Viêm phế quản khó thở: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị hiệu quả

Khi mắc viêm phế quản, không ít người gặp phải tình trạng khó thở đột ngột, thở khò khè, đặc biệt khi vận động hoặc về đêm. Viêm phế quản khó thở không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày, thậm chí làm giảm khả năng hô hấp nếu không được xử lý đúng cách. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị phù hợp sẽ giúp người bệnh kiểm soát viêm phế quản khó thở hiệu quả và hạn chế tái phát.

Nguyên nhân gây viêm phế quản khó thở là gì?

Viêm phế quản khó thở có thể khởi phát bởi nhiều yếu tố khác nhau, trong đó bao gồm cả nguyên nhân nhiễm trùng và yếu tố từ môi trường sống. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này:

• Virus: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, chiếm từ 60% đến 70% các trường hợp viêm phế quản cấp. Các chủng virus thường gây bệnh gồm myxovirus, rhinovirus, coronavirus, adenovirus, enterovirus, virus hợp bào hô hấp (RSV).
• Vi khuẩn: Một số loại vi khuẩn như tụ cầu, phế cầu, haemophilus influenzae, liên cầu,… cũng là tác nhân gây ra viêm phế quản có kèm theo triệu chứng khó thở.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch yếu làm giảm khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh, khiến người bệnh (đặc biệt là trẻ nhỏ và người cao tuổi) dễ mắc viêm phế quản khi thời tiết thay đổi.
• Yếu tố môi trường và dị ứng: Thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá, không khí ô nhiễm, lông động vật (chó, mèo), phấn hoa, bụi bẩn… cũng là nguyên nhân làm kích thích đường hô hấp và khởi phát các triệu chứng của viêm phế quản khó thở.
• Yếu tố tâm lý: Xúc động quá mạnh cũng có thể ảnh hưởng đến phản xạ hô hấp, làm tăng nguy cơ co thắt phế quản và gây ra các cơn khó thở ở người đã có nền bệnh hô hấp.

Viêm phế quản khó thở biểu hiện như thế nào qua từng giai đoạn?

Viêm phế quản khó thở là triệu chứng xuất hiện chủ yếu ở thể bệnh mạn tính, khi tình trạng viêm làm hẹp lòng phế quản. Tuy nhiên, không phải giai đoạn nào cũng biểu hiện khó thở rõ rệt. Dưới đây là sự khác biệt về triệu chứng khó thở giữa viêm phế quản cấp và mạn tính, cụ thể:

Viêm phế quản cấp 

Trong giai đoạn viêm phế quản cấp tính, người bệnh thường khởi phát với các triệu chứng giống cúm như sốt, đau đầu, đau rát họng, đau nhức mỏi người, hắt hơi, chảy nước mũi, ho khan hoặc khạc đờm. Tuy nhiên, viêm phế quản khó thở ở giai đoạn này rất ít gặp và nếu có thì mức độ nhẹ, không phải là triệu chứng điển hình. Vì vậy, nhiều người dễ nhầm lẫn với cảm lạnh hoặc viêm đường hô hấp trên thông thường.

Viêm phế quản mạn

Ở thể viêm phế quản mạn tính nhẹ, người bệnh hầu như không gặp vấn đề về hô hấp. Nhưng khi bệnh tiến triển nặng hơn, có thể chuyển thành viêm phế quản tắc nghẽn mạn tính, khiến ống phế quản bị viêm và chít hẹp dần. Khi đó, viêm phế quản khó thở biểu hiện rõ rệt dưới dạng thở khò khè, thở rít giống hen suyễn. Lúc đầu, người bệnh chỉ khó thở khi gắng sức như leo cầu thang, chạy bộ. Nhưng khi tình trạng đường thở thu hẹp nhiều hơn, người bệnh có thể thấy khó thở cả khi nghỉ ngơi. Đây là dấu hiệu cần được theo dõi sát và xử lý y tế kịp thời.

Chẩn đoán viêm phế quản khó thở như thế nào?

Khi xuất hiện triệu chứng khó thở nghi ngờ do viêm phế quản, người bệnh cần được khám và chẩn đoán sớm để xác định chính xác nguyên nhân và loại trừ các bệnh hô hấp khác. Quy trình chẩn đoán viêm phế quản khó thở thường bao gồm:

• Khám lâm sàng bằng ống nghe: Bác sĩ sẽ kiểm tra tiếng thở của phổi thông qua ống nghe nhằm phát hiện các âm bất thường như rít, ran nổ - dấu hiệu gợi ý có tình trạng tắc nghẽn hay viêm đường thở.
• Chụp X-quang ngực: Đây là phương pháp hình ảnh học giúp đánh giá những bất thường tại phổi và phế quản như viêm nhiễm, dày thành phế quản hoặc tổn thương mô phổi.
• Xét nghiệm đờm: Được thực hiện để kiểm tra có hay không tình trạng nhiễm trùng, từ đó xác định nguyên nhân do vi khuẩn hay virus.
• Kiểm tra chức năng phổi: Giúp đo lường lưu lượng khí hít vào và thở ra, phát hiện sớm các bệnh lý gây tắc nghẽn đường thở như hen suyễn hoặc khí phế thũng… là những nguyên nhân có thể gây khó thở tương tự viêm phế quản.

Việc thực hiện đầy đủ các bước kiểm tra này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng viêm phế quản khó thở và đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Cải thiện tình trạng viêm phế quản khó thở như thế nào?

Viêm phế quản khó thở là một trong những triệu chứng gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống người bệnh. Không chỉ khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, mất ngủ, tình trạng này còn có thể tiến triển xấu nếu không được xử lý đúng cách. Để cải thiện hiệu quả, cần kết hợp giữa điều trị y tế và chăm sóc hỗ trợ phù hợp. Dưới đây là hai nhóm giải pháp cần thiết:

Điều trị viêm phế quản khó thở bằng thuốc

Việc sử dụng thuốc là phương pháp chính trong điều trị viêm phế quản khó thở. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nặng nhẹ, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, nhằm kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

• Sử dụng kháng sinh khi nguyên nhân là do vi khuẩn, nhưng cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, tránh tự ý dùng thuốc không đúng liều hoặc loại thuốc không phù hợp.
• Dùng thuốc giãn phế quản là biện pháp then chốt để kiểm soát các cơn khó thở. Người bệnh nên luôn mang theo thuốc bên mình để kịp thời sử dụng nếu có dấu hiệu thở gấp hoặc khò khè nặng.
• Các thuốc hỗ trợ khác có thể bao gồm: thuốc long đờm nếu ho có đờm đặc, thuốc kháng viêm hoặc giảm đau trong trường hợp xuất hiện thêm các triệu chứng toàn thân như đau họng, sốt nhẹ.

Biện pháp chăm sóc hỗ trợ không dùng thuốc

Ngoài dùng thuốc, người bệnh cũng cần thực hiện các biện pháp hỗ trợ tại nhà để cải thiện tình trạng hô hấp, giảm tần suất các cơn viêm phế quản khó thở tái phát.

• Tránh xa các yếu tố kích thích như khói thuốc lá, môi trường ô nhiễm, khói bụi… vì đây là những tác nhân dễ gây kích ứng phế quản.
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ và ngực, khi thời tiết thay đổi hoặc vào mùa lạnh - thời điểm bệnh dễ bùng phát.
• Tăng cường uống nước ấm để làm loãng đờm và hỗ trợ quá trình tống xuất chất nhầy ra khỏi đường thở.
• Ăn uống đủ chất, ưu tiên món mềm, dễ tiêu hóa và hạn chế thực phẩm cay nóng. Đồng thời, tập thể dục nhẹ nhàng đều đặn để tăng cường miễn dịch và hỗ trợ chức năng hô hấp.

Việc kết hợp cả hai nhóm giải pháp trên sẽ giúp kiểm soát tốt viêm phế quản khó thở, cải thiện triệu chứng và phòng ngừa tái phát hiệu quả.

Viêm phế quản khó thở không chỉ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc chủ động theo dõi triệu chứng, tuân thủ đúng phác đồ điều trị và áp dụng các biện pháp chăm sóc hỗ trợ là cách hiệu quả giúp kiểm soát bệnh lý này. Nếu thấy dấu hiệu bất thường, đặc biệt là tình trạng viêm phế quản khó thở kéo dài, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn và xử lý đúng hướng.