Táo bón kéo dài là gì và những cách phòng ngừa hiệu quả

Táo bón là tình trạng khá phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, khi tình trạng này diễn ra liên tục trong nhiều ngày hoặc kéo dài nhiều tuần, nó không còn đơn thuần là sự khó chịu tạm thời mà có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Táo bón kéo dài khiến người bệnh luôn trong trạng thái đầy bụng, mệt mỏi, chán ăn, thậm chí có thể dẫn đến nứt hậu môn, trĩ hoặc các rối loạn tiêu hóa khác. 

Táo bón kéo dài là gì?

Táo bón thường xảy ra khi số lần đại tiện giảm, kèm theo cảm giác đau, khó rặn, phân khô cứng hoặc cảm giác đại tiện không hết. Trong các biểu hiện này, việc dựa vào tần suất đại tiện là cách dễ nhận biết nhất. Theo y học, người bị táo bón thường đi tiêu ít hơn 3 lần mỗi tuần.

Tuy vậy, có một số trường hợp đi tiêu nhiều lần trong ngày nhưng phân vẫn nhỏ hoặc khô cứng, điều này vẫn được xem là táo bón. Để xác định rõ ràng hơn, các nhà nghiên cứu sử dụng tiêu chuẩn Rome III, trong đó, người được coi là táo bón nếu có ít nhất 2 trong các triệu chứng sau:

• Gặp khó khăn khi đại tiện trong ít nhất 1/4 số lần đi vệ sinh.
• Phân khô, nhỏ hoặc dạng lổn nhổn trong ít nhất 1/4 số lần đi vệ sinh.
• Có cảm giác chưa đi hết phân trong ít nhất 1/4 số lần đi vệ sinh.
• Cảm giác bị tắc ở hậu môn trong ít nhất 1/4 số lần đi vệ sinh.
• Phải dùng tay hoặc hỗ trợ y tế để đi tiêu trong ít nhất 1/4 số lần.
• Ít hơn 3 lần đại tiện trong một tuần.

Nếu không được điều trị, táo bón kéo dài có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dễ dẫn đến bệnh trĩ hoặc các vấn đề về đường tiêu hóa. Người lớn tuổi, người ít vận động, ăn uống thiếu chất xơ hoặc ngồi lâu thường dễ bị táo bón hơn so với người bình thường.

Táo bón kéo dài là do đâu?

Việc xác định đúng nguyên nhân gây ra táo bón kéo dài là bước quan trọng để điều trị hiệu quả và ngăn ngừa tái phát. Trong đó, nguyên nhân có thể đến từ các yếu tố ngoài hệ tiêu hóa hoặc từ chính các rối loạn tại đường ruột.

Nguyên nhân không bắt nguồn từ hệ tiêu hóa

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến không liên quan trực tiếp đến hệ tiêu hóa nhưng vẫn có thể gây táo bón kéo dài:

• Rối loạn nội tiết: Một số bệnh lý nội tiết như đái tháo đường, suy giáp hoặc cường giáp có thể làm chậm nhu động ruột, dẫn đến táo bón kéo dài nếu không kiểm soát tốt.
• Tác động từ hệ thần kinh: Các tổn thương hay bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh như chấn thương tủy sống, tai biến mạch máu não, bệnh Parkinson,... có thể ảnh hưởng đến hoạt động co bóp của ruột, gây táo bón mạn tính.
• Thói quen ăn uống và sinh hoạt chưa khoa học: Việc ăn quá nhiều hoặc quá ít chất xơ, uống không đủ nước, tiêu thụ nhiều thực phẩm dễ gây táo bón như ổi, hồng xiêm còn xanh,... đều có thể khiến phân trở nên khô cứng và khó đào thải.
• Tình trạng toàn thân ảnh hưởng đến nhu động ruột: Những người bị sốt cao kéo dài, nằm bất động lâu ngày có thể gặp tình trạng giảm vận động ruột, gây táo bón.
• Rối loạn điện giải: Mất cân bằng các chất điện giải vốn rất quan trọng trong điều hòa chức năng cơ thể, cũng có thể dẫn đến táo bón.
• Tác dụng phụ từ thuốc và yếu tố môi trường: Một số loại thuốc như thuốc nhuận tràng, thuốc bao niêm mạc dạ dày, thuốc chứa sắt,... khi sử dụng lâu dài có thể gây táo bón. Bên cạnh đó, tiếp xúc thường xuyên với hóa chất độc hại như chì hoặc thói quen ngồi lâu, ít vận động cũng góp phần làm tăng nguy cơ táo bón. Ngoài ra, tâm lý ngại đi đại tiện hoặc thói quen nhịn đi ngoài cũng ảnh hưởng đến nhịp sinh học của hệ tiêu hóa.

Nguyên nhân liên quan đến các bệnh lý vùng bụng và đường tiêu hóa

Nhóm nguyên nhân này thường xuất phát từ các vấn đề về đường tiêu hóa, đặc biệt là ở đại tràng. Một số tình trạng điển hình như: To đại tràng bẩm sinh, đại tràng dài, rối loạn vận động hoặc trương lực đại tràng, viêm đại tràng mạn tính, polyp đại tràng hay sa niêm mạc trực tràng,... đều có thể khiến quá trình di chuyển và đào thải phân bị chậm lại, dẫn đến táo bón kéo dài.

Táo bón kéo dài có thể gây ra biến chứng gì?

Nếu tình trạng táo bón kéo dài mà không được xử lý kịp thời, những biểu hiện ban đầu như khó đi tiêu, giảm tần suất đại tiện, thay đổi hình dạng phân, cùng với cảm giác mệt mỏi và khó chịu có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Táo bón lâu ngày còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, điển hình như:

Viêm trực tràng

Khi phân và các chất thải tồn đọng lâu ngày trong đại tràng và trực tràng, độc tố có thể gây viêm nhiễm ở khu vực này. Nếu không được xử lý sớm, viêm mạn tính có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng.

Bệnh trĩ (giãn tĩnh mạch vùng hậu môn)

Táo bón lâu ngày là nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh trĩ, cả trĩ nội lẫn trĩ ngoại. Do phân khó thoát ra ngoài, người bệnh phải rặn nhiều, tạo áp lực lên các tĩnh mạch vùng hậu môn khiến chúng bị sưng phồng.

Nứt kẽ hậu môn

Đây là tình trạng lớp niêm mạc quanh hậu môn bị rách hoặc loét, để lộ phần cơ bên dưới. Nguyên nhân thường do phân khô, to và cứng làm trầy xước khu vực này khi đại tiện.

Sa trực tràng

Tình trạng này xảy ra khi một đoạn của trực tràng bị đẩy ra ngoài hậu môn. Nguyên nhân có thể liên quan đến việc rặn nhiều trong thời gian dài do táo bón mãn tính.

Cách xây dựng lối sống hỗ trợ ngăn ngừa táo bón hiệu quả

Bạn có thể áp dụng những thói quen sau để giúp ngăn ngừa táo bón một cách hiệu quả:

• Ưu tiên bổ sung thực phẩm giàu chất xơ: Tăng cường ăn rau xanh, các loại đậu, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
• Tập thói quen đi tiêu đều đặn mỗi ngày: Cố gắng duy trì việc đi vệ sinh vào một thời điểm cố định, lý tưởng nhất là khoảng 15 - 45 phút sau bữa sáng.
• Đi vệ sinh khi có nhu cầu: Đừng cố gắng nhịn khi cảm thấy muốn đi tiêu vì điều này có thể khiến phân tích tụ lâu trong trực tràng, gây khó khăn cho việc đại tiện.
• Tăng cường hoạt động thể chất: Dành thời gian tập thể dục mỗi ngày để kích thích nhu động ruột và cải thiện quá trình tiêu hóa.
• Bổ sung đủ lượng nước cần thiết: Uống từ 1,5 đến 2 lít nước mỗi ngày hoặc nhiều hơn tùy vào thể trạng và mức độ hoạt động thể chất.
• Giữ tinh thần thoải mái: Cố gắng giảm căng thẳng và kiểm soát lo âu để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.

Táo bón kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm. Việc nhận biết sớm, thay đổi lối sống tích cực và chủ động thăm khám là những bước quan trọng giúp kiểm soát tình trạng này. Đừng để táo bón kéo dài trở thành gánh nặng âm thầm cho sức khỏe của bạn và gia đình.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ tin cậy với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại và quy trình tiêm an toàn, chuyên nghiệp. Các gói tiêm tại đây được thiết kế phù hợp cho từng lứa tuổi và nhu cầu sức khỏe khác nhau, giúp bảo vệ bạn và gia đình trước nhiều bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm. Hãy chủ động đăng ký gói tiêm tại Long Châu ngay hôm nay để cùng nhau xây dựng một cuộc sống khỏe mạnh, an toàn hơn mỗi ngày.