Vì sao trẻ bị rối loạn tiêu hóa ăn vào là nôn? Dấu hiệu cha mẹ cần biết

Trong quá trình chăm sóc trẻ nhỏ, không ít cha mẹ từng hoang mang khi thấy con vừa ăn xong đã nôn trớ. Tình trạng trẻ bị rối loạn tiêu hóa ăn vào là nôn khá phổ biến, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 5 tuổi. Nếu không được xử lý kịp thời, trẻ có nguy cơ mất nước, suy dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng này và cha mẹ cần làm gì để giúp trẻ nhanh chóng hồi phục?

Vì sao trẻ bị rối loạn tiêu hóa ăn vào là nôn?

Theo các chuyên gia Nhi khoa, hiện tượng trẻ ăn vào là nôn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc xác định đúng nguyên nhân là bước quan trọng để có hướng xử lý phù hợp.

Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cấu trúc hệ tiêu hóa còn non nớt. Dạ dày của trẻ nằm ngang, cơ thắt tâm vị yếu nên thức ăn dễ bị trào ngược lên thực quản và ra ngoài. Đây là phản ứng sinh lý thường gặp, đặc biệt trong những tháng đầu đời. Tình trạng này sẽ giảm dần khi trẻ lớn hơn, thường sau 12 - 18 tháng tuổi.

Nhiễm khuẩn đường ruột

Trẻ có thể bị rối loạn tiêu hóa cấp tính do nhiễm vi khuẩn hoặc virus từ thực phẩm ôi thiu, nguồn nước không đảm bảo vệ sinh hoặc tiếp xúc với người bệnh. Các tác nhân phổ biến gồm Rotavirus, E.coli, Salmonella… Khi nhiễm khuẩn, trẻ thường có biểu hiện nôn nhiều, tiêu chảy, sốt, đau bụng, bụng chướng. Đây là tình trạng cần được theo dõi sát và điều trị đúng cách để tránh biến chứng.

Dùng kháng sinh hoặc thuốc gây kích ứng dạ dày

Một số loại kháng sinh phổ rộng có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây rối loạn tiêu hóa và nôn sau ăn. Ngoài ra, các thuốc như sắt, vitamin tổng hợp, thuốc chống viêm cũng có thể kích ứng niêm mạc dạ dày, khiến trẻ buồn nôn hoặc nôn ngay sau khi uống.

Không dung nạp lactose hoặc dị ứng thực phẩm

Trẻ bị thiếu men lactase sẽ không tiêu hóa được lactose trong sữa, dẫn đến đầy hơi, nôn, tiêu chảy sau khi uống sữa. Ngoài ra, dị ứng với protein sữa bò, trứng, đậu nành, hải sản… cũng có thể gây phản ứng nôn ngay sau ăn. Đây là tình trạng cần được chẩn đoán chính xác để điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Ăn quá nhanh, quá nhiều hoặc thức ăn khó tiêu

Khi trẻ ăn quá nhanh, nuốt nhiều không khí hoặc ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, chiên rán… sẽ dễ gây đầy bụng, trào ngược và nôn. Đây là nguyên nhân phổ biến trong rối loạn tiêu hóa chức năng, không nguy hiểm nhưng cần điều chỉnh thói quen ăn uống để cải thiện.

Cách xử lý khi trẻ ăn vào là nôn

Khi trẻ có biểu hiện nôn sau ăn, cha mẹ cần bình tĩnh và xử lý đúng cách để đảm bảo an toàn cho trẻ, đồng thời hạn chế nguy cơ mất nước và suy dinh dưỡng.

Các bước xử lý tại nhà

• Ngưng cho ăn ngay lập tức nếu trẻ nôn nhiều lần liên tiếp để tránh kích thích thêm dạ dày.
• Bù nước và điện giải bằng dung dịch Oresol pha đúng tỉ lệ hoặc nước lọc ấm, cho trẻ uống từng ngụm nhỏ.
• Theo dõi các dấu hiệu mất nước như môi khô, mắt trũng, ít đi tiểu, khóc không ra nước mắt.
• Không ép trẻ ăn. Khi trẻ đỡ nôn, có thể cho ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu như cháo loãng, súp rau củ, nước cơm.
• Bổ sung men vi sinh hoặc probiotic theo hướng dẫn của bác sĩ để giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
• Đưa trẻ đi khám ngay nếu tình trạng nôn kéo dài trên 24 giờ, kèm theo sốt, tiêu chảy, đau bụng hoặc trẻ mệt lả.

Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị nôn do rối loạn tiêu hóa

Để hỗ trợ hệ tiêu hóa của trẻ nhanh phục hồi, cha mẹ cần lưu ý một số nguyên tắc quan trọng:

• Ưu tiên thực phẩm lỏng, mềm, dễ tiêu như cháo loãng, súp rau củ, khoai nghiền, nước cháo.
• Tránh cho trẻ dùng sữa động vật, thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ chiên rán vì dễ gây kích ứng dạ dày.
• Giữ vệ sinh tay, bình sữa, chén bát và môi trường sống sạch sẽ để ngăn ngừa tái nhiễm khuẩn.
• Không tự ý dùng thuốc chống nôn hoặc kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Cho trẻ nghỉ ngơi nhiều hơn, tránh vận động mạnh sau ăn để giảm nguy cơ trào ngược.

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Không phải trường hợp nôn nào cũng cần nhập viện, nhưng cha mẹ cần cảnh giác với các dấu hiệu sau để đưa trẻ đi khám kịp thời:

• Nôn kéo dài trên 24 giờ, trẻ không ăn uống được.
• Nôn kèm tiêu chảy, sốt cao từ 38,5 °C trở lên.
• Phân hoặc chất nôn có máu, dịch xanh hoặc mùi hôi bất thường.
• Dấu hiệu mất nước nặng: Môi khô, da nhăn, mắt trũng, trẻ lờ đờ, ngủ li bì, bỏ bú.

Việc thăm khám sớm giúp xác định nguyên nhân chính xác, tránh các biến chứng nguy hiểm như mất nước, rối loạn điện giải, suy dinh dưỡng hoặc ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa lâu dài.

Tình trạng trẻ bị rối loạn tiêu hóa ăn vào là nôn không phải là hiện tượng hiếm gặp, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Cha mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân, theo dõi sát các biểu hiện và áp dụng biện pháp chăm sóc phù hợp. Trong trường hợp nghi ngờ bệnh lý hoặc trẻ có dấu hiệu trở nặng, việc đưa trẻ đi khám chuyên khoa là điều cần thiết. Một hệ tiêu hóa khỏe mạnh là nền tảng quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ.