Viêm phổi mycoplasma: Nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng ngừa

Từ giữa năm 2023 đến đầu năm 2024, số ca mắc viêm phổi mycoplasma ở trẻ em đã tăng đột biến, nhiều ca phải nhập viện và điều trị kéo dài. Đây là hồi chuông cảnh báo cho các phụ huynh cần nâng cao nhận thức, không chủ quan với các triệu chứng ho kéo dài, sốt tái phát, đặc biệt trong mùa hè và mùa thu là thời điểm bệnh có nguy cơ lây lan mạnh.

Nguyên nhân gây bệnh viêm phổi mycoplasma

Bệnh viêm phổi mycoplasma do vi khuẩn mycoplasma pneumoniae gây nên. Mycoplasma pneumoniae là một loại vi khuẩn không điển hình, có kích thước rất nhỏ và không có vách tế bào, khiến chúng không thể nhìn thấy bằng kính hiển vi thông thường. 

Vi khuẩn này thường cư trú ở niêm mạc miệng họng, đường sinh dục người và có thể gây bệnh khi gặp điều kiện thuận lợi. Bệnh viêm phổi mycoplasma thường bùng phát thành các đợt dịch trong phạm vi nhỏ như trường học, lớp học, cơ quan công sở, hay gặp thời điểm cuối xuân đầu hè hoặc vào cuối hè sang thu.

Triệu chứng thường gặp của bệnh viêm phổi mycoplasma

Thời gian ủ bệnh của viêm phổi mycoplasma thường kéo dài từ 2 đến 3 tuần. Bệnh viêm phổi mycoplasma khởi phát từ từ với các triệu chứng như:

• Sổ mũi, hắt hơi.
• Đau họng, khàn tiếng.
• Sốt nhẹ, sau đó sốt cao.
• Ho khan, ho có đờm kéo dài.
• Mệt mỏi, đau đầu, đau cơ.
• Khó thở, thở nhanh gấp.
• Có thể kèm theo viêm kết mạc, phát ban da, tiêu chảy.

Ở trẻ em, bệnh có thể gây ra các biến chứng như viêm kết mạc, nổi mày đay trên da, biến chứng ở tim mạch, biến chứng ở đường tiêu hoá, tiết niệu.

Cách chẩn đoán bệnh viêm phổi mycoplasma

Để chẩn đoán viêm phổi mycoplasma, bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm chuyên sâu:

• Xét nghiệm PCR: Phát hiện DNA của vi khuẩn trong dịch tiết đường hô hấp, có độ nhạy và độ đặc hiệu cao.
• Huyết thanh học: Phát hiện kháng thể IgM và IgG trong máu, giúp xác định nhiễm trùng cấp tính và quá trình phục hồi.
• Nuôi cấy vi khuẩn: Cần môi trường và kỹ thuật cấy chuyên biệt, thường được sử dụng khi cần xác định chủng vi khuẩn cụ thể.
• Chụp X-quang ngực: Phát hiện các tổn thương dạng nốt hoặc đám mờ ở phổi.

Biến chứng của bệnh viêm phổi mycoplasma

Mặc dù viêm phổi mycoplasma thường có triệu chứng nhẹ, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Biến chứng tại phổi: Suy hô hấp, hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS), viêm tiểu phế quản tắc nghẽn, áp xe phổi, viêm phổi hoại tử, tràn dịch màng phổi.
• Biến chứng ngoài phổi: Viêm màng ngoài tim, viêm não, viêm tủy sống, thiếu máu tan máu, hội chứng Stevens-Johnson, viêm gan, viêm tụy, viêm kết mạc, viêm giác mạc, viêm màng bồ đào, viêm cầu thận.

Điều trị bệnh viêm phổi mycoplasma

Điều trị viêm phổi mycoplasma chủ yếu dựa vào kháng sinh, vì vi khuẩn này không có thành tế bào và kháng lại các kháng sinh beta-lactam thông thường. Các loại kháng sinh thường được sử dụng để điều trị bao gồm:

• Macrolide: Azithromycin, Clarithromycin.
• Tetracycline: Doxycycline.
• Fluoroquinolone: Levofloxacin.

Thời gian điều trị thường kéo dài từ 7 đến 14 ngày, tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh. Trong trường hợp bệnh nhân có biến chứng hoặc suy hô hấp, cần nhập viện để điều trị chuyên sâu.

Phòng ngừa bệnh viêm phổi mycoplasma

Hiện chưa có vắc-xin phòng ngừa viêm phổi mycoplasma. Tuy nhiên, có thể áp dụng các biện pháp sau để giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch rửa tay chứa cồn.
• Đeo khẩu trang: Đặc biệt khi tiếp xúc với người bệnh hoặc khi ra ngoài nơi đông người.
• Vệ sinh môi trường sống: Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng, hạn chế khói thuốc lá và ô nhiễm không khí.
• Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục thường xuyên.
• Chủng ngừa: Tiêm phòng các bệnh về đường hô hấp như cúm, phế cầu, sởi, HIB theo lịch tiêm chủng.

Để phòng ngừa bệnh cho trẻ em hiệu quả, phụ huynh cần thực hiện:

• Theo dõi sát triệu chứng hô hấp của trẻ: Nếu thấy con ho dai dẳng, sốt kéo dài hơn 3 ngày, cần đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa hô hấp.
• Không để trẻ đến trường khi đang bệnh: Việc nghỉ học giúp hạn chế lây lan cho các bạn khác, đồng thời trẻ có thời gian nghỉ ngơi, hồi phục.
• Hướng dẫn trẻ giữ vệ sinh cá nhân: Che miệng khi ho, rửa tay bằng xà phòng, không dùng chung ly, cốc, khăn mặt.
• Tăng cường thực phẩm giàu vitamin C, kẽm: Giúp nâng cao miễn dịch cho trẻ.

Viêm phổi mycoplasma là một bệnh lý phổ biến nhưng lại rất dễ bị bỏ sót do biểu hiện lâm sàng không điển hình. Nhận thức đúng về bệnh, từ triệu chứng ban đầu đến cách điều trị và phòng ngừa, sẽ giúp cộng đồng chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe.

Việc tuân thủ phác đồ điều trị, không tự ý sử dụng thuốc và áp dụng các biện pháp phòng ngừa tại nhà sẽ góp phần quan trọng trong kiểm soát dịch bệnh. Với vai trò của từng cá nhân, gia đình và xã hội, chúng ta hoàn toàn có thể chung tay đẩy lùi nguy cơ bùng phát viêm phổi Mycoplasma một cách hiệu quả.