Bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì? Gợi ý thực phẩm giúp cải thiện hệ tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng sống của nhiều người. Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn hỗ trợ phục hồi hệ tiêu hóa một cách tự nhiên và an toàn. Vậy nên ăn gì khi bị rối loạn tiêu hóa?

Bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì?

Dưới đây là những nhóm thực phẩm được khuyến nghị nên bổ sung khi hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề:

Chuối

Chuối là loại quả dễ tiêu hóa, giàu kali và chất điện giải, rất hữu ích trong trường hợp tiêu chảy. Chất xơ hòa tan trong chuối giúp hấp thụ dịch thừa trong ruột, làm giảm phân lỏng và hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Quả bơ

Bơ chứa chất béo không bão hòa đơn và chất xơ, giúp cải thiện hoạt động của đường tiêu hóa, bảo vệ niêm mạc ruột và hỗ trợ chuyển hóa các chất dinh dưỡng. Bơ cũng giúp giảm viêm nhẹ trong đường ruột.

Sữa chua không đường

Sữa chua là nguồn cung cấp lợi khuẩn (probiotic) giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Việc bổ sung sữa chua đều đặn có thể cải thiện tình trạng tiêu chảy, táo bón và tăng cường miễn dịch tiêu hóa.

Gừng

Gừng có đặc tính kháng viêm, kháng khuẩn, giúp giảm buồn nôn, đầy hơi và co thắt dạ dày. Có thể dùng gừng tươi trong món ăn hoặc pha trà gừng ấm để uống sau bữa ăn.

Yến mạch

Yến mạch là thực phẩm lành tính, giàu chất xơ hòa tan, giúp ổn định nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón. Ngoài ra, yến mạch còn cung cấp năng lượng nhẹ nhàng, phù hợp với người đang mệt mỏi do rối loạn tiêu hóa.

Táo

Táo chứa pectin - một loại chất xơ hòa tan giúp điều chỉnh phân, hỗ trợ cả tiêu chảy lẫn táo bón. Pectin không được hấp thụ ở ruột non mà xuống ruột kết để nuôi lợi khuẩn và tăng khối lượng phân.

Đu đủ chín

Đu đủ chứa enzyme papain hỗ trợ phân giải protein, giúp tiêu hóa dễ dàng hơn và giảm các triệu chứng như đầy hơi, khó tiêu. Đây là loại quả dễ ăn, phù hợp với người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Cá hồi và các loại cá béo

Cá hồi cung cấp omega-3 có tác dụng giảm viêm trong đường ruột. Đây cũng là nguồn đạm dễ tiêu, phù hợp hơn so với thịt đỏ trong giai đoạn tiêu hóa yếu.

Rau củ mềm, dễ tiêu

Các loại rau như cà rốt, bí đỏ, cải bó xôi, măng tây… khi được nấu chín (luộc, hấp) sẽ cung cấp vitamin và chất xơ nhẹ nhàng, hỗ trợ tiêu hóa mà không gây áp lực lên ruột.

Cháo và súp

Cháo trắng, cháo bí đỏ, cháo cà rốt thịt nạc… là món ăn dễ tiêu, giúp làm dịu hệ tiêu hóa. Tránh các loại cháo hải sản hoặc nhiều gia vị khi đang bị đau bụng.

Bị rối loạn tiêu hóa kiêng ăn gì?

Bên cạnh việc bổ sung thực phẩm có lợi, người bị rối loạn tiêu hóa cũng cần tránh các nhóm thực phẩm sau:

• Đồ sống, tái, ôi thiu: Nhóm thực phẩm này dễ chứa vi khuẩn và ký sinh trùng, gây nhiễm khuẩn đường ruột cấp tính làm nặng thêm tình trạng tiêu chảy. Tuyệt đối tránh ăn gỏi, tiết canh, và rau sống chưa được rửa sạch.
• Thức ăn nhiều dầu mỡ, chiên rán, cay nóng: Chất béo và gia vị cay nóng rất khó tiêu hóa, tạo áp lực lớn lên dạ dày và ruột. Chúng kích thích niêm mạc tiêu hóa, gây đầy bụng, khó tiêu và làm tăng nhu động ruột.
• Trái cây chứa nhiều axit: Các loại quả có tính axit cao như cam, chanh, xoài xanh dễ gây kích ứng niêm mạc dạ dày. Điều này làm tăng tiết axit, dẫn đến cảm giác ợ nóng, trào ngược và đau bụng.
• Đồ uống kích thích: Cà phê, rượu, nước có gas và nước ngọt đều cần được loại bỏ khỏi thực đơn. Chúng làm tăng tiết axit, gây đầy hơi, chướng bụng và làm nặng thêm các triệu chứng rối loạn.
• Thực phẩm nhiều đường tinh luyện: Lượng đường cao gây mất cân bằng hệ vi sinh, kích thích vi khuẩn có hại phát triển. Điều này khiến hiện tượng lên men, sinh khí và tiêu chảy trở nên trầm trọng hơn.

Nguyên tắc ăn uống khi bị rối loạn tiêu hóa

Để hỗ trợ đường ruột đang tổn thương và thúc đẩy quá trình hồi phục, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc dinh dưỡng sau:

• Ưu tiên thực phẩm mềm, chín kỹ, dễ tiêu hóa: Hãy chọn các món như cháo, súp, đồ hấp hoặc luộc. Những món ăn này giúp giảm gánh nặng cho dạ dày, cho phép hệ tiêu hóa “nghỉ ngơi” và phục hồi. Ngoài ra, nấu chín kỹ giúp tiêu diệt vi khuẩn, đảm bảo an toàn cho đường ruột nhạy cảm.
• Bổ sung đủ nước và điện giải: Tiêu chảy hoặc nôn mửa có thể khiến cơ thể mất nước nhanh chóng. Bạn nên uống nước lọc, nước dừa hoặc dung dịch Oresol để bù nước và duy trì cân bằng điện giải, ngăn ngừa mệt mỏi và mất sức.
• Điều chỉnh lượng chất xơ phù hợp với triệu chứng: Nếu tiêu chảy, nên hạn chế chất xơ không hòa tan (rau củ cứng, hạt nguyên vỏ) để tránh kích thích ruột. Nếu táo bón, hãy tăng cường chất xơ hòa tan như chuối chín, yến mạch, khoai lang để làm mềm phân và hỗ trợ đào thải dễ dàng hơn.
• Chia nhỏ bữa ăn, ăn chậm và nhai kỹ: Thay vì ăn 3 bữa lớn, hãy chia thành 5 - 6 bữa nhỏ mỗi ngày. Việc này giúp giảm áp lực cho dạ dày và ruột. Đồng thời, ăn chậm và nhai kỹ giúp kích thích tiết enzyme tiêu hóa, hỗ trợ hấp thu dưỡng chất tốt hơn.
• Duy trì chất béo lành mạnh, hạn chế đồ chiên rán: Thực phẩm chứa chất béo bão hòa như đồ chiên, xào dễ gây đầy hơi và khó tiêu. Hãy ưu tiên chất béo tốt từ dầu ô liu, bơ hoặc cá để bổ sung năng lượng và giúp cơ thể hấp thu vitamin hiệu quả.
• Ăn nhẹ vào buổi tối, tránh ăn quá no trước khi ngủ: Bữa tối nên nhẹ nhàng với các món dễ tiêu như cháo, súp hoặc rau củ hấp. Ăn quá no buổi tối khiến hệ tiêu hóa phải làm việc suốt đêm, dễ gây khó ngủ và trào ngược axit dạ dày.
• Theo dõi triệu chứng và đi khám khi cần thiết: Nếu tình trạng tiêu chảy kéo dài trên 2 - 3 ngày, hoặc có dấu hiệu nặng như sốt cao, máu trong phân, sụt cân nhanh… bạn nên đi khám bác sĩ sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Giải đáp một số thắc mắc thường gặp

Rối loạn tiêu hóa ăn cơm được không?

Người bị rối loạn tiêu hóa vẫn có thể ăn cơm, tuy nhiên cần lựa chọn loại gạo và cách chế biến phù hợp. Nên dùng gạo trắng, nấu mềm hoặc nhuyễn như cháo, cơm nát để hệ tiêu hóa dễ hấp thu và không phải hoạt động quá sức. Trong giai đoạn ruột còn nhạy cảm, tránh ăn gạo lứt hoặc gạo nhiều cám, vì chúng chứa lượng chất xơ không hòa tan cao, có thể gây đầy bụng, khó tiêu hoặc làm tăng co bóp ruột dẫn đến tiêu chảy. Khi tình trạng đã ổn định hơn, có thể tăng dần lượng cơm đặc và thêm các loại gạo nguyên cám để bổ sung dinh dưỡng.

Có nên kiêng ăn hoàn toàn khi bị rối loạn tiêu hóa?

Không nên nhịn ăn, vì sẽ khiến cơ thể suy yếu và chậm hồi phục. Trong giai đoạn cấp tính, có thể giảm lượng thức ăn, chia nhỏ bữa, ăn các món dễ tiêu như cháo, súp, khoai nghiền hoặc bánh mì mềm. Khi đỡ hơn, nên tăng dần khẩu phần để cung cấp đủ năng lượng và dưỡng chất.

Bị rối loạn tiêu hóa có nên uống nước ép không?

Có thể uống, nhưng nên chọn nước ép loãng, không đường như táo, cà rốt, dưa hấu, giúp bổ sung nước và vitamin. Không uống khi đói và tránh nước ép chua hoặc nhiều đường (cam, chanh, dứa...) vì dễ gây kích ứng dạ dày. Nếu cần, có thể pha loãng nước ép theo tỉ lệ 1:1 để dễ dung nạp hơn.

Việc hiểu rõ rối loạn tiêu hóa nên ăn gì và kiêng gì đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện hệ tiêu hóa, giảm đầy hơi, khó chịu và giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Hãy chọn thực phẩm dễ tiêu, ăn đúng giờ và duy trì lối sống lành mạnh để hệ tiêu hóa luôn hoạt động ổn định, khỏe mạnh mỗi ngày.