Bệnh viêm họng hạt ở trẻ em là gì?

Trẻ em là đối tượng rất dễ mắc các bệnh lý về đường hô hấp, trong đó viêm họng hạt là một tình trạng phổ biến nhưng nhiều phụ huynh chưa thực sự hiểu rõ về bản chất cũng như mức độ ảnh hưởng của nó. Viêm họng hạt không đơn thuần chỉ là cảm cúm hay viêm họng thông thường mà là một dạng viêm mãn tính, kéo dài và có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được xử lý kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp những kiến thức cơ bản về bệnh viêm họng hạt ở trẻ em, giúp các bậc cha mẹ nhận biết và chăm sóc bé tốt hơn.

Bệnh viêm họng hạt ở trẻ em là gì?

Viêm họng hạt ở trẻ em là một dạng viêm họng mãn tính khá phổ biến, xảy ra khi vùng niêm mạc họng và amidan của trẻ bị viêm nhiễm kéo dài và tái phát nhiều lần. Khi tình trạng viêm lặp đi lặp lại, các tế bào lympho tại khu vực hầu họng phải hoạt động liên tục để chống lại vi khuẩn, virus hay các tác nhân gây bệnh khác. Điều này dẫn đến hiện tượng sưng phồng và hình thành các hạt nhỏ hoặc lớn xuất hiện rải rác trên niêm mạc họng, hay còn gọi là các hạt viêm họng. Những hạt này gây cảm giác ngứa ngáy, khó chịu và đau rát cho trẻ, đặc biệt khi trẻ nhai, nuốt hoặc nói chuyện.

Tình trạng viêm họng hạt kéo dài ở trẻ không chỉ gây khó chịu mà còn có thể tạo điều kiện hình thành các ổ nhiễm trùng mới trong vùng họng, làm cho việc điều trị trở nên phức tạp hơn. Mặc dù viêm họng hạt ở trẻ em thường không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, bệnh có thể chuyển thành mãn tính kéo dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của trẻ. Trẻ mắc viêm họng hạt thường cảm thấy khó chịu ở cổ họng, từ đó giảm cảm giác thèm ăn, dẫn đến biếng ăn và suy dinh dưỡng kéo dài. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển thể chất lẫn tinh thần của bé.

Ngoài ra, viêm họng hạt kéo dài còn làm tăng nguy cơ các biến chứng về đường hô hấp trên, như viêm amidan, viêm mũi dị ứng, viêm tai giữa, hoặc thậm chí là các bệnh lý về phổi nếu không được kiểm soát tốt. Vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh và đưa trẻ đi khám, điều trị đúng cách là rất quan trọng. Phụ huynh cần chú ý quan sát các biểu hiện như cổ họng trẻ có những nốt hạt nhỏ, trẻ hay ho, khàn tiếng hoặc cảm thấy đau khi nuốt, từ đó kịp thời đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị hợp lý.

Bệnh viêm họng hạt ở trẻ em do đâu?

Viêm họng hạt ở trẻ em là một căn bệnh phổ biến, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả nguyên nhân trực tiếp và gián tiếp. Hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp phụ huynh có biện pháp phòng ngừa và chăm sóc trẻ hiệu quả hơn.

Nguyên nhân trực tiếp gây viêm họng hạt ở trẻ chủ yếu đến từ các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus và nấm. Khi hệ miễn dịch của trẻ suy giảm, các virus dễ dàng xâm nhập và làm tổn thương niêm mạc họng. Từ đó, vi khuẩn và nấm có cơ hội phát triển gây bội nhiễm. Hệ miễn dịch buộc phải phản ứng liên tục, khiến các tế bào lympho tại vùng hầu họng sưng phồng và hình thành nên các hạt viêm đặc trưng của bệnh. Đây là nguyên nhân cơ bản nhất khiến trẻ bị viêm họng hạt.

Ngoài ra, các bệnh lý nền cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc viêm họng hạt ở trẻ em. Những trẻ bị viêm mũi, viêm xoang mãn tính thường bị dịch tiết mũi chảy xuống họng, làm tổn thương lớp niêm mạc bảo vệ, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus tấn công dễ dàng hơn. Trào ngược dạ dày cũng là nguyên nhân phổ biến khi axit và thức ăn từ dạ dày bị đẩy lên họng, gây kích ứng và tổn thương niêm mạc họng. Các bệnh lý về đường hô hấp khác như viêm amidan mãn tính, viêm phế quản hoặc viêm phổi cũng làm tăng nguy cơ trẻ mắc viêm họng hạt. Ngoài ra, trẻ có hệ miễn dịch yếu như trẻ suy dinh dưỡng, sinh non hoặc thiếu cân cũng dễ mắc bệnh hơn.

Thói quen vệ sinh cá nhân của trẻ cũng là một yếu tố quan trọng. Nếu trẻ không vệ sinh răng miệng đúng cách hoặc sử dụng bàn chải không phù hợp, niêm mạc họng có thể bị tổn thương, tạo điều kiện cho các vi khuẩn và virus xâm nhập và gây viêm. Bên cạnh đó, môi trường sống cũng đóng vai trò không nhỏ trong việc phát triển bệnh. Trẻ em sống trong môi trường ô nhiễm nhiều khói bụi, hóa chất độc hại hay thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá sẽ có nguy cơ cao bị viêm họng hạt.
 

Một nguyên nhân không thể bỏ qua là tâm lý chủ quan của phụ huynh khi nghĩ rằng viêm họng cấp có thể tự khỏi mà không cần điều trị đúng cách, khiến bệnh kéo dài và nặng hơn. Thói quen ăn uống không lành mạnh, như ăn nhiều đồ cay nóng hoặc uống nước lạnh cũng làm tình trạng viêm họng hạt nghiêm trọng hơn.

Tóm lại, viêm họng hạt ở trẻ em do nhiều nguyên nhân gây ra, từ tác nhân vi sinh vật, bệnh lý nền, thói quen sinh hoạt đến môi trường sống. Việc nhận diện đúng các nguyên nhân sẽ giúp cha mẹ chủ động phòng tránh và chăm sóc trẻ tốt hơn, ngăn ngừa bệnh tiến triển và hạn chế các biến chứng nguy hiểm.

Bệnh viêm họng hạt có lây không? 

Viêm họng hạt là một dạng viêm họng mãn tính, xảy ra khi niêm mạc họng bị viêm kéo dài, khiến các hạch lympho trong thành họng phì đại và hình thành nên những “hạt” nhỏ. Đây không phải là bệnh do virus hay vi khuẩn truyền nhiễm trực tiếp gây ra, nên bản thân viêm họng hạt không có khả năng lây từ người sang người như cảm cúm hay viêm họng cấp. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, viêm họng hạt có thể là hậu quả của các đợt viêm họng cấp tái phát nhiều lần, mà nguyên nhân lại đến từ virus hoặc vi khuẩn, đây là giai đoạn có khả năng lây lan qua đường hô hấp. Do đó, nếu bạn đang trong giai đoạn viêm họng cấp, việc giữ vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang khi tiếp xúc và tránh dùng chung đồ dùng là rất cần thiết để hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho người xung quanh. Bên cạnh đó, việc điều trị dứt điểm các bệnh lý liên quan như viêm xoang, viêm amidan hay trào ngược dạ dày cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa viêm họng hạt tái phát.

Tuy nhiên trong trường hợp bệnh viêm họng liên quan đến vi khuẩn Streptococcus nhóm A, loại vi khuẩn có khả năng lây lan rất nhanh và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ em. Vi khuẩn Streptococcus nhóm A lây truyền chủ yếu qua các giọt nhỏ li ti trong không khí khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Những giọt nước này có thể bám vào các bề mặt xung quanh như đồ chơi, tay nắm cửa, bàn học hoặc bất kỳ vật dụng nào mà trẻ thường xuyên tiếp xúc và dùng chung. Khi trẻ chạm vào các vật dụng đó rồi vô tình đưa tay lên mũi, miệng hoặc mắt, vi khuẩn có thể xâm nhập và gây bệnh. Sau khoảng thời gian ủ bệnh từ 2 đến 5 ngày, trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của viêm họng hạt như đau họng, ngứa rát và khó chịu khi nuốt hoặc nói chuyện.

Ngoài việc lây qua tiếp xúc gián tiếp, vi khuẩn còn có thể lây trực tiếp khi trẻ tiếp xúc gần với người đang bị nhiễm bệnh, đặc biệt trong môi trường đông đúc như trường học hoặc nhà trẻ. Vì vậy, khi trẻ được chẩn đoán mắc viêm họng hạt do Streptococcus, phụ huynh cần hạn chế cho trẻ ra ngoài và tiếp xúc với người khác, đặc biệt trong giai đoạn đầu khi triệu chứng mới xuất hiện và ít nhất 24 giờ sau khi trẻ bắt đầu dùng thuốc kháng sinh. Điều này giúp ngăn ngừa sự lây lan vi khuẩn trong cộng đồng và bảo vệ sức khỏe cho các trẻ khác.

Đối với người lớn, phần lớn đã có khả năng miễn dịch tự nhiên nhờ việc từng mắc bệnh hoặc tiếp xúc với vi khuẩn trước đó, do đó nguy cơ bị viêm họng hạt do Streptococcus thấp hơn nhiều so với trẻ em. Tuy nhiên, người lớn vẫn có thể mang vi khuẩn trên người mà không biểu hiện triệu chứng rõ ràng và vô tình trở thành nguồn lây cho trẻ. Vì vậy, người chăm sóc trẻ cần đặc biệt chú ý đến vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay sạch sẽ, thay quần áo, và giặt giũ các vật dụng cá nhân như khăn mặt, khăn tắm, chăn ga để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

Một điểm đáng lưu ý là nếu người mẹ đang cho con bú mắc viêm họng hạt do Streptococcus, mẹ hoàn toàn có thể tiếp tục cho con bú bình thường mà không lo vi khuẩn lây truyền qua sữa mẹ. Việc cho con bú không phải là con đường lây bệnh, nên mẹ có thể yên tâm duy trì việc chăm sóc và nuôi dưỡng bé trong thời gian điều trị.

Viêm họng hạt ở trẻ em tuy không phải là bệnh nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và sự phát triển toàn diện của trẻ. Việc hiểu rõ về bệnh, nhận biết sớm các triệu chứng cũng như thực hiện các biện pháp chăm sóc đúng cách sẽ giúp hạn chế tối đa những biến chứng không mong muốn. Phụ huynh nên thường xuyên theo dõi sức khỏe con, duy trì vệ sinh răng miệng sạch sẽ và đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường để có hướng điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe trẻ một cách toàn diện nhất.