Thận nằm ở đâu? Tìm hiểu vị trí và vai trò quan trọng của thận trong cơ thể

Thận nằm ở đâu và có vai trò như thế nào trong cơ thể luôn là thắc mắc của nhiều người quan tâm đến sức khỏe. Thận không chỉ giúp lọc máu và thải chất độc mà còn điều chỉnh lượng nước, cân bằng điện giải và tham gia điều hòa huyết áp. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vị trí thận, cấu tạo, chức năng cũng như cách bảo vệ cơ quan quan trọng này một cách khoa học và dễ hiểu.

Thận là gì? Thận nằm ở đâu?

Thận là hai cơ quan hình hạt đậu, kích thước mỗi quả tương đương với một nắm tay người trưởng thành. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), thận nằm ở phía sau ổ bụng, bên trái và bên phải cột sống, ngay dưới phần cuối của xương sườn. Vị trí này giúp thận được bảo vệ phần nào bởi khung xương sườn và cơ lưng.

Ở người trưởng thành, thận phải thường thấp hơn thận trái một chút do gan lớn chiếm chỗ ở phía trên. Việc xác định chính xác thận nằm ở đâu sẽ giúp người bệnh hoặc ba mẹ nhận biết nhanh các dấu hiệu bất thường nếu thận hoặc vùng thắt lưng bị đau, khó chịu.

Ngoài vị trí, thận có kích thước trung bình khoảng 10 - 12 cm chiều dài, nặng khoảng 150 - 200 gram ở nam và nhẹ hơn một chút ở nữ giới. Mặc dù kích thước nhỏ nhưng thận đóng vai trò sống còn trong việc lọc máu và duy trì cân bằng nội môi của cơ thể.

Cấu tạo của thận

Thận có cấu trúc phức tạp, bao gồm nhiều bộ phận đảm nhận chức năng riêng biệt để thực hiện quá trình lọc máu và điều hòa các thành phần trong cơ thể.

• Vỏ thận (Cortex): Đây là lớp ngoài cùng của thận, chứa các đơn vị chức năng cơ bản gọi là nephron - nơi thực hiện lọc máu.
• Tuỷ thận (Medulla): Phần bên trong vỏ thận, chứa các ống dẫn nước tiểu và các cấu trúc hỗ trợ tái hấp thu nước và chất cần thiết.
• Bể thận (Renal pelvis): Khu vực tập trung nước tiểu sau khi được lọc, nước tiểu từ đây được đưa xuống niệu quản.
• Niệu quản: Là ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang để lưu giữ trước khi được bài xuất ra ngoài.

Mỗi thận chứa khoảng một triệu nephron, mỗi nephron bao gồm cầu thận (glomerulus) và ống thận, giúp lọc các chất có hại, tái hấp thu những thành phần quan trọng và cân bằng nước trong cơ thể.

Ngoài ra, thận còn được bao bọc bởi một lớp mô mỡ và mô liên kết giúp bảo vệ thận khỏi các chấn thương cơ học bên ngoài.

Chức năng của thận

Thận thực hiện nhiều chức năng thiết yếu để duy trì sự ổn định và sức khỏe toàn diện của cơ thể.

Lọc và thải chất độc từ máu

Chức năng chính của thận là lọc máu, loại bỏ các chất thải, độc tố, và các sản phẩm chuyển hóa dư thừa thông qua quá trình tạo nước tiểu. Quá trình này giúp duy trì sự trong sạch và ổn định của dịch trong cơ thể. Thận giúp loại bỏ các chất như ure, creatinine và các ion dư thừa để ngăn ngừa sự tích tụ gây hại.

Cân bằng điện giải và chất lỏng

Thận đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng nước, natri, kali, canxi và các ion khác trong máu, từ đó duy trì áp suất thẩm thấu và chức năng tế bào. Sự cân bằng này giúp phòng tránh hiện tượng phù nề hoặc mất nước quá mức, góp phần giữ cho các tế bào và cơ quan hoạt động bình thường.

Điều hòa huyết áp

Thông qua việc sản xuất hormone renin, thận tham gia vào hệ thống renin-angiotensin-aldosterone giúp điều chỉnh huyết áp. Khi huyết áp thấp, thận kích hoạt cơ chế làm co mạch máu và giữ muối nước để tăng huyết áp, đảm bảo lưu thông máu ổn định.

Sản xuất hormone kích thích tạo hồng cầu

Thận sản xuất erythropoietin, hormone kích thích tủy xương sản xuất hồng cầu, đảm bảo cung cấp đủ oxy cho các mô trong cơ thể. Khi thận bị tổn thương, sản xuất erythropoietin giảm, có thể dẫn đến thiếu máu.

Chuyển hóa và điều hòa vitamin D

Thận biến đổi vitamin D thành dạng hoạt động (calcitriol), giúp cơ thể hấp thu canxi và phốt pho, duy trì sức khỏe xương và răng. Thiếu vitamin D hoạt động có thể gây ra các vấn đề về xương như loãng xương hoặc còi xương.

Những bệnh lý liên quan đến thận

Viêm thận

Viêm thận là tình trạng viêm nhiễm hoặc tổn thương các mô thận, gây giảm chức năng lọc máu và có thể dẫn đến suy thận nếu không được kiểm soát.

Sỏi thận

Sỏi thận hình thành do kết tinh các chất khoáng trong thận, gây đau dữ dội và có thể làm tắc nghẽn đường tiết niệu. Việc uống đủ nước và duy trì chế độ ăn hợp lý giúp phòng ngừa sỏi thận hiệu quả.

Suy thận cấp và mãn tính

Suy thận là khi thận mất khả năng lọc và loại bỏ chất thải, gây tích tụ độc tố trong cơ thể. Suy thận cấp có thể hồi phục nếu điều trị kịp thời, trong khi suy thận mãn tính là tiến triển lâu dài, đòi hỏi theo dõi và chăm sóc đặc biệt.

Bệnh thận mạn tính

Tình trạng giảm chức năng thận kéo dài, thường liên quan đến các bệnh nền như tiểu đường và cao huyết áp, là nguyên nhân phổ biến gây suy thận mãn.

Ung thư thận

Ung thư phát triển trong các mô thận, thường biểu hiện bằng các khối u và các triệu chứng như đau lưng, tiểu máu. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời có vai trò quan trọng trong kiểm soát bệnh.

Cách chăm sóc thận khỏe mạnh

Việc duy trì thận khỏe mạnh cần sự phối hợp của nhiều yếu tố trong lối sống hàng ngày:

• Uống đủ nước mỗi ngày: Nước giúp thận loại bỏ độc tố và giảm nguy cơ hình thành sỏi thận. Mức nước tiêu thụ nên dao động từ 1.5 - 2 lít/ngày tùy theo thể trạng và môi trường sống.
• Chế độ ăn cân đối: Hạn chế muối, đường, chất béo bão hòa; tăng cường rau xanh, trái cây và các thực phẩm giàu chất xơ giúp bảo vệ chức năng thận.
• Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường sức khỏe tim mạch và hỗ trợ thận làm việc hiệu quả.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt quan trọng với người có nguy cơ cao như tiểu đường, cao huyết áp, hoặc có tiền sử bệnh thận trong gia đình.
• Hạn chế sử dụng thuốc không cần thiết: Việc dùng thuốc không theo chỉ dẫn có thể gây tổn thương thận do các thành phần gây độc hoặc tích tụ.
• Tiêm phòng vắc xin đầy đủ: Các loại vắc xin phòng bệnh nhiễm trùng (như viêm gan B, cúm, viêm phổi) giúp bảo vệ sức khỏe tổng thể, giảm nguy cơ các bệnh ảnh hưởng gián tiếp đến thận.

Thận nằm ở đâu và vai trò quan trọng của thận trong cơ thể giúp chúng ta hiểu hơn về tầm quan trọng của cơ quan này trong việc duy trì sức khỏe. Việc nhận biết vị trí, cấu tạo và chức năng thận giúp mỗi người chủ động chăm sóc, phòng ngừa các bệnh lý thận thông qua lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ.