Tại sao cúm dễ lây lan trong mùa đông? Hiểu đúng để bảo vệ sức khỏe cả gia đình

Khi nhiệt độ giảm, không chỉ áo khoác, khăn len và máy sưởi tăng công suất mà các ca nhiễm cúm cũng trở nên phổ biến hơn. Không phải chỉ vì thời tiết lạnh khiến cơ thể yếu hơn, mà còn có nhiều yếu tố sinh học, môi trường và thói quen sinh hoạt góp phần làm virus cúm lan truyền mạnh. Hiểu được những yếu tố này giúp mỗi gia đình chủ động bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ lây nhiễm trong mùa lạnh.

Tại sao cúm dễ lây lan trong mùa đông?

Bước đầu tiên để trả lời câu hỏi tại sao cúm dễ lây lan trong mùa đông, chúng ta cần nhìn vào vai trò của môi trường. Nhiều nghiên cứu đăng tải trên các trang y tế quốc tế uy tín đã ghi nhận mùa đông là thời điểm virus cúm tồn tại lâu hơn trong môi trường.

Nhiệt độ thấp và độ ẩm giảm

Khi trời lạnh, độ ẩm không khí giảm, đặc biệt trong không gian có máy sưởi. Điều này khiến các giọt dịch hô hấp chứa virus bốc hơi nhanh, biến thành hạt nhỏ li ti lơ lửng lâu hơn trong không khí. Virus nhờ đó dễ tiếp cận mũi họng người khác.

Nếu bạn từng cảm thấy khô mũi, rát họng khi bật điều hòa nóng hoặc máy sưởi, đó chính là biểu hiện độ ẩm giảm.

Không khí khô khiến niêm mạc hô hấp nhạy cảm hơn

Không khí hanh khô làm lớp màng bảo vệ tự nhiên trong mũi, họng hoạt động kém hiệu quả. Đây là “lớp áo giáp” đầu tiên ngăn virus xâm nhập cơ thể, nên khi bị suy yếu, virus cúm có thể dễ dàng tấn công.

Không gian kín và thông gió kém

Vào mùa đông, mọi người thường đóng kín cửa để giữ ấm. Khi đó, không khí lưu thông kém, bụi mịn và giọt bắn có thể tích tụ lâu. Những không gian như phòng họp, lớp học, quán cà phê, xe buýt thường là nơi virus dễ phát tán.

Hành vi của con người “vô tình” hỗ trợ lây lan virus

Bên cạnh yếu tố môi trường, thói quen sinh hoạt mùa lạnh cũng góp phần lý giải tại sao cúm dễ lây lan trong mùa đông.

Thường xuyên ở trong nhà và tiếp xúc gần

Mùa lạnh khiến mọi người muốn quây quần trong nhà, văn phòng hoặc các không gian sinh hoạt chung. Điều này đồng nghĩa nhiều tiếp xúc gần hơn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm giọt bắn.

Ví dụ, ở lớp học mùa đông, trẻ em dễ lây bệnh cho nhau do tiếp xúc gần và sinh hoạt trong không gian kín.

Hạn chế vận động ngoài trời

Thời tiết lạnh khiến nhiều người giảm đi bộ, chạy bộ hoặc tham gia hoạt động thể thao. Ít vận động đồng nghĩa giảm tiếp xúc ánh sáng mặt trời, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, trong đó có hệ miễn dịch, tuy nhiên đây vẫn là yếu tố phụ chứ không phải nguyên nhân chủ đạo.

Chủ quan do nhầm cúm với cảm lạnh

Không ít người cho rằng chỉ “cảm lạnh nhẹ” nên vẫn đi làm, đi học. Điều này làm tăng nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Yếu tố miễn dịch và sinh học: Cơ thể dễ nhạy cảm hơn

Để tiếp tục trả lời câu hỏi tại sao cúm dễ lây lan trong mùa đông, không thể bỏ qua yếu tố miễn dịch.

Màng nhầy hô hấp suy yếu theo nhiệt độ

Khi tiếp xúc với không khí lạnh và khô, lớp màng nhầy bảo vệ đường hô hấp bị giảm hiệu quả. Đây là cánh cửa để virus cúm dễ “tràn vào”.

Giảm tiếp xúc ánh sáng mặt trời, thiếu vitamin D

Mùa đông nhiều vùng ít nắng, mọi người ở trong nhà nhiều hơn. Một số nghiên cứu cho thấy thiếu ánh sáng có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, khiến cơ thể phản ứng chậm với tác nhân gây bệnh.

Virus cúm thay đổi theo mùa

Virus cúm có thể thay đổi chủng hàng năm, khiến miễn dịch cộng đồng hoặc hiệu quả vắc xin có thể bị giảm, từ đó làm tăng nguy cơ bùng phát.

Làm thế nào để phòng ngừa cúm trong mùa đông?

Hiểu rõ tại sao cúm dễ lây lan trong mùa đông giúp chúng ta chủ động bảo vệ bản thân. Dưới đây là các biện pháp khoa học và dễ áp dụng trong sinh hoạt hàng ngày.

Duy trì môi trường sống thông thoáng và đủ ẩm

Bạn có thể:

• Mở cửa thoáng khí vài lần trong ngày nếu thời tiết cho phép.
• Sử dụng máy tạo ẩm ở mức an toàn.
• Vệ sinh điều hòa và máy sưởi định kỳ.

Điều này giúp hạn chế môi trường khô và tù bí, vốn là “điều kiện lý tưởng” cho virus lưu lại lâu.

Thực hiện vệ sinh cá nhân đúng cách

Hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ:

• Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi ra ngoài.
• Che miệng khi ho bằng khăn giấy sạch hoặc khuỷu tay.
• Hạn chế chạm tay lên mặt khi chưa vệ sinh.

Những thói quen này hỗ trợ giảm nguy cơ phơi nhiễm giọt bắn và bề mặt tiếp xúc.

Ăn uống cân bằng và ngủ đủ giấc

Chế độ dinh dưỡng hợp lý, giấc ngủ đầy đủ và vận động nhẹ nhàng giúp duy trì sức khỏe tổng thể, góp phần hỗ trợ sức đề kháng mùa lạnh.

Tiêm vắc xin cúm theo khuyến nghị

Tiêm phòng vắc xin cúm mỗi năm được xem là cách quan trọng giúp giảm nguy cơ nhiễm và biến chứng nặng. Bạn có thể tham khảo lịch tiêm và đặt lịch tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để thuận tiện chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Mùa đông là thời điểm nhiều yếu tố cùng tác động tạo điều kiện để virus cúm lan truyền. Từ nhiệt độ thấp, độ ẩm giảm, thói quen sinh hoạt trong nhà đến miễn dịch cơ thể đều đóng vai trò nhất định. Việc hiểu tại sao cúm dễ lây lan trong mùa đông giúp mỗi người chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và người thân.