Bệnh tiêu chảy kéo dài ở người lớn: Nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh tiêu chảy kéo dài ở người lớn là một trong những vấn đề sức khỏe tiêu hóa phổ biến, nhưng thường bị xem nhẹ. Khác với tiêu chảy cấp tính chỉ kéo dài vài ngày, tiêu chảy kéo dài xuất hiện nhiều ngày, đôi khi vài tuần, thậm chí vài tháng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể.

Tổng quan về bệnh tiêu chảy kéo dài ở người lớn

Tiêu chảy kéo dài được định nghĩa là tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc nhiều lần trong ngày, kéo dài hơn 2 tuần. Đây là dấu hiệu cảnh báo rằng đường ruột đang gặp vấn đề nghiêm trọng, có thể liên quan đến nhiễm trùng, rối loạn tiêu hóa hoặc bệnh lý mạn tính.

Phân loại tiêu chảy kéo dài:

• Tiêu chảy mạn tính do nhiễm trùng: Thường do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng, kéo dài từ 2 - 4 tuần nếu không điều trị.
• Tiêu chảy không nhiễm trùng: Liên quan đến bệnh lý mạn tính như hội chứng ruột kích thích, viêm ruột mạn tính, bệnh celiac, bệnh tuyến giáp hoặc tác dụng phụ thuốc.
• Tiêu chảy do thực phẩm hoặc dị ứng: Không dung nạp lactose, dị ứng gluten, hoặc phản ứng với thực phẩm lạ cũng có thể kéo dài.

Nếu không được điều trị kịp thời, tiêu chảy kéo dài dễ dẫn đến mất nước, thiếu điện giải, giảm sức đề kháng và nguy cơ suy dinh dưỡng.

Nguyên nhân tiêu chảy kéo dài ở người lớn

Tiêu chảy kéo dài có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả nhiễm trùng đường ruột và các bệnh lý mạn tính. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

Nhiễm khuẩn hoặc ký sinh trùng

• Vi khuẩn phổ biến: Salmonella, Campylobacter, Clostridium difficile.
• Ký sinh trùng: Giardia lamblia, Entamoeba histolytica.

Nhiễm trùng thường xảy ra sau ăn uống không đảm bảo vệ sinh, du lịch nước ngoài hoặc tiếp xúc môi trường ô nhiễm.

Rối loạn tiêu hóa mạn tính

• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Gây tiêu chảy kéo dài hoặc xen kẽ táo bón.
• Viêm ruột mạn tính (IBD): Gồm viêm loét đại tràng và bệnh Crohn, thường đi kèm đau bụng, sụt cân, thiếu máu.
• Bệnh celiac: Không dung nạp gluten, gây tổn thương niêm mạc ruột, dẫn đến tiêu chảy, đầy hơi, suy dinh dưỡng.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể gây tiêu chảy kéo dài như:

• Kháng sinh (làm mất cân bằng vi khuẩn đường ruột).
• Thuốc điều trị huyết áp, tim mạch.
• Thuốc điều trị tiểu đường (Metformin).
• Thuốc chống viêm, giảm đau.

Nguyên nhân khác

• Rối loạn nội tiết: Bệnh tuyến giáp tăng hoạt động (cường giáp) gây tiêu chảy kéo dài.
• Bệnh gan, tụy: Viêm tụy mạn hoặc xơ gan có thể làm phân lỏng, khó tiêu.
• Ung thư đường tiêu hóa: Tiêu chảy kéo dài kèm theo sụt cân và mệt mỏi là dấu hiệu cảnh báo cần kiểm tra.

Cách điều trị bệnh tiêu chảy kéo dài ở người lớn

Điều trị bệnh tiêu chảy kéo dài ở người lớn không phải lúc nào cũng giống nhau mà cần được xác định dựa trên nguyên nhân cụ thể. Mỗi trường hợp tiêu chảy kéo dài có thể xuất phát từ nhiễm trùng, rối loạn tiêu hóa, tác dụng phụ của thuốc, dị ứng thực phẩm hoặc các bệnh lý mạn tính. Vì vậy, việc điều trị hiệu quả đòi hỏi sự đánh giá y tế kỹ lưỡng và phương pháp cá nhân hóa. 

Điều trị theo nguyên nhân

• Nhiễm khuẩn hoặc ký sinh trùng: Khi tiêu chảy do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh hoặc thuốc chống ký sinh trùng. Việc tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị giúp loại bỏ tác nhân gây bệnh và hạn chế tái nhiễm.
• Viêm ruột mạn tính: Các bệnh như viêm loét đại tràng hay bệnh Crohn cần điều trị bằng thuốc chống viêm, thuốc ức chế miễn dịch, men tiêu hóa, kết hợp chế độ ăn dễ tiêu, giàu dinh dưỡng để giảm tổn thương niêm mạc ruột và kiểm soát triệu chứng.
• Dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm: Loại bỏ thực phẩm gây dị ứng và bổ sung men vi sinh, thực phẩm giàu chất xơ hòa tan giúp cân bằng vi sinh đường ruột, giảm tiêu chảy và đầy hơi.
• Thuốc gây tiêu chảy: Một số thuốc có thể làm tiêu chảy kéo dài; bác sĩ sẽ cân nhắc điều chỉnh liều hoặc thay đổi loại thuốc, kết hợp biện pháp hỗ trợ tiêu hóa.

Bù nước và điện giải

Tiêu chảy kéo dài dễ dẫn đến mất nước và rối loạn điện giải, ảnh hưởng huyết áp và chức năng cơ quan. Người bệnh nên:

• Uống nước lọc đều đặn, bổ sung dung dịch oresol hoặc nước ép trái cây pha loãng.
• Tránh đồ uống có cồn, nhiều caffeine hoặc nước ngọt có gas, vì chúng có thể làm bệnh nặng hơn.
• Bù nước và điện giải đúng cách giúp cơ thể hồi phục nhanh, giảm mệt mỏi và chóng mặt.

Chế độ ăn uống

Chế độ ăn hỗ trợ điều trị tiêu chảy kéo dài gồm:

• Ăn nhẹ, chia nhỏ bữa.
• Bổ sung thực phẩm giàu kali và natri như chuối, khoai lang, cà rốt.
• Tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ ngọt, sữa nếu không dung nạp lactose.
• Bổ sung men vi sinh, sữa chua, kefir để cân bằng hệ vi sinh, cải thiện tiêu hóa. Theo dõi phản ứng cơ thể với từng loại thực phẩm để điều chỉnh chế độ ăn phù hợp, tránh tái phát.

Thói quen sinh hoạt

Ngoài điều trị và dinh dưỡng, thói quen sinh hoạt lành mạnh hỗ trợ phục hồi tiêu hóa:

• Ngủ đủ 7 - 8 tiếng mỗi ngày.
• Tập thể dục nhẹ nhàng, đều đặn.
• Giảm stress, hạn chế căng thẳng tinh thần.
• Không tự ý sử dụng thuốc cầm tiêu chảy lâu dài.

Kết hợp đồng bộ giữa điều trị y tế, chế độ ăn hợp lý và thói quen sinh hoạt tốt sẽ giúp người bệnh kiểm soát tình trạng tiêu chảy kéo dài, phục hồi nhanh chóng, hạn chế biến chứng nguy hiểm và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Bệnh tiêu chảy kéo dài ở người lớn là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe đường ruột đang gặp vấn đề. Nhận biết sớm triệu chứng, xác định nguyên nhân chính xác, điều trị đúng cách và duy trì lối sống khoa học là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe. Hãy duy trì chế độ ăn uống hợp vệ sinh, bổ sung đủ nước, quản lý stress, tập thể dục đều đặn và đi khám định kỳ. Khi gặp dấu hiệu bất thường, đừng chần chừ, hãy thăm khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.