Trẻ bị cảm lạnh nôn đi ngoài: Nguyên nhân và cách xử trí

Cảm lạnh là bệnh lý phổ biến ở trẻ em, nhất là vào mùa đông hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh hoang mang khi thấy trẻ không chỉ cảm lạnh mà còn nôn ói và tiêu chảy đi kèm. Liệu đây chỉ là biểu hiện nhẹ hay dấu hiệu cảnh báo một tình trạng nghiêm trọng hơn? Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu chủ đề “Trẻ bị cảm lạnh nôn đi ngoài” qua bài viết dưới đây.

Trẻ bị cảm lạnh nôn đi ngoài là do đâu?

Khi trẻ bị cảm lạnh, cha mẹ thường để ý đến các biểu hiện như sổ mũi, ho, sốt nhẹ. Tuy nhiên, không ít trường hợp trẻ còn bị nôn trớ và tiêu chảy, khiến nhiều phụ huynh lo lắng. Vậy tại sao cảm lạnh vốn là một bệnh lý hô hấp lại có thể gây rối loạn tiêu hóa như thế? Trẻ bị cảm lạnh nôn đi ngoài là do đâu? Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp:

Ho nhiều gây nôn

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị nôn khi cảm lạnh là do ho quá nhiều. Cơn ho không chỉ làm bé mệt mỏi mà còn khiến các cơ vùng ngực và bụng co thắt mạnh. Áp lực này ép lên dạ dày, khiến trẻ có cảm giác buồn nôn hoặc nôn thực sự. Đặc biệt là khi bé vừa ăn no, tình trạng nôn trớ càng dễ xảy ra.

Nuốt đờm và nước mũi

Trẻ nhỏ, nhất là dưới 2 tuổi, thường chưa biết cách xì mũi hay khạc đờm. Vì vậy, khi bị cảm, bé có xu hướng nuốt hết dịch mũi họng vào trong. Điều này khiến dạ dày bị đầy, dễ sinh hơi, căng tức và cuối cùng là gây nôn. Nhiều bậc phụ huynh tưởng rằng bé bị rối loạn tiêu hóa, nhưng thực chất lại là do dịch mũi họng tích tụ quá nhiều.

Khóc nhiều, ép ăn: Những yếu tố “kích hoạt” nôn trớ

Khi đang cảm lạnh, nếu trẻ bị ép ăn quá nhiều hoặc khóc kéo dài, hệ tiêu hóa vốn đã yếu lại càng thêm căng thẳng. Dạ dày bị kích thích và rất dễ phản ứng bằng cách nôn. Đây là lý do vì sao trong giai đoạn con bệnh, cha mẹ nên nhẹ nhàng, không ép con ăn nếu bé không muốn.

Mối liên hệ giữa tiêu chảy và cảm lạnh ở trẻ: Vai trò của hệ miễn dịch đường ruột

Một số virus gây cảm lạnh cũng có thể ảnh hưởng đến đường ruột, gây tiêu chảy ở trẻ. Mặc dù hiếm hơn so với cúm, nhưng cảm lạnh vẫn có thể đi kèm tiêu chảy, đặc biệt ở trẻ có hệ tiêu hóa nhạy cảm. Trong khi đó, cúm, một bệnh tương tự cảm lạnh, lại thường đi kèm với triệu chứng này rõ rệt hơn.

Tiêu chảy tuy không gây cảm lạnh trực tiếp, nhưng lại gián tiếp khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn. Nguyên nhân là vì hệ miễn dịch của chúng ta, đặc biệt ở trẻ em, có mối liên hệ chặt chẽ với đường ruột. Khoảng 70% tế bào lympho cư trú ở hệ tiêu hóa. Khi tiêu chảy xảy ra, hệ vi sinh đường ruột bị xáo trộn, khả năng chống lại virus cảm lạnh cũng giảm sút.

Đường ruột không chỉ giúp tiêu hóa thức ăn mà còn là một “trung tâm miễn dịch” quan trọng. Trong đó, hàng nghìn loại vi khuẩn tốt sống chung, hỗ trợ cơ thể phòng chống bệnh tật. Một nghiên cứu năm 2016 cho thấy sự mất cân bằng vi khuẩn ruột có thể làm cơ thể nhạy cảm hơn với nhiễm trùng, trong đó có cảm lạnh. Vì vậy, khi trẻ bị tiêu chảy, hệ miễn dịch yếu đi, virus cảm lạnh càng dễ “tấn công”.

Tác nhân nào thường gây cảm lạnh kèm nôn và đi ngoài ở trẻ?

Một số virus gây cảm lạnh có thể liên quan đến triệu chứng tiêu hóa ở trẻ nhỏ, trong đó đáng chú ý là adenovirus và rhinovirus. Adenovirus, đặc biệt là typ 40 và 41, không chỉ gây nhiễm trùng đường hô hấp mà còn là tác nhân phổ biến gây viêm dạ dày–ruột cấp. Theo một số nghiên cứu dịch tễ học, adenovirus có thể chiếm từ 1,5% đến 5,4% trong tổng số các ca tiêu chảy ở trẻ em dưới 2 tuổi.

Rhinovirus, một trong những nguyên nhân phổ biến gây cảm lạnh, chủ yếu ảnh hưởng đến đường hô hấp trên. Tuy nhiên, một số nghiên cứu ghi nhận rằng trẻ nhỏ nhiễm rhinovirus có thể kèm theo triệu chứng tiêu hóa như nôn hoặc tiêu chảy, mặc dù đây không phải là biểu hiện điển hình. Một nghiên cứu năm 2016 theo dõi gần 1.000 trẻ dưới 2 tuổi cho thấy khoảng 9,6% ca nhiễm rhinovirus có biểu hiện rối loạn tiêu hóa.

Trong khi đó, rotavirus được xem là nguyên nhân hàng đầu gây nôn và tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi. Tuy nhiên, rotavirus không thuộc nhóm virus gây cảm lạnh, mà là tác nhân đặc hiệu gây viêm dạ dày–ruột do virus, thường được gọi phổ biến là “cúm dạ dày” trong cộng đồng.

Cách xử trí khi trẻ bị cảm lạnh nôn đi ngoài

Khi trẻ bị cảm lạnh kèm theo nôn và tiêu chảy, cơ thể bé sẽ mất nước và chất điện giải rất nhanh. Nếu tình trạng này kéo dài mà không được xử trí kịp thời, bé có thể bị kiệt sức, thậm chí dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, cha mẹ cần biết cách chăm sóc đúng đắn để giúp con hồi phục nhanh hơn.

Trước tiên, khi thấy bé có dấu hiệu nôn ói và đi ngoài trong lúc cảm lạnh, bố mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ để được kiểm tra kỹ lưỡng. Việc chẩn đoán chính xác sẽ giúp bác sĩ xác định được mức độ bệnh và đưa ra hướng điều trị phù hợp. Trong trường hợp bé đã được khám và đang điều trị tại nhà, nhưng các triệu chứng vẫn không cải thiện, cha mẹ nên gọi điện hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn thêm, đặc biệt là về việc có cần bổ sung thuốc điều trị tiêu chảy hay không.

Một trong những việc quan trọng nhất là bù nước và điện giải cho bé. Khi nôn và tiêu chảy, lượng nước và muối trong cơ thể bé bị mất đi đáng kể. Với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng tuổi, mẹ nên tăng cường cho bé bú sữa mẹ để vừa giúp bổ sung nước, vừa cung cấp kháng thể tự nhiên chống lại virus. Với trẻ lớn hơn, mẹ có thể cho bé uống thêm nước lọc, nước ấm hoặc dung dịch bù điện giải như Oresol. Tuy nhiên, cần lưu ý pha Oresol đúng theo hướng dẫn để đảm bảo an toàn cho bé, và nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Ngoài ra, khi bé đang mệt, việc nghỉ ngơi là điều rất cần thiết. Cha mẹ nên để bé nằm nghỉ ở nơi thoáng mát, yên tĩnh và tránh cho bé vận động nhiều hay ra ngoài trời. Sự hiện diện và chăm sóc nhẹ nhàng từ bố mẹ cũng giúp bé cảm thấy an tâm và dễ chịu hơn.

Trong suốt thời gian bị cảm lạnh, bé nên được uống nước ấm thường xuyên. Điều này không chỉ giúp giữ ấm cơ thể, mà còn làm dịu cổ họng, loãng đờm và giảm tình trạng ho. Tuyệt đối không cho bé uống nước lạnh hoặc nước có ga vì có thể khiến tình trạng nôn ói nặng hơn.

Chế độ ăn cũng đóng vai trò quan trọng. Bé nên ăn các món dễ tiêu như cháo loãng, súp, bột,… được nấu chín kỹ, mềm và ít gia vị. Mẹ có thể chia nhỏ bữa ăn trong ngày để bé không bị đầy bụng và dễ hấp thu hơn. Tránh cho bé ăn đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ hoặc cay nóng vì chúng có thể làm tình trạng buồn nôn trở nên nghiêm trọng hơn.

Cuối cùng, nếu sau 2 - 3 ngày chăm sóc tại nhà mà tình trạng nôn và tiêu chảy của bé không cải thiện, hoặc có dấu hiệu nặng hơn như môi khô, mắt trũng, tiểu ít, người lờ đờ,... thì cần đưa bé đến ngay cơ sở y tế. Sự can thiệp kịp thời của bác sĩ sẽ giúp bé tránh được những rủi ro không mong muốn.

Tình trạng trẻ bị cảm lạnh nôn đi ngoài có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau như virus, rối loạn tiêu hóa do cảm lạnh. Dù nguyên nhân là gì, cha mẹ cần theo dõi sát sao các dấu hiệu đi kèm, bổ sung nước và điện giải kịp thời, và đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu bất thường. Việc xử trí sớm và đúng cách không chỉ giúp trẻ nhanh hồi phục mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.