Virus cúm có thể thay đổi như thế nào? Hiểu đúng để chủ động bảo vệ sức khỏe

Mỗi mùa cúm đến, nhiều người băn khoăn: “Năm trước đã mắc rồi, sao năm nay vẫn bệnh?” hay “Tiêm rồi có cần tiêm lại không?”. Lý do là virus cúm có khả năng biến đổi liên tục, khiến cơ thể khó nhận diện nếu chỉ dựa vào miễn dịch cũ. Hiểu rõ virus cúm thay đổi ra sao giúp chúng ta chủ động phòng ngừa, bảo vệ bản thân và gia đình hiệu quả hơn trong mùa bệnh.

Virus cúm có thể thay đổi như thế nào?

Virus cúm thuộc nhóm virus RNA, và do chúng thiếu cơ chế sửa lỗi hiệu quả khi nhân bản nên dễ xảy ra đột biến trong quá trình nhân lên. Chính vì vậy, trong khi một số loại virus ổn định theo thời gian, virus cúm lại liên tục thay đổi cấu trúc bề mặt, đặc biệt là các protein liên quan đến miễn dịch.

Nhờ khả năng biến đổi này, virus có thể tạo ra các phiên bản mới, khiến cơ thể khó nhận diện nếu chỉ dựa vào miễn dịch của lần nhiễm bệnh trước đó.

Vì sao cần hiểu virus cúm có thể thay đổi như thế nào?

Việc hiểu sự thay đổi của virus cúm giúp chúng ta nhận thức được rằng miễn dịch đối với cúm không phải lúc nào cũng tồn tại lâu dài. Những người đã từng mắc hoặc từng tiêm phòng vẫn có thể bị nhiễm lại nếu gặp chủng cúm mới.

Điều này không có nghĩa là miễn dịch trước đó trở nên vô nghĩa, mà thay vào đó là mức độ bảo vệ có thể giảm theo thời gian. Những thay đổi của virus cúm cũng là lý do khiến mỗi mùa cúm lại có những biểu hiện bệnh khác nhau về mức độ lây lan, đối tượng ảnh hưởng và mức độ nặng nhẹ.

Những cơ chế làm virus cúm thay đổi

Sau khi nắm được lý do nên tìm hiểu về sự thay đổi của virus cúm, hãy cùng khám phá những cơ chế chính phía sau khả năng biến đổi này.

Antigenic drift: biến đổi nhỏ, diễn ra thường xuyên

Drift là quá trình virus cúm thay đổi dần theo từng giai đoạn nhỏ. Mỗi lần virus nhân bản, các đột biến nhỏ có thể xuất hiện. Ban đầu, các đột biến này có thể không làm thay đổi nhiều khả năng gây bệnh, nhưng qua thời gian, chúng tích tụ và tạo ra chủng cúm mới.

Vì vậy, cúm mùa năm nay có thể hơi khác cúm mùa năm trước, dẫn đến việc cơ thể không hoàn toàn nhận diện được virus, ngay cả khi bạn từng mắc cúm hoặc từng tiêm phòng.

Antigenic shift: Thay đổi lớn tạo ra chủng mới

Shift là dạng thay đổi “nhảy vọt”, xảy ra khi virus cúm kết hợp gene từ hai chủng khác nhau để tạo ra biến thể mới hoàn toàn. Mặc dù hiếm gặp hơn drift, nhưng một khi xảy ra, biến thể tạo thành có thể lây lan mạnh mẽ và khiến cộng đồng dễ bị nhiễm bệnh hơn do chưa có miễn dịch tương ứng.

Tiến hóa trong cơ thể người và môi trường

Có nghiên cứu cho thấy trong quá trình lây truyền và nhân lên giữa các người, virus cúm có thể tích tụ các đột biến nhỏ, góp phần tạo ra biến thể mới trong cộng đồng.

Virus cúm thay đổi ảnh hưởng thế nào đến bạn?

Virus thay đổi không chỉ là khái niệm khoa học. Điều quan trọng là chúng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe hàng ngày và các biện pháp phòng ngừa mà chúng ta cần áp dụng.

Vì sao cần tiêm vắc xin cúm hàng năm?

Do virus cúm biến đổi, vắc xin cần được cập nhật để phù hợp với các chủng có nguy cơ gây bệnh cao theo từng mùa. Tiêm vắc xin định kỳ giúp cơ thể tiếp cận kháng nguyên mới nhất, từ đó tạo ra miễn dịch phù hợp hơn.

Việc tiêm nhắc mỗi năm không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc cúm, mà còn hỗ trợ giảm mức độ nặng nếu không may nhiễm bệnh.

Bạn có thể đặt lịch tiêm vắc xin cúm tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để bảo vệ bản thân và gia đình thuận tiện hơn.

Vì sao vẫn có thể mắc cúm dù đã từng nhiễm?

Đã từng mắc cúm không đồng nghĩa với miễn dịch suốt đời. Virus thay đổi khiến hệ miễn dịch có thể không còn nhận diện chính xác, đặc biệt sau một khoảng thời gian dài. Tuy nhiên, miễn dịch nền có được từ bệnh hoặc vắc xin vẫn có thể giúp giảm biến chứng nặng.

Làm gì để bảo vệ bản thân khi virus cúm liên tục thay đổi?

Biết rằng virus cúm không ngừng biến đổi, chúng ta càng cần chủ động hơn. Có nhiều thói quen và hành động đơn giản giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Dưới đây là các bước có thể thực hiện hàng ngày:

• Vệ sinh tay thường xuyên với xà phòng.
• Giữ khoảng cách khi xung quanh có người ho, hắt hơi.
• Làm thoáng không gian sống, vệ sinh vật dụng thường xuyên.
• Bổ sung dinh dưỡng khoa học, ngủ đủ giấc.
• Tiêm vắc xin cúm theo khuyến nghị tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.

Nếu bạn thuộc nhóm dễ bị ảnh hưởng như trẻ em, người lớn tuổi, người mang thai hoặc người có bệnh nền, việc tuân thủ lịch tiêm và theo dõi sức khỏe càng quan trọng hơn.

Virus cúm có khả năng thay đổi liên tục, tạo ra nhiều biến thể theo thời gian. Nhờ hiểu rõ virus cúm có thể thay đổi như thế nào, chúng ta có thể xây dựng thói quen phòng bệnh tốt hơn, giữ gìn sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.

Duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ hướng dẫn phòng bệnh và tiêm vắc xin cúm định kỳ là những bước thiết thực giúp bạn an tâm trong mùa dịch.