Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae: Đặc điểm, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh lậu không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ về vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae là bước quan trọng để phòng ngừa và điều trị bệnh kịp thời. Dưới đây là những thông tin cần thiết mà bạn nên biết.

Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae là gì?

Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae là một loại vi khuẩn Gram âm, hình hạt cà phê, thường xuất hiện thành từng cặp. Đây chính là vi khuẩn gây bệnh lậu - một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) phổ biến và dễ lây lan nhất hiện nay.

Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae không có lớp vỏ polysaccharide (capsule), nhưng có thành phần lipooligosaccharide (LOS) và khả năng biến đổi kháng nguyên bề mặt, giúp né tránh hệ miễn dịch của cơ thể. Bên cạnh đó, vi khuẩn này còn có pili - các sợi nhỏ giúp chúng bám dính chắc chắn vào niêm mạc sinh dục hoặc niêm mạc mắt, gây nhiễm khuẩn tại chỗ. Đặc biệt, vi khuẩn này có khả năng kháng kháng sinh cao, khiến việc điều trị gặp nhiều khó khăn nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn (âm đạo, hậu môn, miệng). Ngoài ra, vi khuẩn có thể lây từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở, gây viêm kết mạc mắt sơ sinh. Sau khi xâm nhập, vi khuẩn bám vào các tế bào niêm mạc, gây viêm cấp tính và tiết dịch mủ. Nếu không được điều trị kịp thời, vi khuẩn có thể lan sâu hơn, gây viêm vòi trứng, mào tinh hoàn và thậm chí nhiễm trùng huyết.

Hiện nay, tỷ lệ mắc bệnh do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae ngày càng cao trên toàn thế giới. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm vòi trứng dẫn đến vô sinh ở nữ giới, viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn ở nam giới, tăng nguy cơ lây nhiễm HIV. Vì vậy, việc nhận biết và điều trị bệnh kịp thời có vai trò vô cùng quan trọng.

Triệu chứng nhiễm vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae

Nhận biết triệu chứng bệnh lậu do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae giúp phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời và hạn chế biến chứng. Dưới đây là các triệu chứng điển hình ở từng đối tượng, cụ thể như sau:

• Ở nam giới: Nam giới nhiễm vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae thường có các triệu chứng điển hình như tiểu buốt, mủ chảy ra từ niệu đạo, đau rát khi tiểu tiện. Một số trường hợp có thể kèm theo sốt nhẹ hoặc sưng đau ở tinh hoàn nếu bệnh lây lan lên mào tinh hoàn.
• Ở nữ giới: Các triệu chứng có thể không điển hình hoặc dễ bị nhầm lẫn với các bệnh phụ khoa khác. Các biểu hiện thường gặp bao gồm tiết dịch âm đạo bất thường, tiểu buốt, đau bụng dưới âm ỉ. Đôi khi, bệnh có thể bị chẩn đoán nhầm thành viêm âm đạo hoặc nhiễm trùng tiểu thông thường, dẫn đến điều trị không đúng cách và tăng nguy cơ biến chứng.
• Ở trẻ sơ sinh: Trẻ sơ sinh có thể bị lây nhiễm vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae từ mẹ trong quá trình sinh thường. Bệnh thường biểu hiện bằng viêm kết mạc mắt sơ sinh, gây sưng đỏ mắt, chảy mủ mắt. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây loét giác mạc và dẫn đến mù lòa.

Ngoài ra, có khoảng 50% nữ giới và 10% nam giới nhiễm vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae có thể không có triệu chứng rõ ràng. Điều này khiến bệnh dễ lây lan trong cộng đồng, làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho bạn tình và gây biến chứng nặng hơn nếu không được phát hiện và điều trị sớm.

Biến chứng do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae gây ra

Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời, vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae có thể gây nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe sinh sản. Cụ thể như sau:

• Ở nữ giới: Vi khuẩn có thể lan ngược lên tử cung và vòi trứng, gây viêm vùng chậu, tắc vòi trứng, dẫn đến vô sinh hoặc chửa ngoài tử cung.
• Ở nam giới: Viêm mào tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo làm tăng nguy cơ vô sinh nam.
• Ở trẻ sơ sinh: Nguy cơ viêm giác mạc, loét giác mạc và mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.
• Ở cả hai giới: Trong một số trường hợp hiếm gặp, vi khuẩn có thể xâm nhập máu, gây nhiễm trùng huyết, viêm màng não, viêm khớp nhiễm khuẩn… là những biến chứng rất nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng.

Chẩn đoán vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae

Chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên để điều trị hiệu quả bệnh lậu do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae. Các phương pháp xét nghiệm hiện nay giúp phát hiện bệnh nhanh chóng và chính xác.

Dưới đây là các phương pháp hỗ trợ phát hiện ra vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae gây bệnh lậu:

• Soi tươi hoặc nhuộm Gram: Dịch niệu đạo ở nam hoặc dịch cổ tử cung ở nữ giúp phát hiện vi khuẩn có hình hạt cà phê nằm trong bạch cầu đa nhân.
• Nuôi cấy: Trên môi trường Thayer-Martin hoặc Martin-Lewis, giúp định danh và làm kháng sinh đồ để xác định độ nhạy kháng thuốc.
• Xét nghiệm sinh học phân tử (PCR/NAAT): Phát hiện DNA hoặc RNA của vi khuẩn, có độ nhạy và đặc hiệu cao, giúp phát hiện cả các trường hợp không triệu chứng.

Xét nghiệm sớm không chỉ giúp chẩn đoán chính xác mà còn hỗ trợ lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp, hạn chế biến chứng và ngăn ngừa lây lan trong cộng đồng. Đây là bước quan trọng để quản lý bệnh hiệu quả.

Điều trị và phòng ngừa bệnh hiệu quả

Khi đã được chẩn đoán, điều trị đúng phác đồ và phòng ngừa tái nhiễm là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh lậu do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae. Dưới đây là phương pháp điều trị và phòng ngừa nhiễm phải vi khuẩn gây bệnh lậu, cụ thể như sau:

Điều trị

Theo hướng dẫn mới nhất của CDC (2021), bệnh lậu không biến chứng nên được điều trị bằng ceftriaxone 500mg tiêm bắp một liều duy nhất. Trong trường hợp nghi ngờ đồng nhiễm Chlamydia, có thể bổ sung doxycycline 100mg uống 2 lần/ngày trong 7 ngày.

Ngoài ra, người bệnh cần tuân thủ đầy đủ phác đồ của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc để tránh kháng thuốc. Bởi, vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae có xu hướng kháng penicillin, tetracycline và fluoroquinolone, thậm chí một số chủng có nguy cơ kháng ceftriaxone.

Phòng ngừa

Ngoài việc điều trị theo đúng phác đồ y tế, phòng ngừa bệnh lậu do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae đóng vai trò rất quan trọng trong việc giảm tỷ lệ mắc mới và tránh tái phát. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả mà bạn cần lưu ý:

• Quan hệ tình dục an toàn (sử dụng bao cao su).
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt với nhóm nguy cơ cao.
• Điều trị bạn tình đồng thời để tránh tái nhiễm.
• Tăng cường giáo dục giới tính và truyền thông y tế để nâng cao nhận thức cộng đồng.

Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae là nguyên nhân chính gây bệnh lậu, dễ lây lan và có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Hiểu rõ về đặc điểm, cơ chế lây truyền, triệu chứng, biến chứng và phương pháp điều trị giúp bạn chủ động phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn. Hãy luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và các biện pháp an toàn tình dục để bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng.