Dấu hiệu trẻ bị sặc sữa vào phổi: Nhận biết sớm để xử lý kịp thời

Dấu hiệu trẻ bị sặc sữa vào phổi có thể không rõ ràng ngay từ đầu, nhưng nếu không được phát hiện và xử lý đúng cách, tình trạng này có thể dẫn đến viêm phổi hít, suy hô hấp, thậm chí tử vong. Việc cha mẹ nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và tính mạng của trẻ.

Dấu hiệu trẻ bị sặc sữa vào phổi 

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu trẻ bị sặc sữa vào phổi là yếu tố quyết định để can thiệp kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng. Vậy đâu là dấu hiệu trẻ bị sặc sữa vào phổi?

Các dấu hiệu trẻ bị sặc sữa vào phổi được chia thành hai nhóm sớm và muộn, với mức độ nguy hiểm tăng dần nếu không được xử lý đúng cách. Cụ thể:

Các dấu hiệu sớm và dễ nhận biết

Các dấu hiệu sớm và dễ nhận biết khi trẻ bị sặc sữa vào phổi bao gồm:

• Ho sặc sau bú, tím tái môi, mặt, bàn tay chân: Trẻ có thể ho dữ dội ngay sau khi bú, kèm theo tình trạng tím tái ở môi, mặt hoặc các đầu chi do thiếu oxy. Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất mà cha mẹ cần chú ý.
• Khó thở, thở rít, thở nhanh, khò khè: Trẻ có thể phát ra âm thanh khò khè hoặc thở rít do sữa cản trở đường thở. Thở nhanh bất thường cũng là một dấu hiệu cảnh báo.
• Bú ít, bỏ bú, nôn trớ liên tục: Trẻ có thể từ chối bú, nôn trớ nhiều lần sau khi sặc kèm theo biểu hiện khó chịu hoặc quấy khóc.

Dấu hiệu muộn, nguy hiểm

Nếu sặc sữa ở trẻ sơ sinh không được xử lý kịp thời, các dấu hiệu muộn dưới đây có thể xuất hiện, báo hiệu tình trạng nghiêm trọng hơn:

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao: Đây là dấu hiệu của nhiễm trùng, thường liên quan đến viêm phổi hít.
• Trẻ mệt lả, thở nhanh, thở gấp, lõm ngực: Trẻ có biểu hiện kiệt sức, thở gắng sức, ngực lõm vào khi thở – dấu hiệu của suy hô hấp.
• Có thể xuất hiện viêm phổi hít: Trẻ ho kéo dài, sốt không rõ nguyên nhân, hoặc có các triệu chứng giống viêm phổi.

Nguyên nhân khiến trẻ bị sặc sữa vào phổi

Trẻ bị sặc sữa vào phổi có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây sặc sữa vào phổi sẽ giúp cha mẹ phòng tránh hiệu quả hơn. 

Các nguyên nhân chính khiến trẻ bị sặc sữa vào phổi có thể kể đến như:

Tư thế bú không đúng

Khi trẻ bú khi nằm thẳng hoặc trong trạng thái ngủ gật, sữa có thể dễ dàng chảy ngược vào đường thở, dẫn đến nguy cơ sặc hoặc ho. Ngoài ra, việc bú quá nhiều hoặc quá nhanh cũng có thể khiến trẻ không kịp nuốt, gây ra tình trạng sặc sữa. 

Bất thường về đường thở hoặc phản xạ nuốt

Các vấn đề về đường thở và phản xạ nuốt của trẻ có thể là những yếu tố quan trọng gây nguy cơ sặc sữa. Chẳng hạn như:

• Hở hàm ếch: Đây là một dị tật bẩm sinh có thể làm cho cơ quan miệng và họng không phát triển hoàn chỉnh, gây khó khăn trong việc bú và nuốt. Trẻ có thể dễ dàng bị sặc sữa nếu không có sự hỗ trợ y tế thích hợp, như việc sử dụng bình sữa chuyên dụng hoặc kỹ thuật bú đặc biệt.
• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản dễ gặp phải tình trạng sữa bị trào ngược vào thực quản và đường thở, đặc biệt khi trẻ nằm xuống sau khi bú. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ sặc sữa hoặc viêm phổi nếu không được kiểm soát kịp thời.
• Rối loạn thần kinh trung ương ở trẻ sinh non: Trẻ sinh non có hệ thần kinh chưa phát triển hoàn chỉnh, dẫn đến phản xạ nuốt yếu hoặc không đều. Điều này khiến trẻ khó kiểm soát quá trình nuốt sữa, gây tăng nguy cơ sặc và thậm chí sữa có thể đi vào phổi, gây viêm phổi hít phải.

Cha mẹ chưa có kinh nghiệm chăm sóc

Việc chăm sóc trẻ sơ sinh không phải lúc nào cũng dễ dàng, đặc biệt đối với những cha mẹ chưa có nhiều kinh nghiệm. Những yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ sặc sữa cho trẻ:

• Không vỗ ợ hơi đúng cách sau bú: Khi trẻ bú sữa, không khí cũng có thể vào dạ dày, gây ra cảm giác khó chịu và khiến trẻ dễ bị trào ngược. Việc không vỗ ợ hơi sau mỗi lần bú có thể khiến lượng không khí trong dạ dày chưa được giải phóng, dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản (GERD), từ đó làm tăng nguy cơ sặc sữa, đặc biệt khi trẻ nằm xuống sau khi bú.
• Vừa bú vừa để trẻ khóc hoặc xoay đầu: Khi trẻ khóc, cơ thể có thể phản xạ mạnh, làm cho việc nuốt sữa trở nên khó khăn hơn. Nếu cha mẹ không giám sát chặt chẽ và để trẻ xoay đầu trong khi bú, trẻ dễ bị mất tập trung hoặc không thể điều khiển quá trình nuốt, từ đó làm tăng nguy cơ sặc. Đặc biệt là khi trẻ đang trong tình trạng chưa hoàn toàn tỉnh táo, họ có thể không nuốt kịp lượng sữa và dẫn đến tình trạng sặc.

Phân biệt sặc sữa thông thường và sặc sữa vào phổi

Để tránh nhầm lẫn và chủ quan, cha mẹ cần biết cách phân biệt sặc sữa thông thường và sặc sữa vào phổi. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết:

Có thể thấy rằng, sặc sữa vào phổi có các triệu chứng nghiêm trọng hơn, đặc biệt là các dấu hiệu liên quan đến hô hấp và nhiễm trùng.

Cách xử lý khi trẻ bị sặc sữa vào phổi

Khi trẻ có dấu hiệu sặc sữa vào phổi, cha mẹ cần bình tĩnh và xử lý đúng cách để đảm bảo an toàn cho trẻ.

Xử trí ban đầu tại nhà khi trẻ bị sặc sữa:

• Nghiêng người trẻ sang bên, đầu thấp hơn người: Tư thế này giúp sữa hoặc chất lỏng chảy ra ngoài, tránh đi sâu vào phổi.
• Vỗ lưng nhẹ theo hướng từ dưới lên: Dùng tay vỗ nhẹ 5 – 7 lần giữa hai xương bả vai để kích thích trẻ ho và đẩy sữa ra.
• Không dùng tay móc họng nếu không thấy vật cản: Hành động này có thể gây tổn thương niêm mạc họng hoặc đẩy dị vật vào sâu hơn.
• Nếu sau vài phút trẻ vẫn tím tái, khó thở, không khóc hoặc không tỉnh, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức (số 115 tại Việt Nam) và tiếp tục sơ cứu cho đến khi nhân viên y tế đến.

Cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Trẻ ho nhiều, khò khè kéo dài sau khi sặc.
• Sốt liên tục, bỏ bú, mệt mỏi bất thường.
• Dấu hiệu thở rút lõm ngực, tím tái tái phát.

Trẻ bị sặc sữa vào phổi có nguy hiểm không?

Sặc sữa vào phổi không chỉ gây khó chịu tạm thời mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không có các biện pháp xử trí cũng như can thiệp điều trị kịp thời. Các biến chứng do sặc sữa vào phổi gây ra có thể kể đến như:

• Viêm phổi hít: Sữa trong phổi tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển, gây nhiễm trùng. Theo Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), viêm phổi hít là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất ở trẻ sơ sinh do sặc sữa, đặc biệt ở những trẻ không được can thiệp sớm.
• Suy hô hấp cấp: Trẻ không nhận đủ oxy dẫn đến nguy cơ tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
• Tổn thương phổi lâu dài: Viêm phổi hít tái phát có thể ảnh hưởng đến chức năng hô hấp của trẻ sau này.

Phòng ngừa sặc sữa vào phổi cho trẻ sơ sinh

Phòng ngừa luôn là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ sặc sữa vào phổi. Dưới đây là những biện pháp giúp phòng sặc sữa vào phổi ở trẻ sơ sinh, cha mẹ có thể tham khảo:

Trước hết, khi cho trẻ bú, hãy đảm bảo bé được bế đúng tư thế, đầu cao hơn thân và bế hơi nghiêng, giúp sữa dễ dàng chảy vào dạ dày thay vì vào đường thở. Ngoài ra, cha mẹ cũng cần tránh ép trẻ bú khi đang khóc hoặc buồn ngủ, vì trẻ cần phải tỉnh táo để phối hợp tốt giữa việc nuốt và thở.

Một biện pháp không thể thiếu là vỗ ợ hơi sau khi bú, bằng cách vỗ nhẹ lưng trẻ trong tư thế ngồi hoặc bế thẳng đứng, giúp trẻ giải phóng khí thừa trong dạ dày và giảm nguy cơ trào ngược, sặc sữa.

Bên cạnh đó, việc giám sát chặt chẽ khi trẻ bú bình là rất quan trọng, với việc sử dụng núm vú phù hợp để tránh sữa chảy quá nhanh và không để trẻ bú bình khi nằm một mình, nhằm tránh những tình huống bất ngờ.

Cuối cùng, để bảo vệ trẻ khỏi các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi hít, việc tiêm phòng đầy đủ, đặc biệt là vắc xin phế cầu, là một biện pháp cần thiết. Tiêm phòng không chỉ giúp bảo vệ trẻ khỏi các bệnh lý nghiêm trọng mà còn giảm thiểu nguy cơ viêm phổi, nhất là trong những trường hợp trẻ bị sặc sữa. Để bảo vệ sức khỏe phổi cho bé yêu, cha mẹ có thể tham khảo dịch vụ tiêm vắc xin tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, nơi có đội ngũ y bác sĩ tận tâm, cơ sở vật chất hiện đại và lịch tiêm phù hợp với từng độ tuổi của trẻ. Hãy đặt lịch tiêm ngay hôm nay để bảo vệ phổi của bé khỏi những nguy cơ tiềm ẩn.

Dấu hiệu trẻ bị sặc sữa vào phổi có thể dễ bị bỏ qua nếu cha mẹ thiếu kinh nghiệm hoặc chủ quan. Tuy nhiên, việc nhận biết sớm, xử lý đúng cách và đưa trẻ đi khám kịp thời là chìa khóa để hạn chế tối đa nguy cơ viêm phổi hít và các biến chứng nguy hiểm. Bên cạnh đó, tiêm vắc xin phòng viêm phổi như vắc xin phế cầu là một biện pháp quan trọng để tăng cường bảo vệ cho trẻ. Hãy luôn quan sát kỹ lưỡng, trang bị kiến thức y tế đúng đắn và chủ động bảo vệ bé yêu của bạn ngay từ hôm nay cha mẹ nhé.