Hội chứng sau bại liệt là gì? Dấu hiệu và cách khắc phục

Hội chứng sau bại liệt (Post-Polio Syndrome) là một biến chứng muộn xảy ra ở những người từng mắc bệnh bại liệt, dù trước đó đã hồi phục. PPS không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn tác động đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Cùng tìm hiểu về hội chứng sau bại liệt qua bài viết dưới đây.

Hội chứng sau bại liệt là gì?

Hội chứng sau bại liệt (Post-Polio Syndrome) là một rối loạn thần kinh xảy ra ở những người từng mắc bệnh bại liệt, thường xuất hiện sau 15 - 50 năm kể từ khi hồi phục. Đây là hậu quả của quá trình thoái hóa dần dần các tế bào thần kinh vận động đã bị tổn thương do virus bại liệt trước đó. Khi các tế bào này suy yếu theo thời gian, người bệnh có thể gặp phải tình trạng suy giảm chức năng cơ và thần kinh.

Triệu chứng của hội chứng sau bại liệt bao gồm yếu cơ tiến triển, đau cơ, đau khớp, mệt mỏi kéo dài, khó chịu khi vận động và giảm khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Một số trường hợp có thể bị khó thở hoặc khó nuốt do ảnh hưởng đến các cơ liên quan. Điều đáng chú ý là PPS không lây nhiễm và không do virus bại liệt tái hoạt động, mà là kết quả của sự thoái hóa tế bào thần kinh đã bị tổn thương từ trước.

Mặc dù chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, việc quản lý hội chứng sau bại liệt tập trung vào kiểm soát triệu chứng và duy trì chức năng vận động. Các biện pháp như vật lý trị liệu, điều chỉnh chế độ vận động hợp lý, kiểm soát đau và hỗ trợ hô hấp có thể giúp người bệnh hạn chế tiến triển của triệu chứng.

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng sau bại liệt

Nguyên nhân chính xác của hội chứng sau bại liệt (Post-Polio Syndrome) vẫn chưa được xác định rõ, nhưng giả thuyết phổ biến nhất là do sự thoái hóa dần của các tế bào thần kinh vận động đã bị tổn thương trước đó. Một số yếu tố có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc hội chứng này, bao gồm:

• Thoái hóa tế bào thần kinh vận động: Sau khi virus bại liệt tấn công, các tế bào thần kinh vận động bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến sự tái tạo và phì đại của các tế bào còn lại để bù đắp chức năng. Tuy nhiên, theo thời gian, các tế bào này suy yếu và mất dần chức năng.

• Bệnh bại liệt nặng lúc ban đầu: Những người từng mắc bại liệt với triệu chứng nghiêm trọng có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển PPS.

• Khởi phát bại liệt ở độ tuổi trưởng thành: Người mắc bại liệt khi trưởng thành hoặc ở độ tuổi thanh niên có khả năng mắc hội chứng sau bại liệt cao hơn so với trẻ em.

• Hoạt động thể chất quá mức: Việc sử dụng cơ bắp quá tải trong thời gian dài có thể đẩy nhanh quá trình thoái hóa của các tế bào thần kinh vận động, làm trầm trọng thêm triệu chứng của PPS.

Dấu hiệu hội chứng sau bại liệt

Các triệu chứng có thể xuất hiện sau nhiều năm hồi phục từ bệnh bại liệt, với mức độ nặng dần theo thời gian. Những dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Yếu cơ, đau cơ và đau khớp: Người bệnh cảm thấy sức cơ suy giảm dần, đặc biệt ở các cơ đã từng bị ảnh hưởng bởi bại liệt. Cơn đau có thể xuất hiện cả khi nghỉ ngơi và khi vận động.

• Mệt mỏi kéo dài: Cảm giác kiệt sức ngay cả khi thực hiện các hoạt động nhẹ nhàng, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

• Teo cơ: Cơ bắp dần thu nhỏ và mất khối lượng do sự thoái hóa tế bào thần kinh vận động.

• Khó thở, khó nuốt: Một số trường hợp bị suy giảm chức năng hô hấp, có thể dẫn đến ngưng thở khi ngủ.

• Rối loạn điều hòa nhiệt: Người bệnh dễ cảm thấy lạnh hơn do giảm lưu thông máu và thay đổi chuyển hóa cơ.

Các triệu chứng này thường tiến triển từ từ, xen kẽ với giai đoạn ổn định, sau đó tiếp tục xuất hiện những biểu hiện mới.

Các biện pháp điều trị hội chứng sau bại liệt

Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho hội chứng sau bại liệt, việc điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng sống bằng cách:

• Hỗ trợ vận động: Sử dụng xe lăn, nạng, khung tập đi giúp giảm tiêu hao năng lượng và hạn chế áp lực lên cơ yếu.

• Vật lý trị liệu: Các bài tập nhẹ nhàng duy trì sức mạnh cơ bắp, kết hợp phương pháp giảm đau như chườm nóng, siêu âm trị liệu.

• Cải thiện ngôn ngữ và nuốt: Trị liệu giúp khắc phục khó khăn trong giao tiếp và ăn uống do yếu cơ vùng mặt - cổ.

• Hỗ trợ giấc ngủ: Điều chỉnh tư thế ngủ, sử dụng thiết bị hỗ trợ thở (CPAP) nếu có hội chứng ngưng thở khi ngủ.

• Dùng thuốc: Các thuốc kháng viêm non-steroid (NSAIDs), giãn cơ giúp giảm đau và co cứng cơ.

Hội chứng sau bại liệt là di chứng muộn của bệnh bại liệt, xuất hiện sau nhiều năm kể từ khi người bệnh hồi phục. Các triệu chứng như yếu cơ, đau khớp, mệt mỏi kéo dài có thể làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Vì vậy cần phòng ngừa bại liệt ngay từ đầu, thay vì đối mặt với những hậu quả lâu dài. Vắc xin bại liệt là giải pháp hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa căn bệnh này. Nhờ chương trình tiêm chủng rộng rãi, số ca mắc bại liệt đã giảm đáng kể trên toàn thế giới. Việc tiêm phòng đầy đủ không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn góp phần tạo miễn dịch cộng đồng, đẩy lùi nguy cơ tái bùng phát bệnh.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cam kết mang đến dịch vụ tiêm chủng an toàn với các loại vắc xin chất lượng, nhập khẩu từ các nhà sản xuất uy tín. Chúng tôi cung cấp các vắc xin chất lượng cao như Infanrix Hexa (6 trong 1) của GSK, Hexaxim (6 trong 1) và Tetraxim (4 trong 1) của Sanofi, giúp phòng ngừa hiệu quả bệnh bại liệt cùng các bệnh nguy hiểm khác. Hãy đặt lịch tiêm ngay hôm nay qua hotline 1800 6928 để bảo vệ sức khỏe, phòng ngừa bại liệt và nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác!