Cơ chế bệnh sinh sốt xuất huyết: Những thông tin cần biết

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi vằn, với số ca mắc ngày càng gia tăng vào mùa mưa. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về cơ chế bệnh sinh sốt xuất huyết, một yếu tố quyết định mức độ nặng nhẹ của bệnh và nguy cơ biến chứng. Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Cơ chế bệnh sinh sốt xuất huyết

Quá trình nhiễm virus Dengue

Cơ chế bệnh sinh sốt xuất huyết bắt đầu khi muỗi vằn mang virus Dengue đốt và truyền virus vào cơ thể người. Virus ngay lập tức xâm nhập vào các tế bào miễn dịch như đại thực bào, tế bào Kupffer trong gan và tế bào monocyte. Trong các tế bào này, virus nhân lên, tạo ra hàng triệu bản sao mới và giải phóng chúng vào máu, dẫn đến tình trạng nồng độ virus cao trong máu. 

Sự nhân lên của virus không chỉ làm gia tăng tải lượng virus trong cơ thể mà còn gây tổn thương trực tiếp đến các cơ quan như gan và hệ miễn dịch. Trong giai đoạn này, bệnh nhân có thể truyền virus cho người khác thông qua vết đốt của muỗi, gây ra chu kỳ lây nhiễm trong cộng đồng.

Phản ứng miễn dịch và phóng thích các chất trung gian gây viêm

Khi virus Dengue xâm nhập, hệ miễn dịch nhận diện chúng như một tác nhân gây bệnh và kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ. Hệ miễn dịch sẽ bắt đầu kết hợp giữa kháng nguyên và kháng thể, đồng thời kích hoạt bổ thể để tiêu diệt virus. Quá trình này dẫn đến phóng thích các chất trung gian gây viêm như protease, C3a, C5a, INFγ, TNFα, IL-2 và nhiều loại cytokine khác. Những chất này có vai trò tiêu diệt virus nhưng đồng thời gây tổn thương mô và cơ quan.

Phản ứng này dẫn đến các hiện tượng như giãn mạch, tăng tính thấm thành mạch và thoát huyết tương, làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh. Đặc biệt, hiện tượng tăng cường phụ thuộc kháng thể (ADE) xảy ra khi người bệnh tái nhiễm với một type virus Dengue khác. Các kháng thể từ lần nhiễm trước không trung hòa được virus mới, mà ngược lại, chúng giúp virus xâm nhập sâu hơn vào các tế bào miễn dịch, tăng tải lượng virus và làm tăng phản ứng viêm, dẫn đến nguy cơ bệnh nặng, như sốc và xuất huyết.

Tăng tính thấm mạch máu

Phản ứng viêm quá mức gây tổn thương trực tiếp đến các tế bào nội mạc mạch máu. Tổn thương này làm tăng tính thấm thành mạch, dẫn đến huyết tương thoát ra khỏi lòng mạch và tích tụ trong khoảng kẽ. Hậu quả của hiện tượng này là:

• Cô đặc máu, giảm thể tích tuần hoàn và làm tăng nguy cơ sốc Dengue.
• Rối loạn huyết động, khiến các cơ quan không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất.

Hiện tượng tăng tính thấm mạch máu thường xảy ra trong giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết và nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến tử vong.

Dấu hiệu sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết Dengue thường khởi phát đột ngột và diễn tiến qua 3 giai đoạn: Giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Trong đó, giai đoạn nguy hiểm thường bắt đầu từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 sau khởi bệnh và là thời điểm có thể xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo nặng, đòi hỏi phải theo dõi sát và điều trị kịp thời. Các dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết có thể là:

• Đau bụng nhiều, vùng hạ sườn phải hoặc đau lan tỏa toàn bụng.
• Nôn nhiều hoặc nôn liên tục, trên 3 lần trong 1 giờ.
• Xuất huyết niêm mạc: Chảy máu chân răng, chảy máu cam; ở nữ giới có thể xuất hiện rong kinh bất thường.
• Nôn ra máu, đi ngoài phân đen hoặc có lẫn máu.
• Thở nhanh, khó thở, cảm giác hụt hơi.
• Vật vã, lừ đừ, li bì, cảm giác mệt mỏi nhiều hoặc bứt rứt bất thường.

Biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng:

• Sốc do mất huyết tương: Virus làm tăng tính thấm thành mạch, gây thoát huyết tương, tụt huyết áp, sốc và nguy cơ tử vong nếu không cấp cứu sớm.
• Xuất huyết nội tạng: Chảy máu tiêu hóa, phổi, não, thậm chí có thể gây tử vong.
• Tràn dịch màng phổi, phù phổi cấp: Gây khó thở, suy hô hấp nặng.
• Biến chứng về mắt: Xuất huyết võng mạc hoặc dịch kính dẫn đến mờ mắt, thậm chí mù lòa tạm thời.
• Suy tim, suy thận: Tim và thận phải làm việc quá tải do thoát dịch, dễ dẫn đến suy chức năng.
• Phù não, hôn mê: Dịch thấm vào màng não có thể gây rối loạn tri giác, hôn mê sâu.
• Đối với thai phụ: Có thể gây sảy thai, sinh non hoặc biến chứng do giảm tiểu cầu.

Tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết là biện pháp chủ động giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng, đặc biệt trong mùa cao điểm dịch. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin chính hãng, được chỉ định đúng đối tượng, với quy trình tiêm chủng an toàn dưới sự theo dõi của đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm. Hãy đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình một cách kịp thời, hiệu quả.

Hiểu rõ cơ chế bệnh sinh sốt xuất huyết không chỉ giúp nâng cao nhận thức cộng đồng mà còn giúp phát hiện bệnh sớm, điều trị đúng và phòng ngừa hiệu quả. Chủ động theo dõi triệu chứng, chăm sóc đúng cách và tiêm vắc xin phòng bệnh là những bước đi cần thiết để bảo vệ bản thân và cộng đồng trước căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm này.