Bệnh hen suyễn ở trẻ em do nguyên nhân gì? Dấu hiệu và cách phòng ngừa

Bệnh hen suyễn ở trẻ em không chỉ đơn thuần là những cơn ho kéo dài hay khò khè từng đợt. Nếu không được phát hiện và xử lý sớm, bệnh có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây bệnh, các dấu hiệu nhận biết và biện pháp hiệu quả để phòng ngừa hen suyễn ở trẻ em.

Nguyên nhân gây bệnh hen suyễn ở trẻ em

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra bệnh hen suyễn ở trẻ em vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng. Bên cạnh đó, môi trường sống, các tác nhân dị ứng và những vấn đề sức khỏe khác cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Một số yếu tố có thể khiến trẻ dễ bị hen suyễn hoặc khiến tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Trẻ có bố hoặc mẹ mắc hen suyễn sẽ có nguy cơ cao hơn do sự kết hợp giữa yếu tố gen và ảnh hưởng từ môi trường, đặc biệt trong giai đoạn phát triển hệ miễn dịch đầu đời.
• Cơ địa dị ứng: Trẻ bị dị ứng thực phẩm, viêm da cơ địa (chàm), viêm mũi dị ứng có nguy cơ cao hơn phát triển thành hen suyễn.
• Môi trường sống ô nhiễm: Việc tiếp xúc thường xuyên với khói bụi, đặc biệt là khói thuốc lá (kể cả trước sinh hoặc sau sinh) có thể gây tổn thương đường hô hấp và khởi phát hen suyễn.
• Các vấn đề sức khỏe khác: Trẻ sinh non, nhẹ cân, thừa cân, suy dinh dưỡng hoặc có các bệnh lý như viêm đường hô hấp, trào ngược dạ dày thực quản (GERD) cũng dễ bị hen suyễn hơn.

Điều quan trọng cần lưu ý là hen suyễn không phải bệnh truyền nhiễm, bệnh không lây từ người sang người qua tiếp xúc thông thường.

Dấu hiệu hen suyễn ở trẻ nhỏ

Các dấu hiệu thường gặp bao gồm: Ho dai dẳng, đặc biệt là về đêm hoặc sáng sớm, thở khò khè, thở nhanh, thở gấp, cảm giác tức ngực hoặc nặng ngực. Tùy vào cơ địa mỗi trẻ, các triệu chứng này có thể xuất hiện từng đợt hoặc trở nên dữ dội hơn vào những thời điểm nhất định.

Ho kéo dài hoặc tái đi tái lại

Ho nhiều về đêm, sáng sớm, hoặc sau khi vận động.

Ho khi thời tiết thay đổi, khi tiếp xúc với dị nguyên (bụi, lông thú, phấn hoa...).

Khò khè (thở rít)

Trẻ thở có tiếng khò khè, đặc biệt là khi thở ra.

Âm thanh như tiếng huýt sáo, dễ nghe khi trẻ khó thở.

Khó thở, thở nhanh

Trẻ thở gấp, thở bụng, hoặc co kéo lồng ngực khi hít vào.

Có thể thấy lỗ mũi phập phồng, bụng phình lên khi thở.

Dễ bị viêm hô hấp tái đi tái lại

Trẻ thường xuyên bị viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, hoặc viêm phổi nhẹ, mỗi khi thay đổi thời tiết hoặc bị cảm.

Các triệu chứng không cải thiện sau khi dùng thuốc điều trị thông thường.

Hen suyễn ở trẻ em có nguy hiểm không?

Câu trả lời là có – hen suyễn ở trẻ em hoàn toàn có thể trở nên nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt. Khi lên cơn hen cấp, trẻ có thể gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc hô hấp, thậm chí đe dọa đến tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.

Các triệu chứng thường xuất hiện một cách đột ngột và dữ dội, khiến đường thở của trẻ bị co thắt, thiếu oxy. Nếu thấy trẻ có những dấu hiệu cảnh báo sau, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức:

• Ho nhiều, ho liên tục, không dứt.
• Thở gấp, khó thở, lồng ngực rút lõm khi hít vào.
• Da mặt, môi hoặc móng tay tái nhợt, tím tái.
• Trẻ mệt lả, lơ mơ hoặc không phản xạ bình thường.

Việc theo dõi sát các biểu hiện và chủ động xử lý sớm khi có dấu hiệu trở nặng sẽ giúp hạn chế biến chứng, đảm bảo an toàn cho trẻ.

Biện pháp phòng ngừa bệnh hen suyễn ở trẻ em

Cha mẹ hoàn toàn có thể giúp con giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các đợt hen khởi phát bằng những biện pháp chăm sóc cũng như phòng ngừa chủ động. Cụ thể:

• Hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Tránh để trẻ hít phải khói bụi, đặc biệt là khói thuốc lá.
• Tránh xa các tác nhân dị ứng: Nếu biết trẻ nhạy cảm với phấn hoa, lông thú cưng, bụi mịn,... hãy giữ không gian sống luôn sạch sẽ, thông thoáng và loại bỏ các yếu tố dễ gây kích ứng.
• Tăng cường vận động: Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất nhẹ nhàng, đều đặn giúp rèn luyện phổi, cải thiện hô hấp và tăng cường sức đề kháng.
• Khám sức khỏe định kỳ: Theo dõi sức khỏe hô hấp của trẻ, điều trị kịp thời các bệnh như viêm mũi, viêm phế quản để tránh chuyển thành hen suyễn.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Trẻ thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ hen suyễn cao hơn, do đó cần có chế độ ăn uống và vận động phù hợp.
• Tiêm ngừa đầy đủ: Cho trẻ tiêm vắc xin đúng lịch, đặc biệt là các loại vắc xin phòng cúm và các bệnh nhiễm trùng hô hấp khác.
• Chế độ dinh dưỡng lành mạnh: Bổ sung rau xanh, trái cây tươi trong khẩu phần ăn hằng ngày giúp tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.

Với những trẻ đã được chẩn đoán hen suyễn, điều quan trọng là tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, sử dụng thuốc đúng cách và tránh xa những yếu tố đã từng gây ra cơn hen để ngăn ngừa bệnh tái phát.

Hen suyễn ở trẻ em tuy là bệnh mãn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách và phòng ngừa hiệu quả. Là cha mẹ, việc chủ động trang bị kiến thức, chú ý đến từng thay đổi nhỏ trong sức khỏe của con và duy trì môi trường sống lành mạnh chính là cách tốt nhất để bảo vệ con khỏi những cơn hen khó chịu. 

Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về dấu hiệu hen suyễn, đừng ngần ngại đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn chuyên môn. Sự quan tâm kịp thời hôm nay sẽ là nền tảng giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và an toàn trong tương lai.