Hạch bạch huyết là gì? Vị trí và chức năng của hạch bạch huyết

Hạch bạch huyết là một phần quan trọng của hệ miễn dịch, đóng vai trò như tuyến phòng thủ giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh. Chúng phân bố khắp cơ thể, đặc biệt tập trung ở cổ, nách, bẹn và dọc theo các mạch bạch huyết. Khi cơ thể gặp vấn đề sức khỏe, hạch có thể sưng lên, cảnh báo về nhiễm trùng, viêm nhiễm hoặc thậm chí các bệnh lý nghiêm trọng. Hiểu rõ về chức năng, nguyên nhân sưng hạch và khi nào cần đi khám sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

Hạch bạch huyết là gì?

Hạch bạch huyết là một phần quan trọng của hệ miễn dịch, đóng vai trò như một bộ lọc giúp bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn, virus và các tác nhân gây hại. Chúng có kích thước nhỏ, hình dạng giống hạt đậu và phân bố rộng khắp cơ thể, tập trung nhiều ở cổ, nách, bẹn và dọc theo các mạch bạch huyết. Bên trong hạch chứa nhiều tế bào miễn dịch, đặc biệt là tế bào lympho, giúp nhận diện và tiêu diệt mầm bệnh. Khi cơ thể bị nhiễm trùng hoặc mắc bệnh, hạch bạch huyết có thể sưng lên do tăng cường hoạt động để chống lại tác nhân gây bệnh.

Biểu hiện của hạch bạch huyết

• Hạch sưng to: Xuất hiện khối u nhỏ dưới da, thường ở cổ, nách hoặc bẹn.
• Đau và nhạy cảm: Hạch có thể đau khi chạm vào, đặc biệt khi có viêm nhiễm.
• Cứng và không di động: Hạch có thể trở nên cứng, không di chuyển, dấu hiệu có thể liên quan đến ung thư.
• Hạch sưng kéo dài: Nếu hạch không giảm sau vài tuần, cần kiểm tra thêm.
• Kèm theo triệu chứng khác: Sốt, mệt mỏi, sụt cân, đổ mồ hôi đêm, đau cơ thể.

Vị trí xuất hiện

Hạch bạch huyết xuất hiện ở nhiều vị trí trên cơ thể, chủ yếu tập trung dọc theo các mạch bạch huyết. Một số vị trí quan trọng gồm:

• Vùng cổ: Thường sưng khi bị viêm họng, cảm cúm hoặc nhiễm trùng đường hô hấp.

• Vùng nách: Liên quan đến nhiễm trùng cánh tay, tổn thương da hoặc bệnh lý vú.

• Vùng bẹn: Hạch ở đây có thể phản ứng với nhiễm trùng hoặc chấn thương ở chân, cơ quan sinh dục.

• Dọc theo xương đòn: Hạch sưng ở vị trí này có thể cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng hơn, như ung thư.

• Trong ổ bụng và lồng ngực: Các hạch này không sờ thấy được nhưng đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch.

Hạch bạch huyết phân bố rộng khắp cơ thể, hoạt động như những trạm kiểm soát miễn dịch, giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây bệnh.

Chức năng của hạch bạch huyết

Lọc và loại bỏ tác nhân gây bệnh

Hạch bạch huyết hoạt động như một bộ lọc, giữ lại vi khuẩn, virus, nấm và các tế bào bất thường xâm nhập vào cơ thể. Nhờ đó, chúng giúp ngăn chặn sự lây lan của nhiễm trùng và bệnh tật.

Sản xuất và lưu trữ tế bào miễn dịch

Bên trong hạch bạch huyết có nhiều tế bào lympho - thành phần quan trọng của hệ miễn dịch. Các tế bào này giúp nhận diện, tiêu diệt tác nhân gây bệnh và tạo ra phản ứng miễn dịch khi cơ thể bị tấn công.

Hỗ trợ tuần hoàn dịch bạch huyết

Dịch bạch huyết chứa các chất dinh dưỡng, tế bào miễn dịch và chất thải từ các mô trong cơ thể. Hạch bạch huyết giúp lọc và điều hòa dòng chảy của dịch bạch huyết, hỗ trợ cân bằng nội môi và loại bỏ các chất độc hại.

Cảnh báo bệnh lý trong cơ thể

Khi cơ thể bị nhiễm trùng, viêm nhiễm hoặc mắc bệnh nghiêm trọng như ung thư, hạch bạch huyết thường sưng to để phản ứng lại. Vì vậy, sự thay đổi kích thước và tính chất của hạch có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm về tình trạng sức khỏe.

Nhờ vào những vai trò quan trọng này, hạch bạch huyết là một phần không thể thiếu trong cơ chế bảo vệ và duy trì sức khỏe của cơ thể.

Hạch bạch huyết cảnh báo điều gì?

Nhiễm trùng

Hạch bạch huyết sưng to thường là dấu hiệu của nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm. Các bệnh lý phổ biến như viêm họng, lao hạch, bệnh mononucleosis (EBV) có thể kích thích hệ miễn dịch, khiến hạch to ra để chống lại mầm bệnh.

Bệnh tự miễn

Các bệnh lý tự miễn như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp có thể làm hệ miễn dịch hoạt động quá mức, dẫn đến tình trạng viêm và sưng hạch bạch huyết. Hạch sưng trong trường hợp này thường đi kèm với đau khớp, mệt mỏi và các triệu chứng viêm toàn thân.

Ung thư

Hạch bạch huyết sưng kéo dài, không đau nhưng ngày càng to có thể là dấu hiệu của ung thư hạch (lymphoma) hoặc ung thư di căn từ các cơ quan khác như phổi, vú hoặc hệ tiêu hóa. Khi ung thư lan rộng, các tế bào ác tính có thể tích tụ trong hạch, làm chúng phát triển bất thường.

Bệnh lý huyết học

Các rối loạn về máu như bạch cầu cấp (leukemia) có thể làm hạch bạch huyết to do sự tăng sinh bất thường của tế bào máu. Những trường hợp này thường kèm theo triệu chứng sốt kéo dài, sụt cân không rõ nguyên nhân và chảy máu bất thường.

Nếu hạch sưng lâu ngày, kèm theo triệu chứng nghiêm trọng như sốt, đổ mồ hôi đêm, sụt cân, bạn nên đi khám sớm để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.

Ngừa hạch bạch huyết

Hạch bạch huyết thường sưng lên do nhiễm trùng hoặc bệnh lý. Để phòng ngừa tình trạng này, tiêm vắc xin là một trong những biện pháp hiệu quả nhất. Các loại vắc xin như vắc xin phòng lao (BCG), viêm gan B, HPV, cúm, sởi - quai bị - rubella (MMR) giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng có thể gây viêm hạch. Bạn có thể tham khảo các vắc xin này tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu nhé.

Bên cạnh việc tiêm chủng, cần duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh bằng cách ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, vệ sinh cá nhân tốt và hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh. Khi có dấu hiệu hạch sưng kéo dài hoặc bất thường, nên đi khám sớm để phát hiện và điều trị kịp thời.

Hạch bạch huyết là một phần không thể thiếu trong hệ miễn dịch, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại. Việc hiểu rõ hạch bạch huyết giúp chúng ta phát hiện và xử lý sớm các bệnh lý tiềm ẩn. Khi gặp phải tình trạng hạch sưng kéo dài hoặc có các triệu chứng kèm theo, việc thăm khám bác sĩ kịp thời là rất cần thiết để đảm bảo sức khỏe và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.