Động kinh cục bộ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Động kinh cục bộ là một dạng động kinh phổ biến, xảy ra khi hoạt động điện bất thường trong não chỉ giới hạn ở một khu vực cụ thể. Khác với động kinh toàn thể gây mất ý thức hoàn toàn, động kinh cục bộ có thể chỉ ảnh hưởng đến một phần cơ thể hoặc gây ra các triệu chứng như co giật, cảm giác bất thường, hoặc rối loạn nhận thức. Việc nắm bắt thông tin chính xác về bệnh lý này không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn hỗ trợ quản lý và điều trị hiệu quả. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị động kinh cục bộ hiện nay.

Động kinh cục bộ là gì?

Động kinh cục bộ là tình trạng các cơn co giật hoặc triệu chứng bất thường xuất hiện do hoạt động điện não bất thường chỉ xảy ra ở một phần cụ thể của não. Không giống động kinh toàn thể, bệnh nhân mắc động kinh cục bộ thường không mất ý thức hoàn toàn, nhưng các triệu chứng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và cần được chẩn đoán chính xác để điều trị hiệu quả.

Phân loại động kinh cục bộ

Động kinh cục bộ được chia thành hai loại chính dựa trên mức độ ảnh hưởng đến ý thức:

Động kinh cục bộ đơn giản

Trong loại này, bệnh nhân vẫn giữ được ý thức và nhận thức đầy đủ trong cơn. Triệu chứng thường là co giật ở một phần cơ thể (như tay, chân), cảm giác ngứa ran, hoặc các trải nghiệm giác quan bất thường (như nghe âm thanh lạ, ngửi mùi kỳ lạ). Cơn thường kéo dài vài giây đến vài phút.

Động kinh cục bộ phức tạp

Loại này gây rối loạn ý thức hoặc nhận thức, khiến bệnh nhân có thể không nhớ được những gì xảy ra trong cơn. Các triệu chứng bao gồm hành vi tự động (như nhai, vuốt tay), lơ đãng, hoặc cảm giác mơ hồ. Cơn kéo dài từ 30 giây đến 2 phút và có thể gây nguy hiểm nếu xảy ra trong các tình huống như lái xe.

Nguyên nhân gây động kinh cục bộ

Hiểu nguyên nhân gây động kinh cục bộ là bước quan trọng để chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Có nhiều yếu tố dẫn đến bệnh, từ di truyền đến tổn thương não.

Di truyền và yếu tố di gen

Một số trường hợp động kinh cục bộ có liên quan đến yếu tố di truyền. Các đột biến gene ảnh hưởng đến sự phát triển và hoạt động của tế bào thần kinh trong não có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ví dụ, các rối loạn kênh ion (ion channelopathies) có thể gây ra hoạt động điện bất thường, dẫn đến co giật. Những người có tiền sử gia đình mắc động kinh thường có nguy cơ cao hơn.

Chấn thương não

Chấn thương sọ não (TBI) do tai nạn giao thông, ngã, hoặc va đập mạnh là nguyên nhân phổ biến gây động kinh cục bộ. Tổn thương não có thể xảy ra ngay sau chấn thương hoặc nhiều năm sau, khi mô sẹo (scar tissue) hình thành và gây rối loạn hoạt động điện. Theo nghiên cứu, khoảng 10 - 20% bệnh nhân bị chấn thương sọ não nặng phát triển động kinh sau đó.

Tổn thương não mạn tính

Các bệnh lý mạn tính như u não, đột quỵ, hoặc dị dạng mạch máu não có thể gây ra động kinh cục bộ bằng cách làm gián đoạn hoạt động bình thường của tế bào thần kinh. Ví dụ, một khối u ở thùy trán hoặc thùy thái dương có thể kích hoạt các cơn co giật cục bộ. Ngoài ra, các tổn thương do thiếu oxy não hoặc viêm não mạn tính cũng là yếu tố nguy cơ.

Nhiễm trùng não

Nhiễm trùng thần kinh như viêm màng não, viêm não, hoặc áp xe não có thể gây tổn thương mô não, dẫn đến động kinh cục bộ. Các tác nhân như vi khuẩn, virus (như herpes), hoặc ký sinh trùng (như sán lợn) có thể gây viêm và hình thành mô sẹo, kích hoạt các cơn co giật.

Triệu chứng của động kinh cục bộ

Triệu chứng của động kinh cục bộ rất đa dạng, phụ thuộc vào khu vực não bị ảnh hưởng (như thùy trán, thùy thái dương, hoặc thùy đỉnh). Dưới đây là các triệu chứng điển hình:

Cơn co giật

Co giật là triệu chứng phổ biến nhất, thường xảy ra ở một phần cơ thể như tay, chân, hoặc mặt. Các cơn co giật có thể là co cứng (cứng cơ) hoặc co giật nhịp nhàng (giật liên tục), kéo dài từ vài giây đến vài phút. Ví dụ, co giật ở thùy vận động có thể gây giật tay hoặc chân ở một bên cơ thể.

Rối loạn cảm giác

Bệnh nhân có thể trải qua các cảm giác bất thường như:

• Ngứa ran hoặc nóng ran ở một phần cơ thể.
• Nghe âm thanh lạ, thấy ánh sáng nhấp nháy, hoặc ngửi mùi kỳ lạ mà không có nguyên nhân thực tế.
• Cảm giác đã từng trải qua (déjà vu) hoặc chưa từng trải qua (jamais vu), thường gặp ở động kinh thùy thái dương.

Rối loạn nhận thức

Trong động kinh cục bộ phức tạp, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như:

• Mất tập trung hoặc cảm giác mơ hồ trong vài giây đến vài phút.
• Hành vi tự động như nhai, vuốt tay, hoặc đi lại vô thức.
• Khó giao tiếp hoặc không phản ứng với môi trường xung quanh trong cơn.

Phương pháp điều trị động kinh cục bộ

Điều trị động kinh cục bộ nhằm kiểm soát cơn co giật, cải thiện chất lượng cuộc sống, và giảm thiểu tác dụng phụ. Các phương pháp điều trị bao gồm:

Thuốc điều trị

Thuốc chống động kinh (AEDs) là phương pháp chính, hiệu quả trong khoảng 60 - 70% trường hợp. Một số thuốc phổ biến bao gồm:

• Carbamazepine: Thường dùng cho động kinh cục bộ đơn giản.
• Lamotrigine: Phù hợp với cả động kinh cục bộ và toàn thể.
• Levetiracetam: Có ít tác dụng phụ, phù hợp với nhiều bệnh nhân.

Bác sĩ sẽ điều chỉnh liều lượng và loại thuốc dựa trên tần suất cơn, tuổi, và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Việc tuân thủ dùng thuốc đúng giờ là rất quan trọng để kiểm soát bệnh.

Phẫu thuật

Khi thuốc không hiệu quả (động kinh kháng thuốc), phẫu thuật có thể được xem xét. Các phương pháp bao gồm:

• Cắt bỏ vùng não gây cơn (resective surgery): Loại bỏ khu vực não bất thường (như khối u, mô sẹo) nếu nó không ảnh hưởng đến chức năng quan trọng.
• Cắt bỏ thùy thái dương: Thường áp dụng cho động kinh thùy thái dương kháng thuốc.
• Cắt đứt kết nối thần kinh (corpus callosotomy): Ngăn chặn cơn lan rộng sang các vùng não khác.

Phẫu thuật có tỷ lệ thành công cao (60 - 80%) nhưng cần đánh giá kỹ lưỡng bằng EEG và MRI.

Kích thích dây thần kinh phế vị

Kích thích dây thần kinh phế vị (Vagus Nerve Stimulation - VNS) là phương pháp không xâm lấn, sử dụng thiết bị cấy ghép để gửi xung điện đến dây thần kinh phế vị, giảm tần suất và cường độ cơn co giật. VNS phù hợp với bệnh nhân không đáp ứng thuốc và không đủ điều kiện phẫu thuật.

Động kinh cục bộ là một bệnh lý thần kinh phức tạp nhưng có thể kiểm soát được nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc nhận diện sớm các triệu chứng như co giật, rối loạn cảm giác, hoặc nhận thức bất thường là rất quan trọng để bắt đầu điều trị. Các phương pháp như thuốc chống động kinh, phẫu thuật, và kích thích dây thần kinh phế vị mang lại hy vọng cho bệnh nhân trong việc quản lý bệnh. Ngoài ra, lối sống lành mạnh và các biện pháp phòng ngừa như giảm chấn thương não sẽ giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh. Hy vọng bài viết này đã cung cấp thông tin hữu ích để bạn hiểu rõ hơn về động kinh cục bộ và cách điều trị hiệu quả, từ đó hỗ trợ bệnh nhân và gia đình cải thiện chất lượng cuộc sống.

Việc tiêm vắc xin đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng thần kinh trung ương, từ đó giúp giảm nguy cơ mắc động kinh cục bộ. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín, trực thuộc hệ thống Nhà Thuốc Long Châu, mang đến dịch vụ tiêm chủng an toàn và chất lượng cao cho mọi đối tượng. Trung tâm sở hữu đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, vắc xin được bảo quản theo tiêu chuẩn GSP, đảm bảo chất lượng tối ưu; đồng thời áp dụng hệ thống sổ tiêm chủng điện tử giúp nhắc lịch hẹn tiêm một cách khoa học và thuận tiện. Để được tư vấn và đặt lịch hẹn, vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua số hotline miễn phí 1800 6928.