Viêm mào tinh hoàn là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Tìm hiểu chung về viêm mào tinh hoàn

Viêm mào tinh hoàn là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại mào tinh hoàn, một ống nhỏ nằm phía sau tinh hoàn, đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ và vận chuyển tinh trùng. Khi bị viêm, bộ phận này có thể sưng đau, ảnh hưởng đến tinh hoàn và gây khó chịu cho người bệnh.

Bệnh viêm mào tinh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn ở nam giới trưởng thành. Nguyên nhân thường do nhiễm vi khuẩn, đặc biệt là các tác nhân gây bệnh lây truyền qua đường tình dục. Viêm mào tinh hoàn được chia thành hai dạng:

• Cấp tính (kéo dài dưới 6 tuần, thường cải thiện sau khi dùng kháng sinh).

• Mãn tính (kéo dài trên 6 tuần, có thể tái phát).

Trong nhiều trường hợp, tình trạng viêm không chỉ ảnh hưởng đến mào tinh hoàn mà còn lan sang tinh hoàn, gây viêm cả hai bộ phận. Khi đó, bác sĩ có thể sử dụng thuật ngữ viêm mào tinh hoàn - tinh hoàn (Epididymo-orchitis) để mô tả tình trạng này.

Triệu chứng viêm mào tinh hoàn

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm mào tinh hoàn

Viêm mào tinh hoàn có thể gây đau ở một hoặc cả hai bên tinh hoàn, kèm theo sưng đỏ và cảm giác nóng khi chạm vào. Nếu không được điều trị kịp thời, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn.

Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Sốt, ớn lạnh.

• Cảm giác nặng ở tinh hoàn, sưng to và nhạy cảm.

• Đau lan xuống vùng bụng hoặc xương chậu.

• Đi tiểu nhiều lần, kèm theo cảm giác nóng rát.

• Xuất hiện dịch bất thường ở đầu dương vật.

• Tiểu ra máu, đau khi xuất tinh hoặc khi quan hệ tình dục.

• Chất lỏng tích tụ xung quanh tinh hoàn, tạo cảm giác như có khối u.

Triệu chứng của viêm mào tinh hoàn có thể thay đổi tùy theo nguyên nhân gây bệnh. Nếu có dịch tiết từ đầu dương vật, có thể liên quan đến bệnh lây truyền qua đường tình dục, trong khi tiểu buốt hoặc tiểu nhiều lần thường là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiểu.

Một số triệu chứng của viêm mào tinh hoàn cũng dễ bị nhầm lẫn với xoắn tinh hoàn, một tình trạng nguy hiểm cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Ở trẻ em, bệnh có thể biểu hiện qua các triệu chứng như:

• Đau hoặc khó chịu ở vùng bụng, xương chậu;

• Sưng đỏ bìu;

• Tiểu buốt, có dịch tiết từ đường niệu;

• Sốt cao.

Nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ, cần đến gặp bác sĩ sớm để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm mào tinh hoàn

Trong đa số trường hợp, viêm mào tinh hoàn có thể được điều trị hiệu quả bằng kháng sinh kết hợp với nghỉ ngơi, mà không gây ảnh hưởng lâu dài đến chức năng sinh sản hay tình dục.

Tuy nhiên, bệnh có nguy cơ tái phát và có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng như:

• Hình thành ổ áp xe trong bìu, có thể cần can thiệp dẫn lưu.

• Viêm mào tinh hoàn chuyển sang giai đoạn mãn tính.

• Xuất hiện lỗ rò ở vùng bìu.

• Mô tinh hoàn bị hoại tử do thiếu máu nuôi dưỡng.

• Nguy cơ vô sinh do tổn thương mào tinh hoàn.

• Nhiễm trùng lan rộng vào máu, gây nhiễm khuẩn huyết trong trường hợp nghiêm trọng.

Để tránh những biến chứng này, điều quan trọng là cần thăm khám bác sĩ sớm khi có dấu hiệu nghi ngờ viêm mào tinh hoàn, giúp chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào đã đề cập, bạn nên đi khám bác sĩ ngay để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác. Các dấu hiệu của viêm mào tinh hoàn có thể giống với xoắn tinh hoàn, một tình trạng nguy hiểm cần can thiệp khẩn cấp để tránh tổn thương vĩnh viễn cho tinh hoàn. Ngoài ra, nếu không điều trị kịp thời, viêm mào tinh hoàn có thể diễn tiến nghiêm trọng hơn.

Bạn cũng cần tái khám nếu sau 72 giờ điều trị các triệu chứng không thuyên giảm. Trong trường hợp đã hoàn thành liệu trình kháng sinh nhưng tình trạng sưng đau tinh hoàn vẫn kéo dài, bác sĩ có thể xem xét các nguyên nhân khác như áp xe bìu, u tinh hoàn, lao, nhiễm nấm hoặc thậm chí ung thư tinh hoàn để có hướng điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây viêm mào tinh hoàn

Viêm mào tinh hoàn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó hai yếu tố chính thường gặp là nhiễm trùng qua đường tình dục và nhiễm trùng đường tiết niệu.

Nhiễm trùng lây qua đường tình dục (STIs)

Tình trạng này thường do vi khuẩn gây bệnh lậu hoặc chlamydia, chủ yếu xảy ra ở nam giới trẻ tuổi, đặc biệt là những người có đời sống tình dục không an toàn, quan hệ với nhiều bạn tình mà không sử dụng biện pháp bảo vệ như bao cao su.

Bên cạnh đó, viêm mào tinh hoàn cũng có thể xuất hiện do các nguyên nhân không liên quan đến STI, tuy ít phổ biến hơn.

Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) và viêm mào tinh hoàn

Viêm mào tinh hoàn có thể do nhiễm trùng đường tiết niệu, thường gặp ở trẻ em, nam giới lớn tuổi và những người có quan hệ tình dục đồng giới.

Viêm mào tinh hoàn ở trẻ em

Mặc dù hiếm gặp, tình trạng này vẫn có thể xảy ra ở trẻ nhỏ, chủ yếu do vi khuẩn từ niệu đạo hoặc bàng quang lây lan đến mào tinh hoàn. Một số yếu tố có thể góp phần gây bệnh bao gồm:

• Chấn thương trực tiếp ở vùng tinh hoàn;

• Xoắn mào tinh hoàn;

• Nước tiểu trào ngược vào tinh hoàn, gây kích thích và viêm nhiễm.

Nguy cơ mắc phải viêm mào tinh hoàn

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm mào tinh hoàn?

Viêm mào tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến nam giới ở mọi độ tuổi, nhưng thường gặp nhất ở những người trong khoảng 20 đến 40 tuổi.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm mào tinh hoàn

Bạn có nguy cơ cao mắc viêm mào tinh hoàn nếu có một hoặc nhiều yếu tố sau:

• Không thực hiện cắt bao quy đầu;

• Quan hệ tình dục không an toàn;

• Bất thường trong cấu trúc đường tiết niệu;

• Tiền sử mắc bệnh lao;

• Phì đại tuyến tiền liệt gây tắc nghẽn bàng quang;

• Đã trải qua phẫu thuật liên quan đến hệ tiết niệu;

• Chấn thương vùng háng;

• Sử dụng ống thông tiểu;

• Dùng thuốc amiodarone để điều trị rối loạn nhịp tim.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị viêm mào tinh hoàn

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm viêm mào tinh hoàn

Việc phân biệt giữa viêm mào tinh hoàn và xoắn tinh hoàn có thể gặp nhiều khó khăn, đặc biệt ở nam giới trẻ tuổi. Trong một số trường hợp, cả hai tình trạng này có thể xảy ra đồng thời.

Để xác định nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể thực hiện các bước kiểm tra sau:

• Khai thác bệnh sử và tiền sử sức khỏe của người bệnh.

• Thăm khám trực tràng để đánh giá tình trạng tuyến tiền liệt.

• Xét nghiệm máu và xét nghiệm nước tiểu nhằm kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng.

• Kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn lậu hoặc chlamydia thông qua mẫu nước tiểu.

• Siêu âm Doppler để đánh giá lưu lượng máu đến tinh hoàn, giúp phát hiện xoắn tinh hoàn.

Điều trị viêm mào tinh hoàn

Cách điều trị viêm mào tinh hoàn sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu nguyên nhân là nhiễm trùng, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh để kiểm soát tình trạng viêm.

Trường hợp bệnh do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, người bệnh nên thông báo cho bạn tình để họ cũng được kiểm tra và điều trị nếu cần. Đồng thời, cần kiêng quan hệ tình dục cho đến khi hoàn thành liệu trình điều trị.

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau và kháng viêm, chẳng hạn như ibuprofen, để giúp giảm đau và sưng.

Thông thường, triệu chứng đau sẽ thuyên giảm trong vòng 1 đến 3 ngày sau khi bắt đầu điều trị. Tuy nhiên, một số dấu hiệu có thể kéo dài trong vài tháng. Trong những trường hợp nặng hơn, phẫu thuật có thể được xem xét, bao gồm loại bỏ mào tinh hoàn hoặc can thiệp để điều chỉnh các bất thường về cấu trúc có liên quan đến bệnh.

Nếu viêm mào tinh hoàn gây hình thành áp xe, bác sĩ có thể cần thực hiện dẫn lưu mủ để ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Trong trường hợp viêm mào tinh hoàn mãn tính, việc điều trị không dựa vào kháng sinh mà sẽ tập trung vào các phương pháp khác, bao gồm:

• Tắm nước ấm thường xuyên để giảm khó chịu.

• Sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) giúp giảm sưng và đau.

• Dùng thuốc giãn cơ để giảm căng cơ vùng bìu.

• Tiêm steroid vào vùng bìu để kiểm soát tình trạng viêm.

• Phẫu thuật cắt bỏ mào tinh hoàn nếu điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả.

• Kết hợp các phương pháp giảm căng thẳng để hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa viêm mào tinh hoàn

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của viêm mào tinh hoàn

Chế độ sinh hoạt

Để giảm nhẹ triệu chứng và ngăn tình trạng viêm mào tinh hoàn tiến triển, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Nghỉ ngơi đầy đủ và nâng cao vùng bìu.

• Chườm lạnh lên khu vực bị đau để giảm viêm.

• Sử dụng dụng cụ nâng đỡ bìu để giảm áp lực lên tinh hoàn.

• Hạn chế mang vác vật nặng để tránh làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

• Với viêm mào tinh hoàn mãn tính, nghỉ ngơi và kiểm soát căng thẳng có thể giúp hỗ trợ.

• Tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ và tái khám theo lịch hẹn để theo dõi tiến trình hồi phục.

Chế độ dinh dưỡng

Hiện chưa có chế độ ăn uống đặc biệt dành riêng cho viêm mào tinh hoàn. Tuy nhiên, duy trì một chế độ dinh dưỡng cân bằng và lành mạnh có thể hỗ trợ tăng cường sức khỏe tổng thể. Nếu cần, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để nhận được hướng dẫn phù hợp.

Phòng ngừa viêm mào tinh hoàn

Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể ngăn chặn hoàn toàn viêm mào tinh hoàn, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng các biện pháp sau:

• Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

• Hạn chế số lượng bạn tình nhằm giảm nguy cơ tiếp xúc với các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

• Cắt bao quy đầu ở nam giới trưởng thành có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng.

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân và thường xuyên khử trùng khu vực vệ sinh chung khi sử dụng.

• Tiêm vắc xin phòng lao để hạn chế nguy cơ viêm mào tinh hoàn.

• Điều trị sớm và kịp thời trong các trường hợp viêm mào tinh hoàn cấp tính hoặc nhẹ có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển thành mãn tính.

Viêm mào tinh hoàn là một tình trạng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống của nam giới nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị sẽ giúp bạn chủ động phòng tránh và bảo vệ sức khỏe của mình.