Amidan lưỡi là gì và những điều bạn cần biết để bảo vệ sức khỏe đường hô hấp

Trong khoang miệng và vùng họng, ngoài amidan khẩu cái quen thuộc, còn có một bộ phận ít được biết đến nhưng lại giữ vai trò quan trọng là amidan lưỡi. Tuy nhiên, vì vị trí khuất và ít được để ý, khi bị viêm amidan lưỡi hoặc amidan cuống lưỡi, người bệnh thường nhầm lẫn với các bệnh lý tai mũi họng thông thường khác, khiến việc phát hiện và điều trị bị chậm trễ. Vậy amidan lưỡi là gì? Viêm amidan lưỡi có nguy hiểm không? 

Amidan lưỡi là gì? 

Amidan lưỡi chỉ gồm một khối, nằm ở đáy lưỡi. Giống như amidan vòi, đây là vị trí chứa ít tế bào lympho nhất trong vòng bạch huyết Waldeyer và thường ít được nhắc đến. Vòng Waldeyer hình thành từ khi còn trong bụng mẹ và hoàn thiện sau khi trẻ chào đời.

Cấu tạo amidan gồm 3 lớp từ ngoài vào trong:

• Biểu mô phủ: Lớp ngoài cùng, giúp bảo vệ và ngăn vi khuẩn bám trên bề mặt.
• Mô liên kết: Nằm dưới lớp biểu mô, chứa nhiều mạch máu, nuôi dưỡng amidan.
• Hạch bạch huyết: Lớp sâu nhất, có vai trò sản sinh kháng thể (Immunoglobulin) để chống lại tác nhân gây bệnh.

Viêm amidan lưỡi là gì?

Viêm amidan lưỡi xảy ra khi vi khuẩn hoặc virus tấn công và gây viêm, khiến người bệnh có cảm giác đau rát, khó chịu ở vùng lưỡi. Một số biểu hiện thường gặp khi bị viêm amidan lưỡi bao gồm:

• Amidan sưng đỏ: Quan sát ở đáy lưỡi sẽ thấy amidan phình to, đỏ tấy. Trên bề mặt có thể xuất hiện các chấm trắng như mủ.
• Cổ họng viêm đỏ: Niêm mạc họng đỏ, khô rát, có dịch tiết, lưỡi bẩn trắng. Các hạch lympho ở phía sau họng có thể sưng lớn.
• Triệu chứng toàn thân: Người bệnh thường sốt cao, ho kéo dài, khàn tiếng, cảm giác đau tức ngực, thở khò khè khi ngủ.

Nguyên nhân gây viêm amidan lưỡi

Viêm amidan lưỡi thường do sự xâm nhập của virus hoặc vi khuẩn có trong không khí hoặc thực phẩm hằng ngày. Trong đó, virus Epstein-Barr là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh. Một số loại vi khuẩn thường gặp bao gồm liên cầu tan huyết nhóm A, vi khuẩn yếm khí, lậu cầu, chlamydia… Không giống các loại amidan khác, amidan lưỡi lại sản sinh ít tế bào lympho, là tế bào có vai trò chống lại vi khuẩn, virus. Do đó, khi các tác nhân gây hại tấn công liên tục, cơ thể không đủ sức kháng cự, dễ dẫn đến viêm nhiễm.

Ngoài nguyên nhân chính, tình trạng viêm amidan lưỡi còn có thể xuất hiện do các yếu tố sau:

• Biến đổi thời tiết: Khi thời tiết thay đổi đột ngột, nhất là lúc giao mùa với sự chênh lệch lớn về nhiệt độ, độ ẩm hoặc khi không khí ô nhiễm, nguy cơ viêm amidan lưỡi có thể tăng cao.
• Cơ địa bạch huyết bất thường: Một số người có hệ miễn dịch dễ phản ứng quá mức với các kích thích nhỏ, khiến các tổ chức bạch huyết, trong đó có amidan dễ bị sưng viêm.
• Vệ sinh khoang miệng chưa tốt: Khoang miệng luôn tồn tại nhiều vi khuẩn. Nếu không chăm sóc răng miệng đúng cách, vi khuẩn sẽ sinh sôi mạnh và có thể lan đến amidan gây viêm amidan cuống lưỡi.
• Ảnh hưởng từ bệnh lý khác: Các bệnh như viêm xoang, viêm mũi dị ứng, viêm họng, viêm tai giữa... đều có thể gây biến chứng viêm amidan lưỡi. Vì tai – mũi – họng có sự liên thông, vi khuẩn dễ dàng di chuyển từ vùng này sang vùng khác. Đặc biệt, người bị viêm họng mãn tính có nguy cơ cao bị viêm amidan lưỡi.

Nguy cơ biến chứng nếu không điều trị dứt điểm viêm amidan lưỡi

Nếu viêm amidan lưỡi không được phát hiện và điều trị kịp thời, hoặc điều trị không dứt điểm, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn mạn tính. Lúc này, việc chữa trị sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng cho người bệnh. Các biến chứng có thể gặp bao gồm:

• Biến chứng tại chỗ: Gây loét khe amidan, viêm tấy quanh vùng amidan, hình thành sỏi amidan, viêm thành bên họng, viêm họng mạn tính.
• Biến chứng vùng lân cận: Bao gồm viêm hạch cổ mạn tính, viêm tai giữa, viêm xoang, viêm thanh quản, viêm khí quản và viêm phế quản.
• Biến chứng toàn thân: Có thể gây viêm khớp, viêm nội tâm mạc, viêm cầu thận hoặc nhiễm khuẩn huyết,...

Cách phòng ngừa viêm amidan lưỡi 

Để giảm nguy cơ mắc viêm amidan lưỡi, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tránh thực phẩm cay nóng.
• Hạn chế sử dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích.
• Tăng cường luyện tập thể dục thể thao nhằm tăng cường đề kháng.
• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ mỗi ngày.
• Súc miệng bằng nước muối sau khi đánh răng.
• Chủ động điều trị các bệnh tai mũi họng sớm, tránh để ảnh hưởng đến amidan lưỡi.

Chăm sóc đúng cách khi bị viêm amidan lưỡi giúp mau hồi phục

Bên cạnh việc tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, người bệnh cần lưu ý thực hiện các biện pháp chăm sóc tại nhà sau để hỗ trợ quá trình hồi phục tốt hơn:

• Nên nghỉ ngơi nhiều để cơ thể có thời gian hồi phục.
• Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng qua bữa ăn hàng ngày.
• Uống đủ nước lọc mỗi ngày để giữ cổ họng luôn ẩm.
• Hạn chế nói to, la hét để tránh gây áp lực lên vùng họng.
• Ưu tiên các món ăn mềm, lỏng, dễ nuốt; nên chia nhỏ thành nhiều bữa để tránh gây khó chịu khi ăn.
• Nên súc miệng với nước muối hoặc nước sạch hàng ngày để sát khuẩn, giảm đau và hạn chế nguy cơ nhiễm trùng tai – mũi – họng.

Amidan lưỡi tuy nhỏ và không dễ nhận biết bằng mắt thường nhưng lại đóng vai trò thiết yếu trong hệ miễn dịch vùng họng. Khi bị viêm amidan lưỡi, người bệnh không nên tự ý điều trị tại nhà mà cần đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và hướng dẫn phương pháp điều trị phù hợp. Việc nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe hô hấp, giữ vệ sinh răng miệng và chủ động phòng ngừa sẽ là cách tốt nhất để bảo vệ chính bạn và gia đình khỏi các bệnh lý khó chịu này.

Việc tiêm chủng không chỉ giúp trẻ em mà còn cả người lớn phòng ngừa hiệu quả nhiều bệnh lý hô hấp nguy hiểm, bao gồm các nguyên nhân gây viêm amidan. Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, các gói tiêm phòng được thiết kế chuyên biệt theo độ tuổi và nhu cầu, giúp nâng cao miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh đường hô hấp, trong đó có amidan lưỡi. Với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại và quy trình khám sàng lọc kỹ càng, Long Châu là địa chỉ đáng tin cậy trong bảo vệ sức khỏe gia đình bạn.