Loạn sản là gì? Nguyên nhân và các dạng thường gặp

Loạn sản là thuật ngữ dùng để mô tả sự thay đổi bất thường của các tế bào trong cơ thể, có thể ảnh hưởng đến xương, da, cổ tử cung hay nhiều cơ quan khác. Đây là tình trạng không nên xem thường vì có thể tiến triển theo thời gian nếu không được can thiệp đúng cách. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

Loạn sản là gì? Có phải lúc nào cũng là ung thư?

Loạn sản là tình trạng các tế bào trong mô hoặc cơ quan phát triển bất thường, thường được xem là giai đoạn tiền ung thư ở nhiều vị trí trong cơ thể. Dưới kính hiển vi, tế bào loạn sản có hình dạng và cách sắp xếp lộn xộn nhưng vẫn giới hạn tại chỗ, chưa xâm lấn như tế bào ung thư.

Tuy nhiên, loạn sản không đồng nghĩa với ung thư. Một số dạng như loạn sản xương hay loạn sản xơ chỉ gây biến đổi cấu trúc mô mà không làm tăng nguy cơ ác tính. Dù vậy, đây vẫn là dấu hiệu cảnh báo cần theo dõi cẩn thận. Mức độ tiến triển thành ung thư phụ thuộc vào vị trí và nguyên nhân gây bệnh. Loạn sản nhẹ đôi khi có thể tự khỏi, trong khi loạn sản nặng lại tiềm ẩn nguy cơ cao nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân nào gây ra tình trạng loạn sản?

Chứng loạn sản hình thành do những biến đổi trong cấu trúc gen (ADN) hoặc sự phát triển bất thường của tế bào, chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố di truyền và môi trường, chẳng hạn như:

• Viêm mạn tính: Sự kích ứng hoặc viêm kéo dài tại mô có thể làm thay đổi cấu trúc tế bào theo thời gian.
• Kích thích hormone kéo dài: Việc tiếp xúc lâu dài với hormone, đặc biệt là estrogen, có thể gây rối loạn quá trình phân chia tế bào.
• Nhiễm virus: Một số loại virus như HPV (Human Papillomavirus) là nguyên nhân thường gặp nhất của loạn sản cổ tử cung.
• Tiếp xúc chất độc hại: Khói thuốc lá, tia cực tím và các chất hóa học có thể làm tổn thương và biến đổi ADN, gây ra đột biến và dẫn đến loạn sản.

Một số dạng loạn sản thường gặp

Loạn sản có thể xuất hiện ở nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể, ảnh hưởng đến cấu trúc, sự phát triển và chức năng của mô. Dưới đây là những dạng loạn sản thường gặp:

Loạn sản khớp háng

Loạn sản khớp háng là tình trạng ổ khớp không bao phủ hoàn toàn đầu xương đùi, khiến khớp lỏng lẻo và dễ thoái hóa. Bệnh thường liên quan đến yếu tố di truyền, người có tiền sử gia đình mắc bệnh có nguy cơ cao gấp 12 lần, hoặc do tư thế quấn tã sai, thai ngôi mông hoặc giới tính nữ cũng làm tăng khả năng mắc bệnh.

Nhiều người trưởng thành mắc loạn sản khớp háng bẩm sinh nhưng không được phát hiện, dẫn đến chênh lệch chiều dài chân, dáng đi bất thường hoặc thoái hóa khớp sớm. Triệu chứng thường gặp là đau vùng hông, có thể kèm tiếng lục cục hoặc cứng khớp khi vận động.

Loạn sản ngoại bì

Đây là rối loạn di truyền ảnh hưởng đến các mô phát triển từ lớp ngoại bì như da, tóc, móng, răng và tuyến mồ hôi. Bệnh có thể xuất hiện ngay từ khi sinh ra hoặc muộn hơn, tùy mức độ tổn thương gen. Người mắc thường có biểu hiện tóc thưa, da khô, răng mọc bất thường, móng đổi màu và tiết mồ hôi kém.

Loạn sản xương

Là rối loạn di truyền ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển của xương, thường gây tăng trưởng kém, biến dạng xương hoặc tầm vóc thấp. Nguyên nhân chủ yếu là đột biến gen, bệnh có thể được phát hiện từ giai đoạn bào thai hoặc sơ sinh. Người mắc thường có biểu hiện xương yếu, tay chân cong, khớp cứng, răng mọc chen chúc hoặc chậm phát triển thể chất.

Hội chứng loạn sản tủy

Hội chứng loạn sản tủy (MDS) là dạng loạn sản ảnh hưởng đến tủy xương, khiến cơ thể không sản xuất đủ tế bào máu khỏe mạnh. Bệnh có thể tự phát hoặc sau hóa trị, xạ trị kéo dài, đặc biệt phổ biến ở người trên 65 tuổi.

Giai đoạn đầu có thể không rõ triệu chứng, nhưng khi tiến triển người bệnh dễ mệt mỏi, thiếu máu, bầm tím và nhiễm trùng tái phát. Một số trường hợp có thể tiến triển thành bệnh bạch cầu cấp, do đó cần được theo dõi chặt chẽ và điều trị sớm.

Loạn sản cổ tử cung

Loạn sản cổ tử cung là tình trạng các tế bào trên bề mặt cổ tử cung phát triển bất thường, thường do nhiễm virus HPV. Bệnh được chia thành loạn sản nhẹ, có thể tự hồi phục, và loạn sản nặng, dễ tiến triển thành ung thư nếu không điều trị. Tình trạng này thường không có triệu chứng rõ ràng, nên việc tầm soát định kỳ bằng xét nghiệm Pap smear và HPV DNA là rất cần thiết để phát hiện sớm nhằm điều trị kịp thời và phòng ngừa ung thư cổ tử cung.

Loạn sản là dấu hiệu cảnh báo sớm cho thấy tế bào đang thay đổi bất thường - giai đoạn tiền ung thư có thể kiểm soát nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Chủ động tầm soát, duy trì lối sống lành mạnh và tiêm phòng là những bước quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Để bảo vệ sức khỏe lâu dài, đặc biệt là phòng ngừa loạn sản cổ tử cung, bạn nên tiêm các vắc xin cần thiết như vắc xin HPV, vắc xin viêm gan B,... Hãy đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu - nơi cung cấp đầy đủ vắc xin chính hãng, đội ngũ y bác sĩ tận tâm và dịch vụ chăm sóc toàn diện.