Khoảng trống miễn dịch ở trẻ em là gì? Những thông tin liên quan

Khoảng trống miễn dịch ở trẻ em là giai đoạn hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh từ môi trường. Đây là thời điểm trẻ cần được chăm sóc đặc biệt để giảm nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm và tăng cường sức đề kháng. Vậy khoảng trống miễn dịch diễn ra khi nào, ảnh hưởng ra sao và cha mẹ cần làm gì để bảo vệ con trẻ? Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu trong bài viết dưới đây!

Khoảng trống miễn dịch là gì?

Khoảng trống miễn dịch thường xảy ra từ khoảng 6 đến 24 tháng tuổi – giai đoạn kháng thể mẹ giảm và trẻ chưa hoàn thiện miễn dịch chủ động. Đây là thời điểm hệ miễn dịch của trẻ tạm thời suy yếu do sự chuyển giao giữa miễn dịch thụ động (nhận từ mẹ) và miễn dịch chủ động (do cơ thể trẻ tự sản sinh), khiến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hơn.

Cơ chế hình thành khoảng trống miễn dịch bắt nguồn từ hai loại miễn dịch chính:

• Miễn dịch thụ động: Ngay từ khi còn trong bụng mẹ, trẻ nhận được kháng thể từ mẹ qua nhau thai, đặc biệt là kháng thể IgG. Sau khi chào đời, nguồn kháng thể này tiếp tục được bổ sung qua sữa mẹ, giúp bảo vệ trẻ trước các tác nhân gây bệnh trong những tháng đầu đời. Tuy nhiên, lượng kháng thể này không tồn tại lâu dài mà giảm dần sau 6 tháng tuổi.

• Miễn dịch chủ động: Trong khi miễn dịch thụ động dần suy giảm, hệ miễn dịch của trẻ lại cần thời gian để học cách nhận biết và tạo ra kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh. Quá trình này thường diễn ra chậm, đặc biệt là trong năm đầu đời, khi hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ.

Chính sự mất cân bằng giữa tốc độ giảm kháng thể thụ động và quá trình xây dựng miễn dịch chủ động đã tạo ra khoảng trống miễn dịch. Đây là giai đoạn trẻ dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh khác, khiến nguy cơ mắc bệnh như viêm phổi, tiêu chảy, nhiễm trùng tai hay cúm gia tăng đáng kể.

Những vấn đề sức khỏe có thể xảy ra ở khoảng trống miễn dịch

Trong giai đoạn khoảng trống miễn dịch, trẻ nhỏ dễ gặp phải nhiều vấn đề sức khỏe do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện. Một số vấn đề thường gặp bao gồm:

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng: Hệ miễn dịch chưa đủ mạnh để chống lại các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài, khiến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn và virus như viêm đường hô hấp, viêm phổi, viêm phế quản, viêm tai giữa, tiêu chảy cấp, tay chân miệng, cúm, sởi… Những bệnh lý này nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

• Rối loạn tăng trưởng: Nhiễm trùng lặp đi lặp lại trong giai đoạn này có thể làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng, khiến trẻ chậm tăng cân, còi cọc, suy dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất.

• Ảnh hưởng sự phát triển trí tuệ: Các bệnh lý mạn tính, đặc biệt là những bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa, có thể làm trẻ mệt mỏi, kém ăn, giấc ngủ bị gián đoạn, từ đó ảnh hưởng đến khả năng tập trung, ghi nhớ và phát triển trí não.

Cha mẹ cần làm gì trong giai đoạn khoảng trống miễn dịch ở trẻ em?

Khoảng trống miễn dịch là giai đoạn quan trọng, đòi hỏi cha mẹ và người chăm sóc phải áp dụng những biện pháp khoa học để hỗ trợ và tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Một số cách xử lý hiệu quả bao gồm:

Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học

Dinh dưỡng đóng vai trò nền tảng trong việc tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ. Chế độ ăn của trẻ cần đảm bảo cung cấp đầy đủ các nhóm chất thiết yếu như đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Đặc biệt, các vi chất như kẽm, sắt, i-ốt và vitamin B giúp hỗ trợ sản sinh kháng thể, tăng cường khả năng miễn dịch. Bên cạnh đó, việc cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời là biện pháp quan trọng giúp bổ sung kháng thể thụ động, tạo nền tảng miễn dịch vững chắc.

Đảm bảo giấc ngủ chất lượng

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi và phát triển hệ miễn dịch. Trẻ sơ sinh cần ngủ từ 14–17 giờ mỗi ngày, trong khi trẻ từ 1–3 tuổi cần khoảng 11–14 giờ. Giấc ngủ đủ và sâu giúp cơ thể trẻ tái tạo năng lượng, tăng cường sản xuất Cytokine là một nhóm protein nhỏ điều hòa các phản ứng miễn dịch và viêm trong cơ thể.

Giữ gìn vệ sinh môi trường sống

Vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh là yếu tố quan trọng giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn, virus gây bệnh. Cha mẹ cần thường xuyên vệ sinh tay cho trẻ bằng xà phòng, làm sạch đồ chơi, vật dụng cá nhân và đảm bảo môi trường sống thông thoáng, sạch sẽ.

Tiêm chủng đầy đủ

Tiêm vắc xin là biện pháp quan trọng giúp tăng cường miễn dịch chủ động, giảm nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Cha mẹ cần tuân thủ đúng lịch tiêm chủng theo khuyến cáo của Bộ Y tế, đặc biệt là các vắc xin bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi, cúm, viêm phổi do phế cầu khuẩn,...

Khoảng trống miễn dịch là giai đoạn quan trọng trong những năm đầu đời của trẻ, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ cha mẹ và người chăm sóc. Hiểu rõ về cơ chế miễn dịch của trẻ, nhận biết các nguy cơ tiềm ẩn và áp dụng những biện pháp chăm sóc phù hợp sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, giảm thiểu rủi ro mắc bệnh và tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Việc chủ động bảo vệ sức khỏe cho trẻ trong giai đoạn này không chỉ là cách phòng ngừa bệnh tật mà còn là hành động yêu thương, đồng hành cùng con trên hành trình khôn lớn.