Bại liệt: Triệu chứng, nguyên nhân, điều trị và phòng ngừa

Tìm hiểu chung bệnh bại liệt

Bại liệt (Poliomyelitis) là một bệnh truyền nhiễm do virus poliovirus gây ra, lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa. Ở dạng nghiêm trọng nhất, bệnh có thể gây tê liệt, suy giảm hô hấp và thậm chí dẫn đến tử vong.

Bệnh bại liệt được phân thành ba dạng: Thể không điển hình, thể không liệt, và thể liệt. Trong nhiều trường hợp, bệnh có thể chỉ biểu hiện ở dạng nhẹ, chẳng hạn như thể không ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Tuy nhiên, ở dạng nghiêm trọng hơn như thể liệt, bệnh có thể gây hậu quả nặng nề. Đáng chú ý, phần lớn người mắc bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng hoặc chỉ gặp các dấu hiệu không đặc hiệu.

Triệu chứng bệnh bại liệt

Những dấu hiệu và triệu chứng của bại liệt

Triệu chứng ban đầu:

Bệnh bại liệt thường bắt đầu với các dấu hiệu như sốt, mệt mỏi, đau đầu, nôn mửa, cứng cổ và đau nhức các chi. Trong khoảng 200 ca nhiễm, có 1 ca có nguy cơ dẫn đến tình trạng liệt không thể hồi phục, thường xảy ra ở chân. Đối với những người bị liệt, 5 – 10% có thể tử vong do suy hô hấp khi cơ hô hấp bị ảnh hưởng. Bệnh chủ yếu thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi.

Triệu chứng dạng bại liệt thể nhẹ:

Các triệu chứng thường giống cảm cúm hoặc các bệnh nhiễm virus khác, bao gồm:

• Đau đầu;

• Sốt;

• Rát cổ họng;

• Buồn nôn, nôn mửa;

• Táo bón hoặc tiêu chảy.

Triệu chứng ở thể không liệt:

• Đau đầu;

• Cứng cổ;

• Thay đổi nhận thức hoặc chức năng tâm thần.

Triệu chứng ở thể liệt:

• Sốt, sau đó là đau đầu;

• Cứng cổ và đau lưng;

• Táo bón;

• Nhạy cảm bất thường khi chạm vào cơ thể;

• Mất cảm giác và vận động ở phần dưới cơ thể.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bệnh bại liệt là một căn bệnh nguy hiểm với nhiều triệu chứng không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu nào nêu trên, hãy nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và tư vấn. Việc chẩn đoán và điều trị sớm không chỉ giảm nguy cơ biến chứng mà còn giúp quá trình hồi phục diễn ra nhanh chóng hơn.

Nguyên nhân gây bệnh bại liệt

Bệnh bại liệt do một trong ba chủng virus polio gây ra và chủ yếu lây truyền qua đường tiêu hóa. Sự lây lan thường xảy ra khi tiếp xúc với phân nhiễm virus, đặc biệt trong trường hợp vệ sinh tay không sạch sẽ. Ngoài ra, bệnh có thể lây qua việc tiêu thụ thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm.

Virus cũng có khả năng lan truyền qua đường hô hấp khi người nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi, phát tán các giọt bắn chứa virus vào không khí. Sau khi nhiễm, người bệnh có thể tiếp tục bài tiết virus qua phân trong nhiều tuần, ngay cả khi triệu chứng đã giảm hoặc không xuất hiện rõ ràng.

Nguy cơ lây nhiễm cũng có thể xảy ra khi người khỏe mạnh tiếp xúc với người bệnh hoặc với người vừa được tiêm vắc xin bại liệt dạng uống, loại vắc xin chứa virus sống giảm độc lực.

Nguy cơ mắc bệnh bại liệt

Những ai có nguy cơ mắc bại liệt?

Bệnh bại liệt chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em dưới 5 tuổi chưa được tiêm chủng đầy đủ. Tuy nhiên, đây là một bệnh truyền nhiễm dễ lây lan, do đó bất kỳ ai, không phân biệt tuổi tác hay giới tính, đều có nguy cơ mắc bệnh nếu tiếp xúc với virus.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bại liệt

• Du lịch đến khu vực có dịch hoặc nơi lưu hành virus bại liệt.

• Người đi đến những vùng đang bùng phát dịch bại liệt hoặc nơi có virus polio lưu hành có nguy cơ cao bị nhiễm bệnh.

• Tiếp xúc gần với người mang virus bại liệt.

• Sống chung hoặc có tiếp xúc gần với người đang mang virus, dù họ không biểu hiện triệu chứng, vẫn có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

• Suy giảm hệ miễn dịch.

• Những người có hệ miễn dịch yếu, chẳng hạn như người mắc HIV/AIDS, đã từng cắt amiđan, hoặc đang điều trị bằng xạ trị, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

• Căng thẳng hoặc làm việc quá sức.

• Stress kéo dài hoặc hoạt động với cường độ cao trong thời gian dài có thể làm suy giảm sức đề kháng, tạo điều kiện cho virus xâm nhập và phát triển.

• Sống trong môi trường ô nhiễm và thiếu vệ sinh.

• Điều kiện sống lạc hậu, nước uống hoặc thực phẩm bị ô nhiễm là những yếu tố thuận lợi cho sự lây lan của virus bại liệt.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh bại liệt

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán bệnh bại liệt

Để chẩn đoán bệnh bại liệt, bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng của bệnh nhân, tiến hành thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cụ thể. Một trong những xét nghiệm quan trọng là lấy mẫu dịch từ tủy sống thông qua phương pháp chọc dò tủy sống để kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng.

Ngoài ra, bác sĩ có thể lấy mẫu phân, dịch cổ họng hoặc máu để xác định sự hiện diện của virus polio, giúp chẩn đoán chính xác bệnh.

Phương pháp điều trị bại liệt

Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị dứt điểm cho bệnh bại liệt. Việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm nhẹ các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Các phương pháp bao gồm:

• Dùng thuốc giảm đau: Sử dụng ibuprofen hoặc các loại thuốc giảm đau tương tự để kiểm soát cơn đau do bệnh gây ra.

• Tập vật lý trị liệu: Áp dụng các bài tập phục hồi chức năng nhằm tăng cường khả năng vận động và hạn chế tình trạng teo cơ.

• Thay đổi lối sống: Thiết kế chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng phù hợp để cải thiện sức khỏe tổng thể và tăng cường khả năng hồi phục.

Việc phát hiện và điều trị kịp thời không chỉ giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm mà còn hạn chế tác động tiêu cực của bệnh đến sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa bệnh bại liệt

Thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến bệnh bại liệt

Chế độ sinh hoạt:

Bạn nên duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và ngăn chặn diễn biến xấu của bệnh bại liệt:

• Tuân thủ hướng dẫn y tế: Thực hiện nghiêm túc phác đồ điều trị và các chỉ định của bác sĩ.

• Tập vật lý trị liệu: Kết hợp xoa bóp cơ để cải thiện vận động và ngăn ngừa tình trạng teo cơ.

• Giữ tinh thần tích cực: Tránh căng thẳng kéo dài, duy trì trạng thái tâm lý ổn định.

• Theo dõi sức khỏe: Liên hệ bác sĩ ngay khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Chế độ dinh dưỡng:

• Xây dựng thực đơn cân đối với nguồn đạm lành mạnh từ cá, thịt nạc, sữa, và các loại đậu.

• Tăng cường bổ sung vitamin từ rau xanh và trái cây.

• Hạn chế thực phẩm chứa nhiều cholesterol và chất béo không lành mạnh.

Phương pháp phòng ngừa bệnh bại liệt hiệu quả

• Kiểm tra sức khỏe ngay khi nghi ngờ nhiễm bệnh: Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nhiễm bại liệt hoặc biểu hiện liên quan, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và xét nghiệm kịp thời.

• Tiêm chủng trước khi đi du lịch: Đảm bảo tiêm phòng vắc xin ngừa bại liệt đầy đủ trước khi đến những khu vực đang có dịch hoặc có nguy cơ lây nhiễm cao.

• Giữ vệ sinh cá nhân và hạn chế tiếp xúc: Không dùng chung các vật dụng cá nhân như khăn mặt, ly uống nước, hoặc tiếp xúc với nguồn nước bị ô nhiễm.

• Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với các bề mặt công cộng hoặc trước khi ăn.

• Tiêm phòng vắc xin: Đây là cách hiệu quả nhất để bảo vệ bạn và gia đình khỏi nguy cơ mắc bệnh bại liệt. Vắc xin không chỉ giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại virus polio mà còn tăng cường hệ miễn dịch, ngăn chặn sự lây lan và phát triển của virus.

Các loại vắc xin phối hợp có chứa thành phần kháng nguyên bại liệt mang lại lợi ích phòng ngừa cùng lúc nhiều bệnh truyền nhiễm như bại liệt, ho gà, bạch hầu, uốn ván, và viêm gan B chỉ trong một mũi tiêm. Giảm số lần tiêm cho trẻ, giảm thiểu sự khó chịu và tăng hiệu quả phòng bệnh toàn diện.

Hiện có một số loại vắc xin phối hợp:

• Vắc xin 6 trong 1 (Infanrix Hexa và Hexaxim): Phòng ngừa bại liệt, ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B, và viêm màng não do Hib. Dành cho trẻ từ 6 tuần tuổi đến 2 tuổi.

• Vắc xin 4 trong 1 (Tetraxim): Phòng ngừa bại liệt, ho gà, bạch hầu, và uốn ván. Dành cho trẻ từ 2 tháng đến dưới 7 tuổi.

Hãy đến ngay Trung tâm tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và tiêm phòng đầy đủ, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.