Virus HPV là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa virus HPV hiệu quả

HPV là một nhóm virus gây nhiễm trùng da và niêm mạc, ảnh hưởng đến cả nam và nữ. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), HPV là nguyên nhân chính gây ra 99% trường hợp ung thư cổ tử cung trên thế giới. Dù phổ biến nhưng HPV vẫn chưa được nhiều người hiểu rõ, dẫn đến tình trạng lây nhiễm cao và khó kiểm soát. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về virus HPV, các dấu hiệu nhận biết, cách lây truyền và phương pháp phòng ngừa hiệu quả.

Virus HPV là gì?

HPV (Human Papillomavirus) là một nhóm virus có hơn 200 chủng khác nhau, trong đó khoảng 40 chủng có khả năng lây nhiễm qua đường tình dục và gây bệnh ở vùng sinh dục, miệng, họng. Hầu hết các trường hợp nhiễm HPV không có triệu chứng rõ ràng, nhưng một số chủng có thể dẫn đến mụn cóc sinh dục hoặc ung thư. Việc phát hiện và phòng ngừa HPV có ý nghĩa rất quan trọng trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Các chủng virus HPV hiện nay

Hiện nay, virus HPV được chia thành hai nhóm chính:

• HPV nguy cơ thấp: Chủ yếu gây mụn cóc sinh dục và không dẫn đến ung thư. Ví dụ: HPV 6, HPV 11.
• HPV nguy cơ cao: Có thể gây biến đổi tế bào và ung thư, phổ biến nhất là HPV 16, HPV 18, ngoài ra còn có HPV 31, 33, 45, 52, 58. Theo CDC, HPV 16 và HPV 18 gây ra hơn 70% trường hợp ung thư cổ tử cung trên toàn thế giới.

Dấu hiệu nhiễm HPV ở nam và nữ giới

HPV thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng một số dấu hiệu có thể xuất hiện bao gồm:

Dấu hiệu ở nữ giới:

• Xuất hiện mụn cóc sinh dục ở vùng âm hộ, âm đạo, hậu môn.
• Ra khí hư bất thường, chảy máu âm đạo sau quan hệ tình dục.
• Đau khi quan hệ tình dục hoặc đau vùng chậu kéo dài.

Dấu hiệu ở nam giới:

• Mụn cóc sinh dục ở dương vật, bìu, hậu môn hoặc quanh miệng.
• Ngứa, rát hoặc khó chịu ở vùng nhiễm.
• Xuất hiện các tổn thương tiền ung thư (rất hiếm gặp).

Nguyên nhân nhiễm HPV và yếu tố làm tăng nguy cơ

Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến nhiễm HPV:

• Quan hệ tình dục không an toàn: Virus có thể lây nhiễm qua quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng, ngay cả khi không có dấu hiệu bệnh.
• Tiếp xúc trực tiếp với da hoặc niêm mạc bị nhiễm HPV: Virus tồn tại trên da và có thể lây truyền qua tiếp xúc với vùng da bị nhiễm bệnh, ví dụ: Cầm nắm, vuốt ve hoặc hôn. Một số chủng HPV gây mụn cóc trên tay, chân, có thể lây lan khi chạm vào vết thương hở.
• Lây từ mẹ sang con khi sinh thường: Nếu phụ nữ mang thai bị nhiễm HPV chủng gây mụn cóc sinh dục, virus có thể truyền sang con trong quá trình sinh nở.

Không phải ai tiếp xúc với virus HPV cũng bị nhiễm hoặc phát triển bệnh. Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng nhiễm virus hoặc khiến bệnh phát triển nặng hơn:

• Quan hệ tình dục với nhiều bạn tình: Người có nhiều bạn tình hoặc bạn tình không rõ tình trạng sức khỏe có nguy cơ nhiễm HPV cao hơn. Quan hệ với người đã từng nhiễm HPV làm tăng khả năng lây nhiễm.
• Quan hệ tình dục khi còn trẻ: Những người bắt đầu quan hệ tình dục ở độ tuổi sớm (dưới 18 tuổi) có nguy cơ nhiễm HPV cao hơn do cơ thể chưa phát triển đầy đủ, dễ tổn thương niêm mạc sinh dục, tạo điều kiện cho virus xâm nhập.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Hệ miễn dịch có vai trò quan trọng trong việc loại bỏ HPV khỏi cơ thể. Những người có hệ miễn dịch yếu sẽ dễ bị nhiễm và khó đào thải virus hơn.
• Hút thuốc lá và uống rượu bia: Hút thuốc lá và uống rượu bia làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, khiến các tế bào bị nhiễm HPV dễ biến đổi thành ung thư hơn. Uống nhiều rượu bia làm suy yếu hệ miễn dịch và tăng nguy cơ mắc ung thư do HPV.
• Không tiêm vắc xin HPV: Những người chưa tiêm vắc xin có nguy cơ nhiễm HPV nguy cơ cao (HPV 16, 18) cao hơn nhiều lần so với người đã tiêm. Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ ung thư cổ tử cung giảm 90% ở các quốc gia có chương trình tiêm chủng HPV rộng rãi.
• Không khám sức khỏe định kỳ: Nhiều người bị nhiễm HPV không có triệu chứng, nhưng nếu không được phát hiện sớm, virus có thể gây tổn thương tiền ung thư. Phụ nữ từ 21-65 tuổi nên thực hiện xét nghiệm Pap smear hoặc HPV DNA test định kỳ. Nam giới có nguy cơ cao (quan hệ đồng giới, HIV dương tính) nên xét nghiệm HPV hậu môn nếu cần.

Virus HPV gây ra bệnh gì?

Tùy thuộc vào chủng virus mà HPV có thể gây ra mụn cóc sinh dục, tổn thương tiền ung thư hoặc các bệnh ung thư nguy hiểm. Dưới đây là những bệnh lý chính mà HPV có thể gây ra ở cả nam và nữ:

• Ung thư cổ tử cung: HPV là nguyên nhân chính gây ra ung thư cổ tử cung ở nữ giới. Theo WHO, 99% các trường hợp ung thư cổ tử cung có liên quan đến HPV.
• Ung thư hậu môn: Cả nam và nữ đều có thể phát triển ung thư hậu môn do nhiễm HPV, đặc biệt là các chủng nguy cơ cao như HPV 16 và 18.
• Ung thư vòm họng: HPV cũng liên quan đến ung thư vòm họng, bao gồm ung thư ở gốc lưỡi và amidan.
• Mụn cóc sinh dục: Các chủng HPV nguy cơ thấp như HPV 6 và 11 thường gây ra mụn cóc sinh dục, xuất hiện dưới dạng nốt sần hoặc cụm nốt ở vùng sinh dục hoặc hậu môn.

Virus HPV có lây không? Lây qua đường nào?

HPV là một virus lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc da kề da. Các con đường lây truyền chính bao gồm:

Đường tình dục

Theo CDC, hơn 43 triệu người Mỹ bị nhiễm HPV vào năm 2018, phần lớn do lây qua quan hệ tình dục.

Quan hệ tình dục không an toàn (qua đường âm đạo, hậu môn, miệng) là con đường lây nhiễm phổ biến nhất. HPV có thể lây ngay cả khi không có xâm nhập (tức là không cần quan hệ tình dục hoàn toàn vẫn có thể lây). Bao cao su không bảo vệ 100%, vì virus có thể tồn tại trên những vùng da xung quanh bộ phận sinh dục không được che chắn. Quan hệ tình dục bằng miệng cũng có thể lây HPV, đặc biệt là HPV 16, gây ung thư vòm họng. Đường tiếp xúc

Đường tiếp xúc

HPV không chỉ lây qua quan hệ tình dục mà còn có thể lây khi chạm vào vùng da bị nhiễm virus. Chạm vào mụn cóc sinh dục, hậu môn, hoặc niêm mạc nhiễm virus có thể khiến virus lây sang tay và truyền qua các vùng khác trên cơ thể. Dùng chung đồ cá nhân như khăn tắm, dao cạo, đồ lót với người bị nhiễm có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Lây từ mẹ sang con

Nếu phụ nữ mang thai nhiễm HPV, virus có thể truyền sang con trong quá trình sinh thường. Trẻ sơ sinh có thể mắc u nhú thanh quản khiến đường thở bị tắc nghẽn do sự phát triển của các u nhú do HPV gây ra. Nguy cơ này cao hơn nếu người mẹ nhiễm HPV 6 và 11 - hai chủng gây mụn cóc sinh dục.

Đối tượng nào có nguy cơ cao nhiễm HPV?

Virus HPV có thể nhiễm vào bất kỳ ai từng có tiếp xúc da kề da với người bị nhiễm. Tuy nhiên, một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố về hành vi, tình trạng sức khỏe và lối sống. Dưới đây là những nhóm đối tượng có khả năng nhiễm HPV cao hơn bình thường:

• Người có nhiều bạn tình: Tăng khả năng tiếp xúc với virus.
• Người có hệ miễn dịch suy giảm: Dễ bị nhiễm và khó loại bỏ virus.
• Người không sử dụng bao cao su: Giảm hiệu quả phòng ngừa lây nhiễm.
• Người bắt đầu quan hệ tình dục sớm: Môi trường cổ tử cung chưa phát triển hoàn chỉnh, dễ tổn thương.
• Nam giới quan hệ đồng giới: Nguy cơ nhiễm HPV hậu môn rất cao.
• Người không kiểm tra sức khỏe định kỳ: Không phát hiện sớm các tổn thương do HPV.
• Người hút thuốc, uống rượu: Gây suy yếu miễn dịch và tăng nguy cơ ung thư do HPV.

Cách phòng ngừa HPV hiệu quả

HPV có thể được phòng ngừa hiệu quả nếu bạn thực hiện các biện pháp bảo vệ đúng cách. Dưới đây là những phương pháp giúp giảm nguy cơ nhiễm HPV và các bệnh liên quan.

Phương pháp phòng ngừa đặc hiệu: Tiêm vắc xin HPV

Theo WHO, tiêm vắc xin HPV có thể giảm 90% nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc ung thư cổ tử cung giảm hơn 60% ở những phụ nữ được tiêm chủng đầy đủ. Virus HPV có tác dụng bảo vệ, giúp cơ thể chống lại các chủng HPV nguy cơ cao (HPV 16, 18) gây ung thư cổ tử cung, hậu môn và vòm họng. Bên cạnh đó cũng giúp ngăn ngừa HPV 6 và 11, nguyên nhân gây mụn cóc sinh dục.

Vắc xin HPV có hiệu quả cao nhất khi tiêm cho trẻ em gái và trai từ 9-14 tuổi, vì hệ miễn dịch ở độ tuổi này tạo ra kháng thể mạnh hơn, giúp bảo vệ lâu dài trước khi có nguy cơ phơi nhiễm virus. Phụ nữ từ 15-26 tuổi nếu chưa tiêm trước đó vẫn nên tiêm để giảm nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung và các bệnh liên quan đến HPV. Nam giới trong độ tuổi 15-26, đặc biệt là những người có nguy cơ cao như quan hệ đồng giới hoặc suy giảm miễn dịch, cũng được khuyến nghị tiêm để phòng tránh ung thư hậu môn và mụn cóc sinh dục.

Trước đây, vắc xin HPV chủ yếu được khuyến nghị cho những người từ 9-26 tuổi do hiệu quả phòng ngừa cao nhất khi tiêm sớm. Tuy nhiên, theo CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ) và FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ), vắc xin HPV hiện đã được phê duyệt để sử dụng cho người từ 27-45 tuổi.

Phương pháp phòng ngừa không đặc hiệu

Ngoài tiêm vắc xin, bất kỳ ai cũng nên thực hiện những điều sau để bảo vệ sức khỏe khỏi virus HPV:

• Quan hệ tình dục an toàn, tránh quan hệ quá sớm: Sử dụng bao cao su đúng cách có thể giảm nguy cơ lây nhiễm. Ngoài ra, màng chắn miệng cũng có thể giúp hạn chế nguy cơ lây nhiễm HPV gây ung thư vòm họng. Giới hạn số lượng bạn tình và chung thủy với một bạn tình khỏe mạnh giúp giảm nguy cơ tiếp xúc với virus. Bên cạnh đó, tránh quan hệ tình dục quá sớm, đặc biệt trước 18 tuổi, cũng rất quan trọng vì ở độ tuổi này, hệ miễn dịch chưa đủ mạnh để loại bỏ virus, làm tăng nguy cơ nhiễm HPV và các biến chứng sau này.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phụ nữ từ 21 tuổi trở lên nên làm xét nghiệm Pap smear hoặc HPV DNA test định kỳ để phát hiện sớm tổn thương tiền ung thư. Nam giới có nguy cơ cao (quan hệ đồng giới, HIV dương tính) có thể xét nghiệm HPV hậu môn nếu cần. Nếu phát hiện tổn thương tiền ung thư sớm, tỷ lệ điều trị thành công lên đến 95%.
• Không dùng chung đồ cá nhân: Không dùng chung khăn tắm, dao cạo, đồ lót với người khác, đặc biệt là người có mụn cóc sinh dục. Dùng đồ bảo hộ nếu tiếp xúc với người bị mụn cóc ở tay, chân để tránh lây nhiễm.
• Chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh: Bổ sung vitamin C, E, A, kẽm giúp hệ miễn dịch mạnh hơn, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng, không hút thuốc, không uống rượu bia để duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Câu hỏi thường gặp

Nhiễm virus HPV có trị được không?

Hiện nay, không có thuốc đặc trị để loại bỏ hoàn toàn virus HPV, nhưng phần lớn các trường hợp nhiễm HPV có thể tự khỏi trong vòng 1-2 năm nhờ hệ miễn dịch. Tuy nhiên, nếu HPV gây ra mụn cóc sinh dục hoặc tổn thương tiền ung thư, có thể cần can thiệp bằng đốt laser, phẫu thuật hoặc điều trị bằng thuốc để kiểm soát bệnh.

Virus HPV có lây qua nước bọt không?

HPV có thể lây qua nước bọt, nhưng tỷ lệ này khá thấp so với quan hệ tình dục. HPV lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với da hoặc niêm mạc, đặc biệt khi hôn sâu hoặc tiếp xúc với vùng miệng có tổn thương. Một số chủng HPV nguy cơ cao, đặc biệt là HPV 16, có thể gây ung thư vòm họng khi lây qua đường miệng.

HPV có lây qua đường ăn uống không?

HPV không lây qua đường ăn uống, vì virus này không tồn tại lâu trong môi trường bên ngoài và không truyền qua thực phẩm hoặc nước uống. Các con đường lây nhiễm chính của HPV là quan hệ tình dục, tiếp xúc da kề da và từ mẹ sang con khi sinh thường. Do đó, ăn chung, uống chung hoặc sử dụng chung đồ dùng ăn uống không làm lây lan HPV.

Virus HPV có gây ung thư không?

Có, HPV là nguyên nhân chính gây ra nhiều loại ung thư, đặc biệt là ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, ung thư dương vật, ung thư âm hộ và ung thư vòm họng. Trong đó, HPV 16 và 18 gây hơn 70% ca ung thư cổ tử cung trên toàn thế giới. Tuy nhiên, tiêm vắc xin HPV và tầm soát định kỳ có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc ung thư do HPV.

Với những thông tin về virus HPV đã được cung cấp, hi vọng bạn đã hiểu hơn về nguyên nhân, dấu hiệu, những bệnh lý mà virus HPV có thể gây ra. Virus HPV có thể được phòng ngừa hiệu quả nếu bạn tiêm vắc xin và tuân thủ lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ đầy đủ.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào cung cấp các loại vắc xin thế hệ mới nhất, nhập khẩu chính hãng từ các nhà sản xuất hàng đầu thế giới, đảm bảo chất lượng và an toàn cho người sử dụng. Long Châu cam kết mang đến trải nghiệm tiêm chủng tốt nhất cho khách hàng. Để đặt lịch hẹn, vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua số hotline miễn phí 1800 6928.