Virus bại liệt là gì? Nguy hiểm như thế nào?

Virus bại liệt (Poliovirus) là một trong những tác nhân gây bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh và gây ra tình trạng liệt suốt đời. Loại virus này chủ yếu tấn công trẻ em, lây lan qua đường tiêu hóa và có khả năng phát triển thành đại dịch nếu không được kiểm soát. Với khả năng lây nhiễm cao và nguy cơ gây biến chứng nặng nề, virus bại liệt đã từng là nỗi ám ảnh của nhiều quốc gia trước khi vắc xin phòng bệnh được phát triển.

Virus bại liệt là gì?

Bệnh bại liệt là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus bại liệt Polio (Poliovirus) gây ra. Đây là một loại virus thuộc họ Picornaviridae, nằm trong nhóm Enterovirus nhóm virus có khả năng tấn công hệ thần kinh và gây liệt cơ. Virus bại liệt được chia thành ba loại chính, mỗi loại có đặc điểm riêng:

• Loại 1 (Brunhilde): Chủng virus phổ biến nhất, chiếm khoảng 90% tổng số ca nhiễm và có khả năng gây bệnh nặng.

• Loại 2 (Lansing): Tuy ít phổ biến hơn nhưng vẫn có khả năng gây bệnh.

• Loại 3 (Leon): Chủng virus này cũng có thể gây bại liệt nhưng hiếm gặp hơn hai loại trên.

Khi quan sát dưới kính hiển vi điện tử, virus bại liệt có hình cầu nhỏ với đường kính khoảng 27 nanomet. Không giống như một số virus khác, virus bại liệt không có lớp vỏ bọc bên ngoài, điều này giúp nó bền vững hơn trong môi trường. Phần lõi của virus chứa một sợi ARN đơn được bảo vệ bởi một lớp protein capsid, giúp nó có khả năng chống chịu với nhiều điều kiện môi trường khắc nghiệt.

Virus bại liệt có sức sống bền bỉ, có thể tồn tại ngoài môi trường trong thời gian dài, đặc biệt trong nước và điều kiện lạnh. Một số đặc điểm nổi bật của loại virus này bao gồm:

• Ở nhiệt độ thường, virus có thể tồn tại trong nước khoảng 2 tuần.

• Khi nhiệt độ xuống 0 - 4°C, virus có thể sống lâu hơn, ngay cả trong điều kiện khô hanh.

• Virus bại liệt có khả năng chịu đựng khô hanh tốt và không bị tiêu diệt bởi clo, loại hóa chất thường dùng để khử trùng nước.

Tuy nhiên, virus này có thể bị tiêu diệt bằng thuốc tím (KMnO₄) hoặc nhiệt độ 56°C trong 30 phút.

Sự bền vững của virus bại liệt trong môi trường khiến nó dễ dàng lây lan qua đường tiêu hóa, đặc biệt là khi tiếp xúc với nguồn nước bị ô nhiễm hoặc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh. Chính vì vậy, việc tiêm phòng vắc xin bại liệt là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa sự lây nhiễm của virus này.

Virus bại liệt lây truyền như thế nào?

Virus bại liệt (Poliovirus) là một loại virus chỉ có ở người, và con người là nguồn lây nhiễm duy nhất của bệnh. Đặc biệt, trẻ em là nhóm dễ bị nhiễm virus nhất. Virus lây lan chủ yếu qua đường phân - miệng, tức là qua sự tiếp xúc với phân của người nhiễm bệnh hoặc nguồn nước, thực phẩm bị ô nhiễm. Ngoài ra, virus cũng có thể lây truyền qua đường hầu họng, khi tiếp xúc trực tiếp với giọt bắn từ người bệnh, mà không cần côn trùng trung gian.

Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus Polio không gây triệu chứng ngay lập tức mà trải qua một giai đoạn ủ bệnh kéo dài từ 7 đến 14 ngày. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thời gian ủ bệnh có thể thay đổi từ 3 đến 35 ngày, tùy thuộc vào thể trạng và hệ miễn dịch của từng người.

Dù chưa có triệu chứng rõ ràng, người nhiễm virus vẫn có thể lây bệnh cho người khác. Trước khi xuất hiện triệu chứng từ 7 đến 10 ngày, người bệnh đã bắt đầu đào thải virus ra môi trường qua phân và dịch tiết hầu họng, làm tăng nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.

Thời gian virus bại liệt trong cơ thể:

• Sau khi nhiễm virus 36 giờ, virus có thể được tìm thấy trong dịch tiết từ hầu họng.

• Sau 72 giờ, virus bắt đầu xuất hiện trong phân của người bệnh.

• Virus có thể tồn tại trong phân từ 3 đến 6 tuần, thậm chí lâu hơn trong một số trường hợp.

Điều đáng chú ý là ngay cả khi không có triệu chứng rõ ràng, người nhiễm virus vẫn có thể vô tình phát tán virus ra môi trường, tiếp tục lây truyền bệnh cho người khác.

Với khả năng tồn tại lâu trong môi trường và lây truyền dễ dàng qua đường tiêu hóa và hô hấp, virus bại liệt có thể nhanh chóng gây bùng phát dịch bệnh nếu không có các biện pháp kiểm soát hiệu quả. Vắc xin phòng bại liệt là cách tốt nhất để bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ nhiễm virus, đồng thời giúp giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Virus bại liệt nguy hiểm như thế nào?

Bệnh sốt bại liệt là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do virus bại liệt (Poliovirus) gây ra. Đây là một loại virus có khả năng tấn công hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là ở trẻ em, khiến người bệnh có nguy cơ bị liệt hoặc gặp phải các biến chứng nghiêm trọng.

Hầu hết các trường hợp nhiễm virus bại liệt không có triệu chứng rõ ràng hoặc chỉ biểu hiện nhẹ, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh sốt virus thông thường. Những dấu hiệu ban đầu có thể bao gồm:

• Sốt nhẹ;

• Đau đầu;

• Buồn nôn, nôn ói;

• Cảm giác mệt mỏi, uể oải.

Thông thường, trẻ em có thể hồi phục sau vài ngày mà không gặp phải vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số trường hợp bệnh tiến triển nặng hơn, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.

Khi virus bại liệt tấn công vào hệ thần kinh, người bệnh có thể phát triển hội chứng viêm màng não, với những triệu chứng nghiêm trọng hơn như:

• Sốt cao kéo dài;

• Cổ cứng, đau dữ dội vùng gáy;

• Đau đầu dữ dội;

• Đau cơ, yếu cơ;

• Co giật.

Trong các trường hợp nặng hơn, virus có thể tấn công trực tiếp vào tủy sống, gây liệt nửa người hoặc liệt hai chân. Nếu bệnh tiếp tục diễn tiến xấu và virus lan đến hệ thần kinh trung ương, người bệnh có thể gặp phải biến chứng nguy hiểm như:

• Khó thở, suy hô hấp do liệt cơ hô hấp;

• Khó nuốt do tổn thương dây thần kinh điều khiển nuốt;

• Tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh sốt bại liệt không có thuốc điều trị đặc hiệu, do đó, tiêm vắc xin phòng bại liệt là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe. Việc tiêm phòng đầy đủ giúp tạo miễn dịch, ngăn ngừa sự lây lan của virus trong cộng đồng và giảm nguy cơ mắc bệnh ở trẻ nhỏ.

Hiện nay, trong chường trình tiêm chủng mở rộng có hai loại vắc xin đơn chính giúp phòng ngừa bệnh bại liệt:

• Vắc xin bại liệt uống (OPV – Oral Polio Vaccine): Còn gọi là vắc xin Sabin, được tạo ra từ chủng vi rút bại liệt hoang dại đã được làm suy yếu, được sử dụng qua đường uống, giúp tạo miễn dịch cả ở đường tiêu hóa (IgA) và trong máu (IgG). Tuy nhiên, do vắc xin này sử dụng vi rút sống giảm độc lực, trong một số trường hợp rất hiếm gặp (khoảng 1 trên hàng triệu liều), vi rút có thể tái tạo độc lực và gây bại liệt.

• Vắc xin bại liệt tiêm (IPV – Inactivated Polio Vaccine): Còn gọi là vắc xin Salk, được sản xuất bằng cách nuôi cấy vi rút bại liệt trên tế bào thận khỉ và bất hoạt bằng formalin. Tạo miễn dịch dịch thể (IgG), giúp bảo vệ hệ thần kinh trung ương khỏi sự tấn công của vi rút. Được đánh giá là có độ an toàn cao vì không chứa vi rút sống, tuy nhiên, giá thành cao và yêu cầu tiêm thay vì uống là những hạn chế nhất định.

Ngoài ra, trong tiêm chủng mở rộng dịch vụ tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu có các vắc xin phối hợp phòng bại liệt giúp giảm số lần tiêm, hạn chế cảm giác đau và khó chịu; bảo vệ toàn diện, ngăn ngừa nhiều bệnh cùng lúc:

• Vắc xin 6 trong 1 Infanrix Hexa (GSK – Bỉ)/Hexaxim (Sanofi – Pháp): Giúp bảo vệ trẻ khỏi 6 bệnh nguy hiểm bao gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh do vi khuẩn Hib.

• Vắc xin 4 trong 1 Tetraxim 0.5ml (Sanofi – Pháp) chỉ định để phòng ngừa các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt.

Virus bại liệt là một tác nhân gây bệnh nguy hiểm, có thể dẫn đến những di chứng nặng nề và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển của vắc xin, bệnh bại liệt đã dần được kiểm soát và thậm chí tiến gần đến nguy cơ bị xóa sổ trên toàn cầu. Để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng, việc tiêm phòng đầy đủ và duy trì các biện pháp vệ sinh an toàn là điều vô cùng quan trọng. Cùng với sự chung tay của các tổ chức y tế và cộng đồng, hy vọng rằng trong tương lai, bệnh bại liệt sẽ hoàn toàn biến mất, không còn là mối lo ngại đối với sức khỏe con người.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp đầy đủ các loại vắc xin dành cho cả trẻ em và người lớn, đảm bảo nguồn vắc xin chính hãng, số lượng lớn, được nhập khẩu từ các hãng dược phẩm hàng đầu thế giới. Bạn có thể liên hệ hotline 1800 6928 để đăng ký tiêm vắc xin phối hợp phòng bệnh bại liệt tại Trung tâm tiêm chủng Long Châu chủ động bảo vệ sức khỏe toàn diện.