Bệnh Alzheimer giai đoạn đầu: Dấu hiệu, nguyên nhân và hướng điều trị hiệu quả

Alzheimer là một trong những bệnh lý thần kinh tiến triển chậm nhưng để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Điều quan trọng nhất là phát hiện bệnh từ giai đoạn sớm để có biện pháp can thiệp kịp thời. Trong bài viết này, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu sẽ mang đến cho bạn những thông tin chi tiết về bệnh Alzheimer giai đoạn ban đầu, bao gồm dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và giải pháp điều trị, phòng ngừa hiệu quả.

Dấu hiệu nhận biết bệnh Alzheimer giai đoạn đầu

Nhận biết sớm bệnh Alzheimer là bước quan trọng để điều trị hiệu quả. Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu, bệnh Alzheimer thường dễ bị nhầm lẫn với những dấu hiệu lão hóa thông thường. Một số triệu chứng phổ biến có thể kể đến như sau:

• Hay quên các sự kiện gần đây: Người bệnh có thể quên mất cuộc hẹn, quên vị trí đồ dùng hoặc lặp đi lặp lại cùng một câu hỏi.
• Khó khăn trong việc lập kế hoạch và tổ chức: Ngay cả những công việc đơn giản như ghi chú chi tiêu, chuẩn bị bữa ăn hay thanh toán hóa đơn cũng trở nên rối rắm.
• Rối loạn ngôn ngữ nhẹ: Người bệnh gặp khó khăn khi tìm từ để diễn đạt, thường xuyên ngập ngừng trong giao tiếp.
• Thay đổi cảm xúc và hành vi: Có thể trở nên dễ cáu gắt, lo âu, sợ hãi hoặc thậm chí là trầm cảm nhẹ.
• Giảm hứng thú với các hoạt động quen thuộc: Người bệnh ít quan tâm đến sở thích cá nhân, hạn chế giao tiếp xã hội.

Trong nhiều trường hợp, các dấu hiệu này kéo dài từ 2 - 4 năm trước khi bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng hơn. Việc quan sát kỹ sự thay đổi về hành vi, trí nhớ và cảm xúc của người bệnh sẽ giúp phát hiện bệnh kịp thời.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa khẳng định được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng có một số yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Sự lão hóa của tế bào thần kinh: Khi tuổi tác càng cao, các tế bào thần kinh dần suy yếu, khả năng tái tạo giảm đi và các kết nối thần kinh trở nên kém hiệu quả.
• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có cha mẹ hoặc anh chị em từng mắc bệnh Alzheimer, người khác trong cùng huyết thống sẽ có khả năng cao bị ảnh hưởng. Một số gen liên quan đến bệnh đã được phát hiện, trong đó nổi bật là gen APOE-e4.
• Tổn thương não bộ: Sự hình thành các mảng amyloid và các đám rối sợi thần kinh trong não bộ gây cản trở quá trình dẫn truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Sự tích tụ này theo thời gian dẫn đến tổn thương tế bào và thoái hóa não.
• Bệnh lý nền: Các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, cholesterol cao hoặc bệnh tim mạch đều có mối liên hệ mật thiết với nguy cơ sa sút trí tuệ. Những bệnh lý này gây ảnh hưởng đến tuần hoàn máu não và góp phần thúc đẩy sự thoái hóa thần kinh.
• Lối sống không lành mạnh: Việc hút thuốc lá, sử dụng nhiều rượu bia, ít vận động và duy trì chế độ ăn uống nghèo nàn dinh dưỡng có thể làm tăng nguy cơ mắc Alzheimer. 

Những yếu tố trên không chỉ quyết định khả năng khởi phát bệnh Alzheimer mà còn ảnh hưởng đến tốc độ tiến triển từ giai đoạn sớm sang các giai đoạn nặng hơn. Do đó, việc kiểm soát bệnh lý nền, duy trì lối sống lành mạnh, theo dõi sức khỏe định kỳ có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và làm chậm tiến triển của bệnh.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán Alzheimer đòi hỏi sự kết hợp nhiều phương pháp, bao gồm khám lâm sàng, đánh giá tâm thần kinh và các kỹ thuật hình ảnh hiện đại như CT, MRI hoặc PET. Việc chẩn đoán sớm mang lại nhiều lợi ích, giúp người bệnh có cơ hội điều trị hiệu quả hơn.

Điều trị bằng thuốc

Hiện nay chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn Alzheimer, nhưng một số loại có thể giúp cải thiện triệu chứng:

• Donepezil, Galantamine, Rivastigmine: Hỗ trợ cải thiện trí nhớ và khả năng nhận thức.
• Memantine: Giúp kiểm soát rối loạn hành vi và giảm kích thích thần kinh.

Liệu pháp không dùng thuốc

Ngoài ra, cần kết hợp thêm với các biện pháp không dùng thuốc như:

• Liệu pháp tâm lý - nhận thức: Người bệnh nên rèn luyện trí não qua các hoạt động như tập nhớ, giải đố, đọc sách, chơi sudoku hay ô chữ. Những hoạt động này giúp kích thích não bộ, tăng khả năng tập trung và làm chậm quá trình suy giảm nhận thức.
• Tăng cường vận động thể chất: Đi bộ, yoga, thể dục nhịp điệu hoặc các bài tập nhẹ giúp cải thiện lưu thông máu, giảm stress và tăng cường sức khỏe tim mạch. Vận động thường xuyên cũng hỗ trợ giấc ngủ và làm chậm tiến triển bệnh.
• Duy trì mối quan hệ xã hội: Thường xuyên trò chuyện với người thân, bạn bè hoặc tham gia câu lạc bộ cộng đồng giúp người bệnh giữ tinh thần lạc quan, tránh cô đơn, đồng thời rèn phản xạ và trí nhớ.

Cách phòng ngừa và kiểm soát bệnh Alzheimer

Mặc dù không thể phòng tránh hoàn toàn, nhưng thay đổi lối sống có thể giúp giảm nguy cơ khởi phát và làm chậm tiến triển bệnh:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Người bệnh nên ưu tiên rau xanh, trái cây, cá giàu omega-3 và các loại hạt ngũ cốc nguyên cám để nuôi dưỡng não bộ khỏe mạnh và hạn chế tổn thương tế bào thần kinh.
• Tập luyện đều đặn: Việc duy trì hoạt động thể chất ít nhất 30 phút mỗi ngày với các bài tập vừa sức sẽ giúp tăng cường lưu thông máu, cải thiện trí nhớ và giữ cho cơ thể dẻo dai.
• Rèn luyện trí não: Người bệnh có thể học ngoại ngữ, chơi cờ, đọc sách hoặc viết nhật ký để kích thích não bộ, từ đó làm chậm quá trình suy giảm nhận thức.
• Ngủ đủ giấc: Việc ngủ từ 7 - 8 tiếng mỗi ngày giúp não bộ phục hồi, loại bỏ độc tố và duy trì sự tỉnh táo trong các hoạt động hằng ngày.
• Khám sức khỏe định kỳ: Người có tiền sử tim mạch, đái tháo đường hoặc huyết áp cao nên đi khám định kỳ để được tầm soát và điều chỉnh kịp thời các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh Alzheimer.

Việc phòng ngừa chủ động không chỉ giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống, đặc biệt đối với những người đã có dấu hiệu bệnh Alzheimer. 

Bệnh Alzheimer giai đoạn đầu thường khó nhận biết, nhưng nếu được phát hiện sớm và có kế hoạch chăm sóc đúng cách, người bệnh vẫn có thể duy trì cuộc sống độc lập trong nhiều năm. Sự đồng hành của gia đình, chế độ ăn uống khoa học, vận động hợp lý và can thiệp y tế kịp thời chính là chìa khóa để kiểm soát bệnh. Hy vọng bài viết của Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã mang đến cho bạn cái nhìn rõ ràng và toàn diện về căn bệnh này, từ đó có sự chuẩn bị tốt hơn cho sức khỏe bản thân và người thân yêu.