Dị ứng rượu là gì? Những thông tin cần biết

Tình trạng đỏ mặt, ngứa da, buồn nôn hay khó thở sau khi uống rượu không chỉ là biểu hiện sinh lý bình thường, mà có thể là dấu hiệu của dị ứng rượu. Vấn đề này thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với phản ứng nhẹ, dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn nếu tiếp tục sử dụng rượu trong thời gian dài. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ hơn về dị ứng rượu, cách phân biệt với không dung nạp rượu, các triệu chứng thường gặp cũng như biện pháp xử lý an toàn.

Dị ứng rượu là gì?

Dị ứng rượu là phản ứng miễn dịch bất thường xảy ra khi cơ thể nhận diện nhầm một hoặc nhiều thành phần trong đồ uống có cồn là dị nguyên (chất gây dị ứng). Mặc dù tình trạng này khá hiếm gặp, nhưng các triệu chứng có thể nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời. Người bị dị ứng cần phân biệt rõ dị ứng rượu với không dung nạp rượu, một rối loạn chuyển hóa thường bị nhầm lẫn.

Một số yếu tố gây dị ứng rượu bao gồm:

• Cồn ethanol: Rất hiếm khi là nguyên nhân chính, nhưng vẫn có thể kích hoạt phản ứng dị ứng ở người mẫn cảm.
• Protein trong nguyên liệu: Những người dị ứng với lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen hoặc nho có thể phản ứng khi uống rượu sản xuất từ các thành phần này.
• Men và hoa bia: Có trong bia và một số loại rượu lên men, đây là dị nguyên phổ biến với người dị ứng nấm men.

Do đó, người có tiền sử dị ứng nên tránh hoàn toàn đồ uống có cồn hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng.

Dấu hiệu khi bị dị ứng rượu

Dị ứng rượu là phản ứng miễn dịch xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với ethanol hoặc các thành phần khác có trong rượu bia. Ngay cả một lượng nhỏ rượu cũng có thể gây khởi phát triệu chứng ở người mẫn cảm. Các biểu hiện có thể từ nhẹ đến nặng, bao gồm:

• Ngứa miệng, mắt hoặc mũi: Một trong những triệu chứng khởi phát sớm, xảy ra vài phút sau khi uống rượu.
• Phát ban, nổi mề đay hoặc chàm: Tình trạng mẩn đỏ, ngứa và kích ứng da là dấu hiệu thường gặp khi có phản ứng dị ứng.
• Sưng phù: Đặc biệt ở vùng mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng, có thể gây khó khăn trong việc nói, nuốt hoặc thở.
• Khó thở, nghẹt mũi, thở khò khè: Phản ứng ở đường hô hấp có thể xảy ra ở người có cơ địa hen hoặc tiền sử dị ứng nặng.
• Rối loạn tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa, đau bụng hoặc tiêu chảy là biểu hiện khi dị ứng ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
• Chóng mặt, mệt mỏi, choáng váng: Cho thấy tình trạng tụt huyết áp hoặc phản ứng toàn thân đang xảy ra.
• Sốc phản vệ: Biểu hiện nghiêm trọng gồm hạ huyết áp, mất ý thức, mạch nhanh, da tái lạnh, cần cấp cứu khẩn cấp.

Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào sau khi uống rượu, đặc biệt là sưng họng, khó thở hoặc ngất, cần đến cơ sở y tế ngay lập tức để được can thiệp y khoa kịp thời.

Phân biệt dị ứng rượu với không dung nạp rượu

Mặc dù có nhiều điểm tương đồng về triệu chứng, dị ứng rượu và không dung nạp rượu là hai tình trạng sinh lý hoàn toàn khác nhau, dưới đây là cách nhận biết 2 tình trạng này:

Dị ứng rượu: Cơ chế miễn dịch

Dị ứng rượu là phản ứng của hệ miễn dịch khi nhận diện nhầm ethanol hoặc các thành phần phụ trong đồ uống có cồn là dị nguyên. Khi đó, cơ thể sản xuất kháng thể IgE và giải phóng histamin, gây ra các triệu chứng dị ứng điển hình như:

• Ngứa, phát ban, nổi mề đay.
• Sưng môi, mặt, lưỡi hoặc cổ họng.
• Khó thở, đau bụng, tiêu chảy.

Trong trường hợp nặng có thể xảy ra sốc phản vệ. Đây là phản ứng tức thì, có thể đe dọa tính mạng và yêu cầu can thiệp y tế khẩn cấp.

Không dung nạp rượu: Rối loạn chuyển hóa hoặc enzyme

Không dung nạp rượu không liên quan đến hệ miễn dịch, mà là rối loạn trong quá trình chuyển hóa hoặc đáp ứng sinh hóa với các thành phần trong đồ uống có cồn:

• Thiếu enzyme ALDH2: Gây tích tụ acetaldehyde, chất trung gian độc hại trong chuyển hóa ethanol. Phổ biến ở người gốc Á. Triệu chứng bao gồm đỏ mặt, buồn nôn, đau đầu, tim đập nhanh.
• Không dung nạp histamin: Do thiếu enzyme DAO, enzyme chịu trách nhiệm phân giải histamin có trong rượu vang, bia, phô mai lâu năm, có thể gây ra các biểu hiện như ngứa da, nghẹt mũi, tiêu chảy.
• Không dung nạp sulfit: Các chất bảo quản như metabisulfite thường gây ra phản ứng tương tự dị ứng, đặc biệt ở người có tiền sử hen. Rượu vang trắng thường chứa nhiều sulfit hơn so với vang đỏ.

Trong một số trường hợp hiếm, đau hạch bạch huyết sau khi uống rượu có thể là dấu hiệu ban đầu của ung thư hạch Hodgkin, một bệnh lý ác tính của hệ bạch huyết.

Cách điều trị khi bị dị ứng rượu

Dị ứng rượu, dù hiếm gặp, vẫn có thể gây ra nhiều phản ứng nghiêm trọng, đặc biệt ở những người có cơ địa nhạy cảm hoặc mắc các bệnh lý nền như hen suyễn hay viêm da dị ứng. Việc nhận diện và xử lý đúng cách khi có triệu chứng dị ứng là rất quan trọng nhằm giảm thiểu biến chứng. Dưới đây là những cách xử lý khi bị dị ứng rượu bia:

• Ngừng uống rượu ngay khi xuất hiện triệu chứng: Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Tiếp tục tiêu thụ rượu khi đã có phản ứng sẽ khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Uống nhiều nước lọc: Nước giúp hỗ trợ quá trình đào thải ethanol và các chất chuyển hóa qua gan và thận. Bên cạnh đó, bổ sung nước ép trái cây giàu vitamin C (cam, chanh, bưởi) và các thực phẩm chứa điện giải như nước dừa, súp rau củ sẽ giúp làm dịu các phản ứng dị ứng và phục hồi cân bằng nội môi.
• Không uống rượu khi bụng đói: Điều này có thể làm tăng tốc độ hấp thu rượu vào máu, khiến phản ứng dị ứng xảy ra nhanh và mạnh hơn. Nếu không thể tránh rượu trong các dịp giao tiếp, hãy đảm bảo đã ăn nhẹ trước đó.
• Sử dụng thuốc kháng histamin: Thuốc kháng histamin đường uống (loratadin, cetirizin) hoặc kem bôi ngoài da có thể được chỉ định để giảm các triệu chứng như nổi mề đay, ngứa da. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần có sự tư vấn từ bác sĩ để tránh tác dụng phụ hoặc tương tác với các loại thuốc khác.
• Xử trí cấp cứu khi có dấu hiệu sốc phản vệ: Nếu xuất hiện khó thở, sưng môi, lưỡi, hạ huyết áp, người bệnh cần được tiêm epinephrine (adrenaline) ngay lập tức và đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng dị ứng rượu, triệu chứng dị ứng rượu và cách phân biệt với hiện tượng không dung nạp rượu. Dù không phổ biến, nhưng dị ứng rượu có thể gây ra những phản ứng nguy hiểm nếu không được nhận biết và xử lý kịp thời. Nếu bạn hoặc người thân gặp các biểu hiện bất thường sau khi uống rượu, đừng chủ quan, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn điều trị đúng cách.