Ho gà ở trẻ 3 tuổi: Triệu chứng, nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa

Ở giai đoạn 3 tuổi, trẻ bắt đầu đi học, giao tiếp và tiếp xúc nhiều hơn với môi trường xung quanh – điều này khiến nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường hô hấp tăng cao. Trong đó, ho gà ở trẻ 3 tuổi là một bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm cần được chú ý. Để giảm thiểu rủi ro, cha mẹ cần hiểu rõ biểu hiện đặc trưng của bệnh, nguyên nhân gây bệnh cũng như các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân và cơ chế gây bệnh ho gà ở trẻ 3 tuổi

Ho gà ở trẻ 3 tuổi là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Đây là loại vi khuẩn hình que, không có khả năng di chuyển, với đặc điểm thon nhỏ ở hai đầu. Mặc dù vi khuẩn Bordetella pertussis có thể tồn tại tạm thời ngoài cơ thể, nhưng sức đề kháng kém và dễ bị tiêu diệt khi tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp, nhiệt độ cao hoặc các dung dịch sát khuẩn thông thường.

Tuy nhiên, Bordetella pertussis lại có khả năng lây nhiễm rất cao. Vi khuẩn được truyền từ trẻ mắc bệnh sang trẻ khỏe mạnh thông qua các giọt bắn li ti khi nói chuyện, ho hoặc hắt hơi. Sau khi xâm nhập vào hệ hô hấp, chúng bám vào lớp niêm mạc và gây viêm, làm sưng đường thở và tăng tiết chất nhầy, dẫn đến tình trạng khó thở và ho dữ dội ở trẻ.

Ho gà ở trẻ lây qua những con đường nào?

Sự lây nhiễm bệnh ho gà ở trẻ 3 tuổi chủ yếu xảy ra qua các con đường sau:

• Tiếp xúc gần: Trẻ có thể mắc bệnh khi có sự tiếp xúc thân mật với người đang nhiễm ho gà, chẳng hạn như ôm, hôn hoặc sử dụng chung quần áo, khăn mặt hay vật dụng cá nhân.
• Hít phải giọt bắn chứa mầm bệnh: Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, họ vô tình phát tán ra không khí các hạt dịch nhỏ li ti có chứa vi khuẩn gây bệnh. Nếu trẻ hít phải những giọt bắn này, vi khuẩn sẽ dễ dàng xâm nhập qua đường hô hấp và gây nhiễm trùng.
• Lây truyền qua không khí: Vi khuẩn Bordetella pertussis cư trú trong đường hô hấp của người bệnh và có thể lan rộng trong không khí, đặc biệt trong những không gian kín. Khi người lành hít phải không khí có chứa vi khuẩn, nguy cơ nhiễm bệnh là rất cao. Theo Bộ Y tế, khả năng lây nhiễm lên đến 90–100% nếu tiếp xúc gần hoặc sống chung trong môi trường kín như gia đình, lớp học hay nhà trẻ cùng người đang mắc bệnh.

Triệu chứng ho gà ở trẻ em

Bệnh ho gà ở trẻ thường tiến triển qua 4 giai đoạn: Giai đoạn ủ bệnh, khởi phát, kịch phát và hồi phục – mỗi giai đoạn lại có những biểu hiện lâm sàng đặc trưng.

Biểu hiện điển hình

Giai đoạn ủ bệnh

Thời kỳ này kéo dài từ 6 đến 20 ngày kể từ khi trẻ tiếp xúc với vi khuẩn gây bệnh, trung bình khoảng 9–10 ngày. Trong giai đoạn này, trẻ chưa xuất hiện triệu chứng rõ ràng, nên khó phát hiện bệnh.

Giai đoạn khởi phát

Diễn ra trong khoảng 1–2 tuần, đây là lúc các dấu hiệu đầu tiên bắt đầu xuất hiện. Trẻ có thể bị sốt nhẹ, ho lắt nhắt, sổ mũi, biếng ăn, thậm chí có biểu hiện ngưng thở thoáng qua. Do các triệu chứng tương tự như cảm lạnh thông thường, nên ho gà thường bị chẩn đoán nhầm ở giai đoạn này.

Giai đoạn kịch phát

Đây là thời kỳ bệnh nặng nhất, kéo dài từ 2 đến 8 tuần. Trẻ xuất hiện các cơn ho dữ dội, khô rát và kéo dài, kèm theo tiếng rít đặc trưng như tiếng gà gáy, gây cảm giác ngạt thở do co thắt họng và tăng tiết dịch nhầy. Cơn ho có xu hướng nặng hơn vào ban đêm và kéo dài suốt vài tuần.

Ngoài ra, trẻ có thể gặp các biểu hiện đi kèm như buồn nôn, nổi rõ tĩnh mạch cổ, vã mồ hôi, xuất huyết kết mạc, chảy máu cam, quầng mắt tím, mệt mỏi, suy nhược và lừ đừ. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng, các biến chứng có thể nghiêm trọng hơn như ngưng thở đột ngột, co giật, thậm chí hôn mê hoặc tử vong.

Giai đoạn hồi phục

Trong giai đoạn này, các triệu chứng bắt đầu thuyên giảm. Trẻ ít ho hơn, cơn ho ngắn lại, sốt lui dần, cơ thể dần ổn định. Tuy nhiên, sức đề kháng của trẻ vẫn yếu, nên nguy cơ nhiễm trùng hô hấp khác vẫn tồn tại. Thời gian hồi phục thường kéo dài 1–2 tuần.

Biểu hiện không điển hình

Ngoài những dấu hiệu điển hình, một số trẻ có thể mắc ho gà mà không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Tình trạng này thường xảy ra ở trẻ chưa tiêm phòng đầy đủ hoặc đã tiêm nhưng miễn dịch suy giảm theo thời gian. Các biểu hiện có thể không đặc trưng, khiến việc chẩn đoán bệnh bị trì hoãn.

Ở giai đoạn đầu, trẻ có thể chỉ sổ mũi, hắt hơi hoặc ho nhẹ, thậm chí không có biểu hiện rõ ràng. Khi bệnh tiến triển, trẻ có thể nôn ói, thở gấp, mắt lồi, tím tái, kèm theo nhịp tim rối loạn – có thể nhanh hoặc chậm. Trong các ca nặng, bệnh có thể gây ngưng thở, viêm phổi, tăng áp lực động mạch phổi, co giật, tụt huyết áp đột ngột, suy thận, thậm chí dẫn đến tử vong, với tỷ lệ khoảng 1%.

Những điều cha mẹ cần lưu ý khi chăm sóc trẻ mắc bệnh ho gà

Khi trẻ nhiễm ho gà, việc quan tâm đến sức khỏe và áp dụng các biện pháp hỗ trợ kịp thời là điều vô cùng quan trọng nhằm làm dịu cơn ho, giảm cảm giác khó chịu và đẩy nhanh quá trình hồi phục. Dưới đây là một số lưu ý thiết thực dành cho các bậc phụ huynh trong quá trình chăm sóc trẻ:

• Nhận biết và chẩn đoán bệnh sớm: Ho gà thường khởi phát với biểu hiện ho khan kéo dài, khàn tiếng, sưng cổ, đau khi nuốt. Nếu trẻ gặp khó khăn trong ăn uống kèm theo các triệu chứng trên, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác.
• Bổ sung đầy đủ nước cho cơ thể: Trong thời gian mắc bệnh, trẻ dễ bị mất nước do ho nhiều và ăn uống kém. Phụ huynh cần chú ý cho trẻ uống đủ nước mỗi ngày, tránh để cơ thể bị khô hoặc mất nước.
• Giữ ấm cho trẻ: Trẻ bị ho gà thường nhạy cảm với thời tiết lạnh. Do đó, nên cho trẻ mặc quần áo đủ ấm, đặc biệt vào buổi tối hoặc khi trời se lạnh, để tránh làm tình trạng bệnh trầm trọng hơn.
• Đảm bảo giấc ngủ và thời gian nghỉ ngơi: Trẻ mắc ho gà cần được nghỉ ngơi hợp lý để phục hồi sức khỏe. Hạn chế cho trẻ vận động mạnh, đồng thời thiết lập thời gian ngủ và thức dậy điều độ.
• Hạn chế tiếp xúc với nguồn lây: Khi hệ miễn dịch còn yếu, trẻ rất dễ mắc thêm các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác. Vì vậy, cần tránh cho trẻ tiếp xúc với người đang bị ho, cảm cúm, viêm họng hoặc sổ mũi.
• Vệ sinh mũi đúng cách khi bị nghẹt mũi: Nếu trẻ bị tắc nghẽn mũi, có thể sử dụng nước muối sinh lý để nhỏ mũi giúp thông thoáng đường thở.
• Cách ly và theo dõi đúng thời gian: Để hạn chế nguy cơ lây lan, trẻ mắc ho gà nên được cách ly tối thiểu trong 3 tuần từ khi bắt đầu ho, hoặc ít nhất 5 ngày sau khi bắt đầu điều trị bằng kháng sinh theo chỉ định.
• Thăm khám y tế định kỳ: Nếu sau 2–3 ngày kể từ khi khởi phát, triệu chứng ho không thuyên giảm hoặc có dấu hiệu nặng hơn, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám để được bác sĩ theo dõi và chỉ định hướng điều trị phù hợp.

Các biện pháp phòng tránh bệnh ho gà ở trẻ nhỏ

Đưa trẻ đi tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch

Tiêm phòng là phương pháp chủ động, an toàn và hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ trước nguy cơ mắc bệnh ho gà. Vắc xin sẽ giúp cơ thể trẻ hình thành kháng thể, tăng cường khả năng đề kháng với vi khuẩn Bordetella pertussis – tác nhân chính gây bệnh.

Hiện nay, vắc xin ho gà thường được tích hợp trong các loại vắc xin phối hợp, bao gồm:

Việc tiêm chủng đầy đủ và đúng thời điểm không chỉ giúp ngăn ngừa ho gà mà còn bảo vệ trẻ khỏi nhiều bệnh lý nguy hiểm khác, đồng thời hỗ trợ phát triển thể chất và tinh thần một cách toàn diện.

Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đang cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh ho gà dành cho trẻ em và người lớn. Tất cả vắc xin đều có nguồn gốc rõ ràng, chính hãng, được nhập khẩu trực tiếp từ các nhà sản xuất uy tín hàng đầu trên thế giới, và được bảo quản nghiêm ngặt trong hệ thống dây chuyền lạnh đạt chuẩn quốc tế (2–8°C), đảm bảo chất lượng và hiệu lực tối ưu khi tiêm.

Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và cơ sở vật chất hiện đại, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là lựa chọn đáng tin cậy để cha mẹ bảo vệ sức khỏe cho con em mình trước nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là ho gà.

Giữ gìn vệ sinh cá nhân

Rèn luyện cho trẻ thói quen rửa tay bằng xà phòng và nước sạch thường xuyên, nhất là trước khi ăn, sau khi chơi và khi ho hoặc hắt hơi. Dạy trẻ che miệng, dùng khăn giấy hoặc khẩu trang khi ho, hắt hơi để tránh phát tán mầm bệnh.

Hạn chế tiếp xúc với nguồn lây

Nếu trong gia đình hoặc cộng đồng có người mắc ho gà, cần cách ly trẻ khỏi người bệnh, hạn chế tối đa sự tiếp xúc trực tiếp. Đồng thời, tránh đưa trẻ chưa tiêm đủ vắc xin đến những nơi đông người, như trung tâm thương mại, bệnh viện, sân chơi công cộng – nơi tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cao.

Tăng cường miễn dịch cho trẻ

Một chế độ ăn cân đối, đầy đủ dinh dưỡng sẽ giúp củng cố hệ miễn dịch tự nhiên của trẻ. Nên bổ sung đa dạng protein, vitamin, khoáng chất từ các nguồn thực phẩm như thịt, cá, rau củ, trái cây, trứng và sữa.

Cải thiện môi trường sống

Duy trì không khí trong lành, thông thoáng trong nhà. Tránh để phòng ẩm thấp, bí bách; sử dụng máy hút ẩm, quạt thông gió khi cần thiết. Việc kiểm soát chất lượng không khí sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn đường hô hấp.

Khám sức khỏe định kỳ

Đưa trẻ đi thăm khám định kỳ tại cơ sở y tế uy tín giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và điều trị kịp thời. Đặc biệt trong mùa dịch, cần theo dõi sát sức khỏe của trẻ nếu có triệu chứng ho, sốt, mệt mỏi kéo dài.

Ho gà ở trẻ 3 tuổi có thể gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được can thiệp kịp thời, nhất là với những trẻ chưa được tiêm phòng đầy đủ. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh nếu cha mẹ chủ động đưa trẻ đi tiêm vắc xin đúng lịch, giữ gìn vệ sinh cá nhân cho con và duy trì môi trường sống thông thoáng, sạch sẽ. Trang bị đầy đủ kiến thức về bệnh sẽ giúp gia đình tạo nên hàng rào bảo vệ vững chắc, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và an toàn trong những năm tháng đầu đời.