đặc biệt trong bối cảnh cảm lạnh hoặc viêm hô hấp nhẹ, bạn có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ tại nhà để giảm nhẹ triệu chứng, giúp cơ thể cảm thấy dễ chịu hơn mà không nhất thiết phải dùng đến thuốc ngay lập tức. Dưới đây là 4 phương pháp đơn giản, hiệu quả và an toàn:

Uống trà thảo dược ấm

Trà gừng, bạc hà, hoa cúc, và cam thảo đều có đặc tính chống viêm nhẹ và giúp làm dịu niêm mạc họng - mũi. Đặc biệt, gừng và bạc hà còn hỗ trợ thông mũi tự nhiên nhờ tính chất làm ấm và thông khí. Hơi ấm từ trà giúp tăng cường tuần hoàn máu ở vùng hầu họng, giảm sưng viêm và làm dịu cảm giác khô, ngứa cổ họng. Bạn có thể uống trà 2 - 3 lần mỗi ngày khi trà còn ấm và thêm một chút mật ong nếu không bị dị ứng. Tuy nhiên, bạn không nên sử dụng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi.

Súc miệng bằng nước muối ấm

Nước muối sinh lý có tác dụng làm sạch niêm mạc họng, giảm viêm nhẹ và giảm cảm giác rát họng, đồng thời có thể hỗ trợ làm loãng chất nhầy vùng hầu họng.

• Cách thực hiện: Pha 1/2 thìa cà phê muối với 200 ml nước ấm (khoảng 37 - 40°C), súc miệng trong 30 giây rồi nhổ ra. Bạn nên lặp lại 2 - 3 lần mỗi ngày.
• Lưu ý: Không nên dùng nước muối quá đậm hoặc súc miệng quá thường xuyên, vì có thể gây khô và kích ứng niêm mạc họng. Phương pháp này hiệu quả với viêm họng nhẹ do virus, nhưng không thay thế thuốc trong trường hợp nhiễm trùng nặng.

Xông hơi với tinh dầu thiên nhiên

Xông hơi mũi - họng với tinh dầu có thể giúp làm loãng chất nhầy, giảm nghẹt mũi và hỗ trợ thông đường thở. Tuy nhiên, liệu pháp này có thể hỗ trợ tạm thời làm thông mũi nhưng không nên dùng thay thế điều trị y tế.

• Cách thực hiện: Nhỏ 2 - 3 giọt tinh dầu (bạc hà, khuynh diệp, tràm trà) vào bát nước nóng. Trùm khăn kín đầu, cúi mặt cách mặt nước khoảng 30 cm và hít hơi trong 5 - 10 phút.
• Lưu ý: Bạn không dùng tinh dầu trực tiếp lên da hoặc xông quá lâu. Người có hen suyễn, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ hoặc người dị ứng tinh dầu nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng.

Giữ ẩm không khí trong phòng

Không khí khô làm niêm mạc mũi - họng bị khô và kích ứng, từ đó tăng cảm giác đau họng và nghẹt mũi. Bạn cần đảm bảo độ ẩm không khí khoảng 40 - 60% có thể giúp bảo vệ niêm mạc và giảm kích ứng.

• Cách thực hiện: Dùng máy tạo độ ẩm, đặt bát nước gần nguồn nhiệt hoặc phơi khăn ướt trong phòng.
• Lưu ý: Vệ sinh máy tạo ẩm định kỳ (tối thiểu mỗi tuần) để tránh nấm mốc, vi khuẩn phát triển làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp.

Những biện pháp trên có thể giúp bạn giảm khó chịu do nghẹt mũi đau họng trong các trường hợp nhẹ hoặc do cảm lạnh, viêm họng virus. Nếu triệu chứng kéo dài quá 7 ngày, sốt cao trên 38.5°C, hoặc có dấu hiệu nhiễm khuẩn nặng, bạn nên gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Tình trạng nghẹt mũi đau họng thường là triệu chứng nhẹ, chủ yếu do virus hoặc dị ứng gây ra. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định, các triệu chứng hô hấp kéo dài có thể dẫn đến các biến chứng nặng hơn như viêm phổi hoặc viêm tai giữa, trong đó vi khuẩn phế cầu là một trong những nguyên nhân gây bệnh nghiêm trọng.

Để phòng ngừa hiệu quả các bệnh lý nghiêm trọng do phế cầu gây ra, như viêm phổi, viêm màng não hay nhiễm khuẩn huyết, tiêm vắc xin phế cầu là biện pháp bảo vệ chủ động cho cả trẻ em và người lớn, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc những người có hệ miễn dịch suy yếu. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ tiêm chủng uy tín, Tiêm chủng Long Châu là nơi cung cấp các loại vắc xin chính hãng, bao gồm những vắc xin phế cầu chất lượng như: Prevenar 13 0.5ml Inj, Synflorix Inj 0.5ml, Pneumovax 23, Vaxneuvance, Prevenar 20,... Mỗi loại vắc xin được thiết kế phù hợp với từng đối tượng nhằm tăng cường khả năng phòng bệnh và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Nghẹt mũi đau họng tuy là triệu chứng thông thường nhưng có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý tiềm ẩn. Việc chủ động chăm sóc sức khỏe, duy trì vệ sinh mũi họng, tăng cường miễn dịch và tiêm vắc xin phòng ngừa là những bước cần thiết để phòng tránh biến chứng nguy hiểm. Mong rằng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn và có hướng xử lý đúng đắn khi gặp phải tình trạng này.