Ăn ngũ cốc có giảm cân không? Giải đáp từ chuyên gia dinh dưỡng

Trong hành trình giảm cân, việc lựa chọn đúng thực phẩm là yếu tố quan trọng hàng đầu. Trong đó, ngũ cốc là một loại thực phẩm được biết đến như một nguồn năng lượng lành mạnh và ngày càng xuất hiện phổ biến trong các thực đơn “healthy”. Ăn ngũ cốc có giảm cân không là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm, đặc biệt là những ai đang trong quá trình ăn kiêng và tìm kiếm một phương pháp giảm cân lành mạnh. Trong bài viết này của Tiêm chủng Long Châu, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sự thật đằng sau việc ăn ngũ cốc và tác động của nó đến quá trình giảm cân.

Ăn ngũ cốc có giảm cân không?

Ăn ngũ cốc có giảm cân không? Câu trả lời là có, nếu bạn ăn ngũ cốc nguyên hạt, đúng khẩu phần và đúng thời điểm. Để hiểu rõ hơn, hãy phân tích lý do tại sao ngũ cốc có thể hỗ trợ giảm cân và những trường hợp nào khiến nó không hiệu quả.

Ăn ngũ cốc hỗ trợ giảm cân là vì:

• Tăng cảm giác no - hạn chế ăn vặt: Chất xơ trong ngũ cốc làm chậm quá trình tiêu hóa, giúp duy trì cảm giác no lâu hơn. Điều này giúp giảm thiểu việc ăn vặt không lành mạnh, đặc biệt vào giữa các bữa chính. Một bữa sáng với yến mạch hoặc quinoa có thể giúp bạn kiểm soát cơn đói đến tận trưa.
• Ổn định đường huyết - kiểm soát insulin: Các loại ngũ cốc nguyên hạt có chỉ số đường huyết (GI) thấp hơn ngũ cốc tinh chế. Điều này giúp giảm dao động insulin, từ đó giảm tích trữ mỡ ở vùng bụng - một trong những yếu tố then chốt trong kiểm soát cân nặng. Đây là lý do chính khiến nhiều người quan tâm đến việc ăn ngũ cốc có giảm cân không.
• Cung cấp năng lượng bền vững: Ngũ cốc giàu vitamin B, magie và sắt có tác dụng hỗ trợ chuyển hóa thức ăn thành năng lượng hiệu quả. Nhờ đó, người ăn kiêng vẫn giữ được năng lượng cho hoạt động thể chất, giảm cảm giác mệt mỏi, đặc biệt khi kết hợp với tập luyện.
• Tăng hiệu quả chuyển hóa chất béo: Một số nghiên cứu đã chỉ ra, chế độ ăn nhiều ngũ cốc nguyên cám giúp tăng cường đốt cháy chất béo trong quá trình trao đổi chất (theo Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ năm 2017). Điều này đặc biệt hữu ích cho những ai muốn giảm cân bền vững.

Tuy nhiên, ngũ cốc không giúp giảm cân nếu:

• Bạn ăn quá nhiều so với nhu cầu năng lượng hằng ngày. Ngũ cốc dù lành mạnh vẫn cung cấp calo và việc tiêu thụ quá mức có thể dẫn đến tăng cân.
• Bạn sử dụng ngũ cốc đã qua tinh chế, có đường hoặc được chế biến công nghiệp như ngũ cốc ăn sáng có đường, bánh ngũ cốc... Những loại này thường chứa calo rỗng và ít chất xơ, không hỗ trợ giảm cân.

Ngũ cốc có thể hỗ trợ giảm cân hiệu quả nếu bạn hiểu rõ loại nào nên ăn, lượng bao nhiêu và cách kết hợp thông minh. Vậy làm thế nào để tối ưu hóa việc ăn ngũ cốc trong quá trình giảm cân?

Thành phần dinh dưỡng của ngũ cốc

Ngũ cốc là tên gọi chung cho nhóm thực phẩm được chế biến từ hạt của các loại cây như lúa mì, yến mạch, gạo lứt, lúa mạch, ngô, kê… Thành phần dinh dưỡng của ngũ cốc thay đổi tùy theo loại, tuy nhiên đa phần đều có các đặc điểm chung như sau:

Carbohydrate (tinh bột)

Ngũ cốc chứa chủ yếu là carbohydrate, chiếm khoảng 60 - 75% trọng lượng khô. Tuy nhiên, ngũ cốc nguyên cám chủ yếu chứa carbohydrate phức hợp - loại tinh bột tiêu hóa chậm, ít gây tăng đường huyết đột ngột so với carbohydrate tinh chế. Điều này giúp duy trì năng lượng ổn định, hỗ trợ những người đang tìm câu trả lời cho câu hỏi "ăn ngũ cốc có giảm cân không?".

Chất xơ

Ngũ cốc nguyên hạt là nguồn chất xơ hòa tan và không hòa tan quan trọng. Trung bình 100g yến mạch cung cấp khoảng 10g chất xơ, chiếm 40% nhu cầu khuyến nghị hàng ngày. Chất xơ hỗ trợ tiêu hóa, giúp kiểm soát cảm giác đói, điều hòa đường huyết và là một yếu tố quan trọng trong kiểm soát cân nặng.

Protein thực vật

Một số loại ngũ cốc như quinoa, yến mạch, lúa mạch… có hàm lượng protein cao (từ 8 - 14g/100g), giúp duy trì khối cơ và tăng cảm giác no. Protein thực vật trong ngũ cốc là một lợi thế lớn khi cân nhắc liệu ăn ngũ cốc có giảm cân không, vì nó giúp hạn chế cảm giác thèm ăn.

Vitamin và khoáng chất

Ngũ cốc chứa nhiều vitamin nhóm B (B1, B3, B6, folate), sắt, kẽm, magie và mangan… đóng vai trò trong chuyển hóa năng lượng, tăng cường hệ miễn dịch và giảm mệt mỏi khi ăn kiêng. Những vi chất này hỗ trợ cơ thể duy trì sức khỏe trong quá trình giảm cân.

Chất chống oxy hóa

Nhiều loại ngũ cốc, đặc biệt là yến mạch và gạo lứt có chứa hợp chất chống oxy hóa như avenanthramide, lignan giúp chống viêm và bảo vệ tế bào. Những hợp chất này gián tiếp hỗ trợ quá trình giảm cân bằng cách cải thiện sức khỏe tổng thể.

Như vậy, thành phần dinh dưỡng của ngũ cốc mang lại giá trị lớn trong việc duy trì cảm giác no, kiểm soát đường huyết và hỗ trợ quá trình giảm cân một cách khoa học.

Cách ăn ngũ cốc giảm cân đúng cách

Dưới đây là một số nguyên tắc vàng giúp bạn ăn ngũ cốc đúng cách để tối ưu hóa mục tiêu giảm cân, cụ thể như sau:

Chọn ngũ cốc nguyên cám thay vì tinh chế

Bạn nên chọn yến mạch nguyên chất, quinoa, gạo lứt, lúa mạch, hạt kê, hạt lanh, bắp nguyên hạt… Những loại này giữ nguyên lớp cám và mầm, giàu chất xơ và vi chất dinh dưỡng. 

Đồng thời, cần tránh tiêu thụ bánh mì trắng, cơm trắng, ngũ cốc ăn sáng có đường và mì ống trắng. Những loại này đã qua tinh chế, mất đi phần lớn chất xơ và dưỡng chất, dễ gây tăng cân.

Kiểm soát khẩu phần ăn

Mỗi khẩu phần nên từ 30 - 40g ngũ cốc khô (tương đương ~½ chén yến mạch hoặc gạo lứt nấu chín).

Tránh ăn liên tục trong ngày hoặc ăn nhiều vào buổi tối - lúc cơ thể ít vận động, dễ tích mỡ. Một khẩu phần vừa đủ giúp bạn tận dụng lợi ích của ngũ cốc mà không lo dư thừa calo.

Thời điểm ăn ngũ cốc tốt nhất

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, thời điểm ăn ngũ cốc tốt nhất để hỗ trợ giảm cân là:

• Buổi sáng: Cung cấp năng lượng khởi đầu ngày, hỗ trợ trao đổi chất. Một bát cháo yến mạch vào sáng sớm là lựa chọn lý tưởng.
• Trước khi tập luyện: Ăn 1 - 2 giờ trước khi vận động để duy trì năng lượng.
• Giữa buổi chiều (15h - 17h): Tránh đói bụng trước bữa tối, kiểm soát lượng ăn sau đó.

Kết hợp thực phẩm thông minh

Bạn nên ăn ngũ cốc cùng với sữa hạt không đường, trái cây ít đường (việt quất, táo, kiwi), sữa chua không đường và các loại hạt. Những thực phẩm này tăng giá trị dinh dưỡng mà không làm tăng calo quá mức.

Bên cạnh đó, tránh ăn ngũ cốc cùng với mật ong, sữa đặc, siro, đường tinh luyện. Bởi khi kết hợp với những thực phẩm này dễ tăng tổng năng lượng và làm giảm hiệu quả giảm cân.

Đa dạng hóa chế độ ăn

Bạn không nên chỉ ăn một loại ngũ cốc. Thay vào đó, bạn hãy luân phiên giữa yến mạch, quinoa, gạo lứt… để tránh nhàm chán và bổ sung đa dạng vi chất dinh dưỡng. Sự đa dạng này giúp bạn duy trì chế độ ăn lâu dài mà vẫn đạt hiệu quả.

Những nguyên tắc trên giúp bạn trả lời câu hỏi "ăn ngũ cốc có giảm cân không?" bằng cách áp dụng thực tế vào chế độ ăn hằng ngày.

Với những phân tích trên, chắc hẳn bạn đã phần nào tìm được lời giải cho câu hỏi “ăn ngũ cốc có giảm cân không”. Thực tế, ngũ cốc là một lựa chọn thông minh trong chế độ ăn lành mạnh và hỗ trợ kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên, hiệu quả giảm cân không chỉ phụ thuộc vào việc có ăn ngũ cốc hay không mà còn phụ thuộc vào cách bạn lựa chọn loại ngũ cốc, khẩu phần ăn, thời điểm ăn và lối sống tổng thể.