Rối loạn hệ miễn dịch là gì? Những thông tin cần biết

Hệ miễn dịch là “lá chắn” bảo vệ cơ thể trước các tác nhân gây hại như vi khuẩn, virus hay ký sinh trùng. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch bị rối loạn, cơ thể sẽ mất đi sự cân bằng, dễ đối mặt với nguy cơ nhiễm trùng, dị ứng hoặc các bệnh lý tự miễn. Vậy rối loạn hệ miễn dịch là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này và dấu hiệu nhận biết ra sao? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Rối loạn hệ miễn dịch là gì?

Hệ miễn dịch là hệ thống phòng vệ tự nhiên của cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong việc nhận diện và tiêu diệt các tác nhân gây hại như vi khuẩn, virus, nấm hay ký sinh trùng. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch gặp rối loạn, chức năng bảo vệ này bị suy giảm hoặc hoạt động bất thường, dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe.

Rối loạn hệ miễn dịch là tình trạng hệ thống miễn dịch mất khả năng duy trì trạng thái cân bằng, có thể biểu hiện dưới hai dạng chính: Suy giảm miễn dịch và cường miễn dịch. Suy giảm miễn dịch khiến cơ thể trở nên nhạy cảm hơn với nhiễm trùng, các tác nhân gây bệnh dễ dàng xâm nhập và phát triển. Ngược lại, cường miễn dịch xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức, nhận diện nhầm các mô lành của cơ thể là “kẻ thù” và tấn công chúng, dẫn đến các bệnh lý tự miễn như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp hay bệnh tuyến giáp tự miễn.

Tình trạng này thường tiến triển âm thầm, biểu hiện thành từng đợt và có thể trở nên nghiêm trọng theo thời gian nếu không được kiểm soát. Khi rối loạn hệ miễn dịch kéo dài, cơ thể không chỉ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng tái phát nhiều lần, mà còn có nguy cơ đối mặt với các biến chứng phức tạp, ảnh hưởng đến chức năng sinh lý của nhiều cơ quan, thậm chí đe dọa tính mạng.

Dấu hiệu rối loạn hệ miễn dịch

Rối loạn hệ miễn dịch là tình trạng hệ thống miễn dịch hoạt động không đúng chức năng, có thể suy giảm hoặc phản ứng quá mức, dẫn đến nhiều biểu hiện lâm sàng đa dạng. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu cảnh báo đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Dấu hiệu rối loạn tự miễn dịch

Trong các bệnh lý tự miễn, hệ miễn dịch nhận diện nhầm các mô lành là tác nhân gây hại và tấn công chúng. Người bệnh có thể bị đau khớp, cứng khớp vào buổi sáng, giảm khả năng vận động theo thời gian. Một số trường hợp xuất hiện phát ban da, đặc biệt là ban hình cánh bướm ở má và sống mũi - dấu hiệu đặc trưng của lupus ban đỏ. Các triệu chứng khác bao gồm khô mắt, đau ngực, rối loạn giấc ngủ và hiện tượng Raynaud, khiến ngón tay, ngón chân chuyển sang màu trắng hoặc xanh khi gặp lạnh hoặc căng thẳng.

Dấu hiệu suy giảm miễn dịch

Suy giảm miễn dịch khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng tái phát hoặc kéo dài, đặc biệt là các bệnh lý đường hô hấp như viêm phổi, viêm phế quản, viêm xoang mạn tính. Người bệnh có thể gặp tình trạng nhiễm trùng da, viêm não, hoặc nhiễm trùng cơ quan nội tạng. Ngoài ra, các vấn đề về huyết học như thiếu máu, giảm tiểu cầu cũng thường gặp. Triệu chứng mệt mỏi kéo dài, sút cân không rõ nguyên nhân và rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, tiêu chảy cũng là những dấu hiệu đáng chú ý.

Dấu hiệu dị ứng

Rối loạn miễn dịch cũng có thể biểu hiện qua các phản ứng dị ứng như nổi ban, ngứa da, chảy nước mũi, hắt hơi liên tục, khò khè và khó thở. Một số người còn gặp rối loạn tiêu hóa khi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng.

Cách phòng ngừa rối loạn hệ miễn dịch

Rối loạn hệ miễn dịch có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, làm gia tăng nguy cơ nhiễm trùng, bệnh lý mạn tính và các phản ứng tự miễn. Để phòng ngừa tình trạng này, dưới đây là những biện pháp phòng chống hiệu quả:

Duy trì lối sống lành mạnh

• Chế độ dinh dưỡng cân đối: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất từ rau xanh, trái cây, các loại hạt và thực phẩm giàu protein. Những dưỡng chất này giúp sản sinh kháng thể và hỗ trợ hoạt động của hệ miễn dịch.

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, tắm gội sạch sẽ mỗi ngày để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm từ môi trường.

• Ngủ đủ giấc: Người trưởng thành nên ngủ từ 7-8 giờ/ngày, trẻ em cần nhiều hơn. Giấc ngủ đầy đủ và chất lượng giúp điều hòa cytokine và duy trì hoạt động hiệu quả của tế bào miễn dịch.

• Tập luyện thể dục thể thao: Vận động thường xuyên với cường độ phù hợp sẽ giúp nâng cao thể lực, điều hòa hệ miễn dịch và giảm nguy cơ mắc bệnh. Nên ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc bơi lội.

Kiểm soát căng thẳng

• Thư giãn tinh thần: Dành thời gian cho các hoạt động yêu thích như đọc sách, nghe nhạc hoặc vẽ tranh để giải tỏa căng thẳng. Việc này không chỉ giúp tinh thần thư thái mà còn hỗ trợ cơ thể duy trì trạng thái cân bằng.

• Thực hành thiền và hít thở sâu: Đây là phương pháp hiệu quả giúp làm dịu hệ thần kinh, giảm cortisol – hormone gây căng thẳng, từ đó cải thiện chức năng miễn dịch.

• Massage trị liệu: Massage nhẹ nhàng giúp thư giãn cơ thể, giảm mệt mỏi và thúc đẩy tuần hoàn máu, đồng thời hỗ trợ điều hòa hoạt động miễn dịch.

Tiêm vắc xin đầy đủ

Tiêm vắc xin là biện pháp giúp cơ thể phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm bằng cách tạo đáp ứng miễn dịch chủ động. Đặc biệt, ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, việc tiêm vắc xin đúng lịch trình là cách tốt nhất để bổ sung kháng thể, giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng.

Rối loạn hệ miễn dịch là một tình trạng phức tạp, có thể ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Hệ miễn dịch hoạt động như một "lá chắn" sinh học giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus, nấm và các tác nhân gây bệnh khác. Khi hệ thống này bị suy yếu hoặc rối loạn, cơ thể trở nên dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, dị ứng hoặc bệnh lý tự miễn. Để bảo vệ hệ miễn dịch, mỗi người cần duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát căng thẳng, nghỉ ngơi đầy đủ, kết hợp với thăm khám y tế định kỳ nhằm phát hiện và xử lý sớm các bất thường.

Bên cạnh đó, tiêm chủng đúng và đủ liều là một trong những giải pháp quan trọng nhằm hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả, đặc biệt trong việc phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đầy đủ các loại vắc xin đạt chuẩn chất lượng, với đội ngũ chuyên môn giàu kinh nghiệm, quy trình tiêm chủng an toàn và dịch vụ tư vấn cá nhân hóa. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình bằng cách đặt lịch tiêm vắc xin tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu – nơi đồng hành cùng bạn trên hành trình xây dựng nền tảng miễn dịch vững chắc và cuộc sống khỏe mạnh lâu dài.