Bệnh lậu là gì? Những vấn đề cần biết về bệnh lậu

Bệnh lậu là gì? 

Bệnh lậu là một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI) rất phổ biến. Tại Hoa Kỳ, gần 1 triệu ca nhiễm lậu mới xảy ra mỗi năm và khoảng một nửa số ca nhiễm này xảy ra ở những người trong độ tuổi từ 15 đến 24. Bệnh lây lan qua quan hệ tình dục không an toàn (không sử dụng bao cao su) do một loại vi khuẩn có tên Neisseria gonorrhoeae (N. gonorrhoeae) gây ra. Vi khuẩn này phát triển mạnh trong môi trường ấm áp, ẩm ướt và có thể gây nhiễm trùng ở bất kỳ màng nhầy nào của cơ thể gồm bộ phận sinh dục, miệng, họng, mắt và trực tràng.

Những triệu chứng của bệnh lậu

Điều quan trọng cần biết là không phải ai mắc bệnh lậu cũng có triệu chứng. Có đến 50% phụ nữ không có triệu chứng, làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho bạn tình. Khi có triệu chứng, chúng thường bắt đầu khoảng 2 tuần sau khi nhiễm bệnh. Các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào bộ phận cơ thể bị nhiễm, cũng như giới tính người mắc bệnh.

Phần lớn phụ nữ mắc bệnh lậu không có triệu chứng nào cả. Ngay cả khi có triệu chứng, chúng thường nhẹ và có thể bị nhầm lẫn với nhiễm trùng bàng quang hoặc âm đạo. Các triệu chứng ở phụ nữ có thể bao gồm:

• Dịch tiết ra từ âm đạo có màu vàng hoặc xanh lục;
• Dịch tiết âm đạo bất thường (màu trắng hoặc vàng);
• Đau hoặc cảm giác nóng rát khi đi tiểu;
• Đau ở bụng dưới hoặc vùng chậu;
• Tăng tiết dịch âm đạo;
• Chảy máu giữa các kỳ kinh;
• Đau khi giao hợp.

Nam giới có nhiều khả năng gặp triệu chứng hơn. Các triệu chứng xuất hiện sau vài tuần quan hệ tình dục với bạn tình:

• Cảm giác đau hoặc nóng rát khi đi tiểu;
• Chất lỏng hoặc dịch tiết bất thường từ dương vật;
• Đau hoặc sưng tinh hoàn;
• Viêm hoặc sưng bao quy đầu.

Bệnh lậu có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác trên cơ thể bạn tiếp xúc với tinh dịch hoặc dịch âm đạo. Nhiễm trùng ở các vị trí này ít phổ biến hơn nhiễm trùng ở bộ phận sinh dục:

• Hậu môn: Đau, ngứa và chảy dịch từ hậu môn, đau khi đi đại tiện, chảy máu hậu môn.
• Họng: Đau họng, ngứa hoặc rát họng, khó nuốt.
• Mắt: Mắt đỏ, đau và chảy dịch bất thường ở mắt.

Tác động của bệnh lậu với sức khỏe 

Bệnh lậu không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị sớm. Đối với phụ nữ, lậu không được điều trị có thể gây ra bệnh viêm vùng chậu (PID). Đối với nam giới, lậu không được điều trị có thể gây ra viêm tinh hoàn, vô sinh,... Bệnh lậu cũng có thể xảy ra ở các vị trí khác chẳng hạn như trực tràng hoặc họng,... gây tâm lý e ngại cho người mắc bệnh khi đi khám bệnh. 

Biến chứng có thể gặp bệnh lậu

Các biến chứng của bệnh lậu thường xảy ra khi bệnh không được điều trị kịp thời:

Viêm kết mạc do lậu: Nhiễm trùng mắt có thể xảy ra nếu bạn chạm vào mắt sau khi chạm vào dịch bị nhiễm bệnh từ dương vật hoặc âm đạo. Ở trẻ sơ sinh, khi sinh ra từ mẹ bị lậu không được điều trị có nguy cơ lây viêm kết mạc do lậu do tiếp xúc dịch âm đạo trong quá trình sinh có thể gây mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh viêm vùng chậu (PID): Ở phụ nữ, đây là một biến chứng nghiêm trọng khi nhiễm trùng lây lan đến tử cung, ống dẫn trứng và buồng trứng vì PID có thể dẫn đến vô sinh và mang thai ngoài tử cung.

Nhiễm trùng tinh hoàn hoặc tuyến tiền liệt: Ở nam giới, lậu không được điều trị có thể gây viêm mào tinh hoàn hoặc viêm tuyến tiền liệt. Viêm mào tinh hoàn trong một số ít trường hợp có thể dẫn đến vô sinh.

Nhiễm trùng lan tỏa: Trong những trường hợp hiếm gặp, vi khuẩn lậu có thể lan vào máu hoặc khớp gây ra nhiễm trùng lan tỏa. Tình trạng này có thể đe dọa tính mạng và gây ra các triệu chứng như viêm khớp, phát ban, sốt.

Các vấn đề khi mang thai: Mắc bệnh lậu trong thai kỳ có thể tăng nguy cơ sinh non và trẻ sinh ra nhẹ cân. Ngoài ra còn có nguy cơ nhiễm trùng lây sang mắt em bé trong khi sinh. Lậu không được điều trị khi mang thai cũng có thể làm tăng nguy cơ thai chết lưu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến phòng khám sức khỏe tình dục hoặc gặp bác sĩ nếu bạn hoặc bạn tình của bạn nghĩ rằng bạn có thể mắc bệnh lậu, bạn đang mang thai hoặc dự định mang thai và nghĩ rằng bạn có thể mắc bệnh lậu,... Hãy trò chuyện cởi mở và trung thực với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe để được tư vấn về bệnh lậu và các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục khác.

Nguyên nhân gây bệnh lậu

Nguyên nhân gây ra bệnh lậu là do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae (N. gonorrhoeae). Vi khuẩn này là một vi khuẩn gram âm xâm nhập vào cơ thể qua dương vật, âm đạo, miệng hoặc hậu môn khi tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết tình dục (tinh dịch hoặc dịch âm đạo) trong quan hệ tình dục không an toàn. Quan hệ tình dục gần gũi giữa bộ phận sinh dục mà không cần thâm nhập cũng có thể khiến bạn tiếp xúc với vi khuẩn. 

Ở phụ nữ, vị trí nhiễm trùng phổ biến nhất là cổ tử cung. Ở nam giới, nhiễm trùng thường bắt đầu ở niệu đạo. Trong thai kỳ, một người mẹ mắc bệnh lậu có thể truyền bệnh cho em bé trong quá trình sinh nở.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh lậu?

Những người hoạt động tình dục đều có thể mắc bệnh lậu. Bệnh đặc biệt phổ biến ở những người trẻ tuổi từ 15-24 tuổi. 

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh lậu

Người có các yếu tố sau thường có nguy cơ mắc bệnh lậu cao hơn:

• Dưới 25 tuổi;
• Có tiền sử mắc các STI khác;
• Không sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục;
• Quan hệ tình dục đồng giới;
• Có nhiều bạn tình.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán bệnh lậu

Quá trình chẩn đoán bao gồm các câu hỏi khai thác về các triệu chứng và lịch sử tình dục, thăm khám vị trí tổn thương, sau đó lấy mẫu bệnh phẩm để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn N. gonorrhoeae.

Xét nghiệm gen: Xác định được gen của các chủng N.gonorrhoeae gây ra bệnh lậu bằng cách phân tích chuỗi DNA của vi khuẩn từ mẫu nước tiểu, dịch tiết âm đạo, dịch tiết từ cổ tử cung,...

Nhuộm gram: Đánh giá tình trạng nhiễm lậu qua hình thể vi khuẩn, cách thức bắt màu của vi khuẩn khi nuôi cấy và tẩm nhuộm.

Nuôi cấy: Nuôi cấy trong môi trường phù hợp để phát triển vi khuẩn gây ra bệnh lậu, đồng thời đánh giá độ nhạy của vi khuẩn với loại kháng sinh nhằm định hướng khả năng lựa chọn kháng sinh khi điều trị.

Phương pháp điều trị bệnh lậu

Nội khoa

Việc điều trị kịp thời là rất cần thiết và thường hiệu quả nếu được chẩn đoán sớm. Bệnh lậu được điều trị bằng thuốc kháng sinh với một liều duy nhất. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến cáo tiêm bắp một liều duy nhất 500 miligam ceftriaxone. Trước đây, các bác sĩ thường kê đơn ceftriaxone cộng với một liều azithromycin, nhưng các hướng dẫn đã thay đổi vào năm 2020 vì vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae đang ngày càng trở nên kháng với azithromycin.

Đối với phụ nữ mang thai mắc bệnh lậu, điều trị là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé. Việc điều trị càng sớm càng tốt sẽ giảm khả năng gặp các vấn đề sức khỏe cho em bé. Em bé sinh ra từ mẹ bị lậu có thể cần được dùng kháng sinh ngay lập tức.

Sau khi bắt đầu điều trị khoảng một tuần, bạn sẽ cần quay lại phòng khám hoặc phòng khám sức khỏe tình dục để xét nghiệm lại nhằm kiểm tra xem bạn đã khỏi bệnh lậu chưa. Tránh quan hệ tình dục trong thời gian điều trị để không lây nhiễm bệnh.

Ngoại khoa

Việc điều trị chủ yếu dựa vào sử dụng kháng sinh. Phẫu thuật không phải là phương pháp điều trị trực tiếp nhiễm khuẩn lậu. Tuy nhiên, các biến chứng của lậu không được điều trị, như sẹo ở niệu đạo hoặc viêm mào tinh hoàn gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản cần cân nhắc điều trị ngoại khoa.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn nặng của bệnh lậu

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến nặng, lây lan bệnh gồm:

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ dinh dưỡng dường như không liên quan trực tiếp đến bệnh lý này.

Chế độ sinh hoạt:

• Tìm kiếm điều trị kịp thời: Điều trị càng sớm thì các biến chứng càng dễ điều trị. Đừng trì hoãn việc đến gặp bác sĩ nếu bạn nghi ngờ hoặc biết mình mắc bệnh.
• Hoàn thành đầy đủ liệu trình điều trị: Quan trọng là phải dùng tất cả các loại thuốc được chỉ định. Việc không hoàn thành đầy đủ liệu trình có thể dẫn đến việc không loại bỏ hết vi khuẩn. Uống thuốc đúng theo chỉ định, ngay cả khi triệu chứng được cải thiện.
• Tránh quan hệ tình dục trong và sau khi điều trị: Đừng quan hệ tình dục (âm đạo, hậu môn, miệng) cho đến khi bạn và bạn tình đã hoàn thành việc điều trị và các xét nghiệm cho thấy bạn không còn mắc bệnh lậu giúp ngăn chặn việc lây lan bệnh cho người khác.
• Thông báo cho bạn tình: Nếu bạn mắc bệnh lậu, bạn tình hiện tại và bất kỳ bạn tình gần đây nào cũng cần được xét nghiệm và điều trị. Việc này là cần thiết để ngăn chặn việc bạn có thể bị tái nhiễm bệnh hoặc bệnh tiếp tục lây lan trong cộng đồng.

Phương pháp phòng ngừa bệnh lậu hiệu quả

Một số biện pháp giúp phòng ngừa và tránh lây lan bệnh hiệu quả như:

Quan hệ tình dục an toàn:

• Hãy luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục âm đạo hoặc hậu môn.
• Hạn chế số lượng bạn tình và duy trì mối quan hệ chung thủy một vợ một chồng.
• Tránh quan hệ tình dục với người đang có nhiễm trùng sinh dục hoặc có triệu chứng bệnh lậu.

Xét nghiệm STI định kỳ:

• CDC khuyến cáo tất cả phụ nữ hoạt động tình dục dưới 25 tuổi nên được xét nghiệm lậu hàng năm.
• Nam giới đồng tính hoặc lưỡng tính hoạt động tình dục nên được xét nghiệm lậu hàng năm.