Liệt mềm cấp là gì? Những thông tin cần biết

Liệt mềm cấp là tình trạng mất khả năng vận động đột ngột do tổn thương hệ thần kinh, khiến các cơ trở nên yếu và mềm nhũn. Đây là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm, đòi hỏi phát hiện sớm và can thiệp kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến liệt mềm cấp, triệu chứng ra sao và cách phòng ngừa thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau.

Hội chứng liệt mềm cấp là gì?

Liệt mềm cấp là một tình trạng rối loạn thần kinh nghiêm trọng, đặc trưng bởi sự mất trương lực cơ đột ngột, dẫn đến tình trạng yếu hoặc mất khả năng vận động của các chi. Khi xảy ra, các cơ trở nên mềm nhão, mất sức và phản xạ gân xương suy giảm rõ rệt. Đây là một cấp cứu y khoa cần được chẩn đoán và can thiệp kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng.

Ở giai đoạn đầu, người bệnh có thể cảm thấy yếu cơ dần dần hoặc xuất hiện tình trạng mất phản xạ gân xương. Bên cạnh đó, liệt mềm cấp có thể đi kèm với các triệu chứng như khó nuốt, nói khó, sụp mí mắt, hoặc yếu cơ vùng mặt. Một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến suy hô hấp do cơ hoành bị ảnh hưởng, đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp.

Liệt mềm cấp không chỉ gây ảnh hưởng đến khả năng vận động mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, việc nhận diện sớm các dấu hiệu và tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay khi xuất hiện triệu chứng là điều vô cùng quan trọng để giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện tiên lượng bệnh.

Nguyên nhân gây liệt mềm cấp

Liệt mềm cấp là tình trạng suy giảm đột ngột trương lực cơ và khả năng vận động, thường liên quan đến tổn thương hệ thần kinh trung ương hoặc ngoại biên. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này, trong đó phổ biến nhất là các bệnh lý thần kinh, nhiễm trùng và chấn thương.

Nhiễm trùng hệ thần kinh

• Virus bại liệt (Poliovirus): Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây hội chứng liệt mềm cấp trong lịch sử y học, đặc biệt ở trẻ em. Virus này có khả năng tấn công các tế bào thần kinh vận động ở sừng trước tủy sống, làm gián đoạn dẫn truyền tín hiệu từ não đến cơ, gây ra tình trạng yếu hoặc liệt cơ với biểu hiện giảm trương lực – điển hình của liệt mềm.

• Viêm tủy ngang cấp tính: Một dạng tổn thương tủy sống do nhiễm trùng hoặc phản ứng tự miễn, gây rối loạn dẫn truyền thần kinh từ não đến các cơ quan vận động.

• Hội chứng Guillain-Barré: Đây là một rối loạn tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các dây thần kinh ngoại biên, gây yếu cơ tiến triển nhanh và có thể dẫn đến liệt mềm.

Bệnh lý tự miễn và rối loạn thần kinh

• Bệnh nhược cơ (Myasthenia Gravis): Rối loạn tại khớp nối thần kinh - cơ, khiến tín hiệu thần kinh không thể truyền đến cơ, gây yếu cơ nghiêm trọng.

• Bệnh đa xơ cứng (Multiple Sclerosis): Là tình trạng hệ miễn dịch tấn công lớp bao myelin bảo vệ sợi thần kinh, làm gián đoạn tín hiệu từ não đến các cơ.

Chấn thương và các nguyên nhân khác

• Tổn thương cột sống: Chấn thương vùng cột sống cổ hoặc lưng có thể làm tổn thương tủy sống, gây mất kiểm soát vận động.

• Ngộ độc và rối loạn chuyển hóa: Ngộ độc độc tố từ vi khuẩn Clostridium botulinum (gây bệnh ngộ độc thịt) hoặc nhiễm độc chì, thủy ngân cũng có thể dẫn đến liệt mềm.

• Rối loạn điện giải: Hạ kali máu hoặc các rối loạn điện giải nghiêm trọng khác có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của cơ và thần kinh.

Liệt cứng và liệt mềm

Liệt cứng và liệt mềm là hai dạng rối loạn vận động thường gặp do tổn thương hệ thần kinh, nhưng mỗi loại lại có đặc điểm nhận biết và mức độ nguy hiểm khác nhau. Liệt cứng là tình trạng tăng trương lực cơ, khiến các cơ co cứng liên tục. Người bệnh thường gặp khó khăn trong việc cử động, các chi có thể bị co quắp hoặc duỗi cứng và phản xạ gân xương tăng mạnh.

Ngược lại, liệt mềm là tình trạng giảm hoặc mất hoàn toàn trương lực cơ, khiến cơ trở nên mềm nhão, yếu sức, và không thể vận động chủ động. Người bệnh có biểu hiện tay chân rũ xuống, phản xạ gân xương giảm hoặc mất hẳn.

Cả hai dạng liệt này đều tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng nếu không được can thiệp kịp thời. Liệt cứng dễ dẫn đến co rút khớp, biến dạng chi, gây đau đớn và hạn chế vận động. Trong khi đó, liệt mềm có thể gây teo cơ, loét tì đè, viêm phổi do ứ đọng đờm dãi và đặc biệt nguy hiểm khi ảnh hưởng đến cơ hô hấp, làm tăng nguy cơ suy hô hấp, đe dọa tính mạng.

Cách phòng tránh liệt cấp tính

Phòng tránh liệt mềm cấp tính là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những cách phòng tránh liệt cấp tính mà mọi người nên lưu ý áp dụng:

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch là biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để ngăn ngừa lây nhiễm virus và vi khuẩn. Đặc biệt, cần chú ý vệ sinh tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi tiếp xúc với người bệnh. Ngoài ra, tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng khi tay chưa sạch để giảm nguy cơ lây nhiễm.

• Duy trì môi trường sống sạch sẽ: Giữ cho môi trường sống sạch sẽ và thông thoáng là yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh. Hãy thường xuyên khử trùng các bề mặt hay tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế, và đồ chơi trẻ em.

• Hạn chế tiếp xúc gần: Tránh tiếp xúc gần với người bệnh, đặc biệt là những người mắc các bệnh lây qua đường hô hấp hoặc virus như bại liệt. Khi ho hoặc hắt hơi, cần che miệng bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay để ngăn chặn sự phát tán mầm bệnh ra môi trường xung quanh.

• Kiểm soát bệnh nền: Người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, cao huyết áp hay tim mạch cần theo dõi sức khỏe định kỳ và tuân thủ phác đồ điều trị. Kiểm soát tốt các bệnh nền sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng thần kinh, góp phần phòng tránh liệt cấp tính.

• Tiêm vắc xin phòng bệnh: Tiêm vắc xin bại liệt là biện pháp hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh do virus bại liệt – một trong những nguyên nhân chính gây liệt mềm cấp tính. Việc tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch không chỉ bảo vệ bản thân mà còn góp phần tạo miễn dịch cộng đồng, đẩy lùi nguy cơ bùng phát dịch bệnh.

Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, các vắc xin phối hợp như Hexaxim (Pháp), Infanrix Hexa (Bỉ) và Tetraxim (Pháp) đều có thành phần phòng bại liệt, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn bảo quản và tiêm chủng an toàn.

Hãy tiêm chủng đúng lịch để bảo vệ con bạn khỏi nguy cơ bại liệt và các biến chứng thần kinh nguy hiểm. Liên hệ với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua hotline 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm phù hợp nhất.

Liệt mềm cấp là tình trạng nguy hiểm, cần được phát hiện và điều trị kịp thời để hạn chế tối đa các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Hãy lắng nghe cơ thể, đừng chủ quan với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào và tìm đến cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán kịp thời.