Động kinh giật cơ và những thông tin bạn cần biết

Động kinh giật cơ không chỉ là một vấn đề y tế nghiêm trọng mà còn gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, từ việc thực hiện các công việc đơn giản đến duy trì sức khỏe tinh thần. Việc hiểu rõ về căn bệnh này, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị, là bước đầu tiên để đối phó với các cơn co giật và cải thiện chất lượng cuộc sống. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá chi tiết về động kinh giật cơ, từ nguyên nhân gây bệnh, các biểu hiện điển hình, đến những cách điều trị hiện đại.

Động kinh giật cơ là gì?

Động kinh giật cơ (myoclonic epilepsy) là một dạng động kinh đặc trưng bởi các cơn co giật đột ngột, ngắn, không kiểm soát được của một hoặc nhiều nhóm cơ. Các cơn giật cơ thường xảy ra ở tay, chân, mặt, hoặc toàn thân, kéo dài từ vài giây đến vài phút. Không giống động kinh toàn thể gây mất ý thức, động kinh giật cơ có thể xảy ra mà không làm mất nhận thức, nhưng trong một số trường hợp nặng, nó có thể đi kèm các cơn co giật lớn hơn. Bệnh thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn.

Động kinh giật cơ được phân loại dựa trên nguyên nhân và hội chứng liên quan:

• Động kinh giật cơ vị thành niên (Juvenile Myoclonic Epilepsy - JME): Thường khởi phát ở tuổi dậy thì, với các cơn giật cơ vào buổi sáng.
• Hội chứng Lennox-Gastaut: Kết hợp giật cơ với các loại cơn động kinh khác, thường ở trẻ em.
• Động kinh giật cơ tiến triển: Liên quan đến các bệnh thoái hóa thần kinh, hiếm gặp hơn.

Nguyên nhân gây ra động kinh giật cơ

Nguyên nhân gây động kinh giật cơ rất đa dạng, từ yếu tố di truyền đến tổn thương não. Trong một số trường hợp, nguyên nhân không được xác định rõ (động kinh vô căn). Dưới đây là các nguyên nhân chính:

Di truyền gen

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong nhiều trường hợp động kinh giật cơ, đặc biệt là động kinh giật cơ vị thành niên. Các đột biến gene liên quan đến kênh ion hoặc chức năng tế bào thần kinh có thể làm tăng nguy cơ. Những người có tiền sử gia đình mắc động kinh có nguy cơ cao hơn, với tỷ lệ di truyền ước tính khoảng 30 - 50% trong các dạng động kinh di truyền, theo nghiên cứu thần kinh học.

Tổn thương não

Tổn thương não do chấn thương, thiếu oxy, hoặc bệnh lý là nguyên nhân phổ biến. Các yếu tố bao gồm:

• Chấn thương sọ não: Tai nạn giao thông, ngã, hoặc va đập mạnh có thể gây mô sẹo trong não, kích hoạt cơn giật cơ.
• Đột quỵ: Làm tổn thương các khu vực kiểm soát vận động.
• Nhiễm trùng: Viêm não, viêm màng não, hoặc ký sinh trùng như sán lợn có thể gây tổn thương não.

Rối loạn hóa học trong não

Mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh như GABA hoặc glutamate có thể gây ra hoạt động điện bất thường, dẫn đến động kinh giật cơ. Rối loạn này có thể xảy ra do bệnh lý thần kinh, thiếu hụt dinh dưỡng (như vitamin B6), hoặc ảnh hưởng từ thuốc.

Các yếu tố môi trường

Một số yếu tố môi trường và lối sống có thể kích thích cơn động kinh giật cơ ở những người đã có sẵn bệnh:

• Thiếu ngủ: Là yếu tố kích thích phổ biến, đặc biệt ở động kinh giật cơ vị thành niên.
• Stress: Căng thẳng tinh thần làm tăng nguy cơ cơn giật.
• Chất kích thích: Rượu, caffeine, hoặc ma túy có thể làm nặng thêm tình trạng.

Các triệu chứng điển hình của động kinh giật cơ

Triệu chứng của động kinh giật cơ thay đổi tùy theo mức độ và khu vực cơ thể bị ảnh hưởng. Dưới đây là các biểu hiện chính:

Các cơn co giật cơ đột ngột

Cơn giật cơ là triệu chứng đặc trưng, xảy ra đột ngột và không kiểm soát được. Các cơn này có thể:

• Ảnh hưởng một nhóm cơ (như tay, chân) hoặc toàn thân.
• Kéo dài từ 1 - 2 giây đến vài phút.
• Gây ra rơi đồ vật, té ngã, hoặc co giật mặt (như giật mí mắt).

Mất kiểm soát về vận động

Trong cơn động kinh giật cơ, bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát vận động, đặc biệt ở các chi. Ví dụ, tay có thể giật khi cầm đồ vật, hoặc chân giật khi đi bộ, làm tăng nguy cơ chấn thương.

Cảm giác mệt mỏi sau cơn giật

Sau cơn giật cơ, bệnh nhân thường cảm thấy mệt mỏi, yếu cơ, hoặc uể oải, ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Mệt mỏi này có thể kéo dài vài phút đến vài giờ, tùy mức độ cơn.

Các cơn co giật kéo dài

Trong các trường hợp nặng, cơn động kinh giật cơ có thể kéo dài hoặc chuyển thành cơn co giật toàn thể, gây nguy cơ tổn thương cơ, xương, hoặc ngã. Những trường hợp này cần điều trị khẩn cấp để tránh biến chứng.

Phương pháp điều trị động kinh giật cơ

Mặc dù động kinh giật cơ không thể chữa khỏi hoàn toàn, các phương pháp điều trị hiện nay giúp kiểm soát cơn hiệu quả, cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp bao gồm:

Thuốc điều trị

Thuốc chống động kinh (AEDs) là lựa chọn đầu tiên để điều trị động kinh giật cơ, hiệu quả trong 60 - 70% trường hợp. Các thuốc phổ biến bao gồm:

• Valproic acid: Hiệu quả cao với động kinh giật cơ vị thành niên, nhưng cần thận trọng ở phụ nữ mang thai do nguy cơ dị tật thai nhi.
• Lamotrigine: Phù hợp với nhiều loại động kinh, ít tác dụng phụ.
• Levetiracetam: Được ưa chuộng nhờ hiệu quả và độ an toàn cao.

Bác sĩ sẽ điều chỉnh liều dựa trên tần suất cơn và phản ứng của bệnh nhân. Tuân thủ dùng thuốc đúng giờ là yếu tố then chốt.

Phẫu thuật

Phẫu thuật được xem xét khi thuốc không hiệu quả (động kinh kháng thuốc) và khu vực não gây cơn được xác định rõ. Các phương pháp bao gồm:

• Cắt bỏ vùng não bất thường: Loại bỏ mô sẹo hoặc khối u gây giật cơ.
• Kích thích sâu não (DBS): Sử dụng điện cực để điều chỉnh hoạt động điện não.

Phẫu thuật có tỷ lệ thành công 50 - 80%, nhưng cần đánh giá kỹ lưỡng bằng EEG và MRI.

Thay đổi lối sống

Lối sống lành mạnh hỗ trợ kiểm soát động kinh giật cơ:

• Ngủ đủ giấc: 7 - 8 giờ mỗi đêm để giảm nguy cơ cơn giật, đặc biệt vào buổi sáng.
• Quản lý stress: Thực hành thiền, yoga, hoặc tư vấn tâm lý.
• Tránh chất kích thích: Hạn chế rượu, caffeine, và thuốc lá.

Cách phòng ngừa và quản lý động kinh giật cơ

Dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn động kinh giật cơ, các biện pháp sau giúp giảm tần suất cơn và quản lý bệnh hiệu quả:

Theo dõi sức khỏe thường xuyên

Kiểm tra định kỳ với bác sĩ thần kinh giúp phát hiện sớm thay đổi trong tình trạng bệnh. Các xét nghiệm như EEG (điện não đồ) hoặc MRI hỗ trợ đánh giá và điều chỉnh điều trị.

Tránh các yếu tố kích thích

Bệnh nhân cần tránh các yếu tố kích thích cơn động kinh giật cơ, bao gồm:

• Thiếu ngủ: Duy trì lịch ngủ đều đặn.
• Stress: Tham gia các hoạt động thư giãn như đọc sách, nghe nhạc.
• Ánh sáng nhấp nháy: Hạn chế tiếp xúc với đèn flash hoặc màn hình nhấp nháy.

Hỗ trợ tinh thần

Gia đình và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tinh thần. Tạo môi trường sống tích cực, khuyến khích bệnh nhân chia sẻ cảm xúc, và tham gia các nhóm hỗ trợ động kinh giúp giảm lo âu và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Động kinh giật cơ là một rối loạn thần kinh nghiêm trọng, nhưng với sự tiến bộ trong y học, người bệnh có thể kiểm soát cơn co giật và sống bình thường. Việc hiểu rõ nguyên nhân (di truyền, tổn thương não, môi trường), nhận diện triệu chứng (giật cơ đột ngột, mệt mỏi), và áp dụng các phương pháp điều trị như thuốc, phẫu thuật, hoặc thay đổi lối sống là chìa khóa để quản lý bệnh. Phòng ngừa bằng cách theo dõi sức khỏe, tránh kích thích, và hỗ trợ tinh thần cũng rất quan trọng. Nếu bạn hoặc người thân mắc động kinh giật cơ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để có kế hoạch điều trị phù hợp, giúp giảm thiểu tác động của bệnh và cải thiện cuộc sống.

Tiêm vắc xin đúng lịch không chỉ bảo vệ sức khỏe khỏi các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm mà còn giúp ngăn ngừa nguy cơ động kinh cục bộ do tổn thương thần kinh. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, trực thuộc hệ thống Nhà Thuốc Long Châu, tự hào mang đến dịch vụ tiêm chủng an toàn, thuận tiện với đội ngũ y bác sĩ nhiều kinh nghiệm, kho vắc xin đạt chuẩn GSP và hệ thống quản lý điện tử hiện đại. Tiêm chủng tại Long Châu, khách hàng được tư vấn kỹ lưỡng, nhắc lịch đúng hẹn và luôn an tâm về chất lượng. Để được tư vấn miễn phí và đặt lịch nhanh chóng, hãy gọi ngay số hotline 1800 6928.