Tiêm phòng dại có ảnh hưởng đến thần kinh không? Lời giải đáp chi tiết dành cho bạn

Bệnh dại là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus dại gây ra, lây truyền chủ yếu qua vết cắn của động vật như chó, mèo hoặc dơi. Một khi triệu chứng đã khởi phát, tỷ lệ tử vong gần như 100% do không có thuốc chữa đặc hiệu. Chính vì vậy, việc tiêm phòng dại là giải pháp sống còn để phòng tránh căn bệnh nguy hiểm này. Tuy nhiên, trong thời đại mà thông tin sai lệch lan truyền dễ dàng, nhiều người vẫn đặt ra câu hỏi “Liệu tiêm phòng dại có ảnh hưởng đến thần kinh không?”. Đây là mối quan tâm chính đáng và bài viết sẽ giúp bạn tìm hiểu một cách chính xác, khoa học nhất.

Tiêm phòng dại có ảnh hưởng đến thần kinh không? 

Vậy, tiêm phòng dại có ảnh hưởng đến thần kinh không? Câu trả lời ngắn gọn là: Không, tiêm phòng dại không gây ảnh hưởng xấu đến thần kinh nếu được tiêm đúng loại vắc xin, đúng liều lượng và tuân thủ quy trình tiêm chủng theo khuyến cáo y tế.

Hiện nay, tất cả các loại vắc xin phòng dại hiện đại đều là vắc xin bất hoạt, nghĩa là virus trong đó đã bị “vô hiệu hóa”, không còn khả năng nhân lên hay gây bệnh trong cơ thể. Điều này cũng đồng nghĩa với việc không có cơ chế nào để vắc xin tấn công vào hệ thần kinh.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), các phản ứng phụ nghiêm trọng liên quan đến thần kinh sau khi tiêm phòng dại là vô cùng hiếm gặp. Đa phần các tác dụng phụ nếu có thường chỉ rất nhẹ và không đáng lo như mệt mỏi, sốt nhẹ, đau tại chỗ tiêm. Những phản ứng nặng chỉ xảy ra ở người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng hoặc đang mắc các bệnh nền ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

Cơ chế hoạt động của vắc xin phòng dại và lý do không ảnh hưởng thần kinh

Vắc xin bất hoạt là loại vắc xin được tạo ra từ virus dại đã bị tiêu diệt bằng hóa chất hoặc nhiệt độ. Virus trong vắc xin không còn khả năng sinh sôi trong cơ thể người nhưng vẫn giữ lại đủ cấu trúc để kích hoạt phản ứng miễn dịch. Khi được tiêm vào cơ thể, vắc xin sẽ kích thích hệ miễn dịch sản sinh ra kháng thể, giúp bảo vệ bạn nếu sau này virus dại thực sự xâm nhập.

Vì không còn hoạt tính sống, vắc xin phòng dại không tấn công vào các mô thần kinh và không đi vào hệ thần kinh trung ương. Đây là lý do giải thích vì sao người khỏe mạnh tiêm vắc xin phòng dại không bị ảnh hưởng thần kinh. Hệ thần kinh chỉ bị tổn thương khi virus dại thực sự xâm nhập, không phải do vắc xin. Những trường hợp biến chứng thần kinh hiếm gặp chủ yếu là do phản ứng miễn dịch bất thường, không phải bản chất vắc xin gây ra.

Một số phản ứng phụ và phản ứng nghiêm trọng có thể gặp sau tiêm phòng dại

Dưới đây là một số phản ứng nhẹ thường gặp và phản ứng hiếm gặp nghiêm trọng có thể xảy ra sau khi tiêm vắc xin phòng dại.

Phản ứng thường gặp (nhẹ):

• Đau, sưng, đỏ tại vị trí tiêm;
• Sốt nhẹ hoặc có cảm giác mệt mỏi;
• Buồn nôn, đau đầu nhẹ;
• Cảm giác nóng rát thoáng qua tại chỗ tiêm.

Phản ứng hiếm gặp liên quan đến thần kinh:

• Phản vệ: Phản ứng dị ứng toàn thân rất hiếm khi xảy ra nhưng vẫn cần được theo dõi sát.
• Hội chứng Guillain-Barré: Là tình trạng rối loạn thần kinh ngoại biên, tuy nhiên, chưa có bằng chứng y học rõ ràng khẳng định mối liên hệ giữa hội chứng này với vắc xin phòng dại.

Đối tượng nên thận trọng khi tiêm phòng dại:

• Người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng với thành phần của vắc xin.
• Người đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch (corticoid liều cao, hóa trị,…).
• Người có rối loạn miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc các bệnh mãn tính liên quan hệ miễn dịch.

Tầm quan trọng của vắc xin phòng dại

Vắc xin phòng dại đem lại rất nhiều lợi ích tuyệt vời trong việc giúp phòng ngừa bệnh dại. Một khi virus dại đã xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, bệnh nhân gần như không còn cơ hội sống sót. Nhưng nếu tiêm vắc xin đúng lúc, đúng lịch, hiệu quả phòng ngừa có thể lên tới 100%. Vắc xin giúp cơ thể bạn sản sinh kháng thể đặc hiệu chống lại virus dại, ngăn chặn không cho virus nhân lên và tấn công vào não.

Theo đó, càng tiêm sớm sau khi bị động vật nghi dại cắn, hiệu quả càng cao. Trong hầu hết các phác đồ điều trị, vắc xin được tiêm theo lịch: 0 – 3 – 7 – 14 – 28, tương ứng với số ngày kể từ mũi đầu tiên. Việc không tiêm phòng hoặc trì hoãn tiêm có thể khiến virus dại tấn công vào hệ thần kinh và gây tử vong, điều hoàn toàn này có thực, không phải chỉ là lời cảnh báo.

Những lưu ý quan trọng sau khi tiêm phòng dại

Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe cũng như giúp cho việc tiêm vắc xin phát huy được tối đa công dụng, sau khi tiêm vắc xin phòng dại, cần lưu ý:

Chăm sóc sau tiêm

Chăm sóc sau tiêm là việc vô cùng quan trọng không thể bỏ qua, hãy:

• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc nặng trong 24 – 48 giờ sau tiêm.
• Tránh uống rượu bia, hút thuốc hoặc dùng thuốc không có chỉ định.
• Quan sát dấu hiệu phản ứng phụ như sốt cao, mẩn ngứa, nổi phát ban toàn thân.

Khi nào cần báo cho nhân viên y tế?

Thông báo ngay cho nhân viên y tế nếu cơ thể xuất hiện các biểu hiện bất thường như:

• Xuất hiện dấu hiệu như khó thở, đau ngực, co giật,...
• Mẩn đỏ lan rộng, ngứa ngáy toàn thân.
• Sốt cao trên 38.5°C không giảm sau 2 ngày.

Tuân thủ lịch tiêm đầy đủ

Tuân thủ lịch tiêm đầy đủ để vắc xin có thể phát huy công dụng một cách hiệu quả:

• Không được tự ý bỏ mũi tiêm giữa chừng nếu chưa có chỉ định.
• Nếu quên lịch, cần đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được tư vấn và tiêm bù.

Việc lo ngại tiêm phòng dại có ảnh hưởng đến thần kinh không là điều dễ hiểu, nhưng hiện nay, với vắc xin bất hoạt an toàn, nguy cơ ảnh hưởng đến thần kinh gần như là không đáng kể ở người khỏe mạnh. Ngược lại, không tiêm phòng đúng lúc có thể dẫn đến hậu quả không thể cứu vãn. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của mình và người thân bằng cách tiêm phòng dại kịp thời, tuân thủ đúng hướng dẫn từ cơ sở y tế cũng như đừng để những thông tin sai lệch ảnh hưởng đến quyết định quan trọng này.