Xét nghiệm gì để biết suy thận? 7 phương pháp chẩn đoán bạn nên biết

Thận không chỉ chức năng lọc máu, loại bỏ độc tố mà còn điều chỉnh nước, điện giải và huyết áp. Khi suy giảm chức năng, các chất thải tích tụ, gây nhiều vấn đề sức khỏe. Trong giai đoạn đầu, bệnh thường không biểu hiện rõ ràng. Vì vậy, nắm rõ xét nghiệm gì để biết suy thận và tiến hành sàng lọc đúng lúc là rất quan trọng.

Xét nghiệm gì để biết suy thận

Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như phù chân, tiểu đêm, da khô ngứa hoặc mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân, nhiều người đặt câu hỏi: Xét nghiệm gì để biết suy thận? Việc xác định chức năng thận không thể chỉ dựa vào cảm giác mà cần thông qua các xét nghiệm y khoa chính xác. Dưới đây là các xét nghiệm thường được chỉ định trong quy trình đánh giá và chẩn đoán suy thận.

Xét nghiệm máu

Đây là bước đầu tiên và phổ biến nhất trong chẩn đoán chức năng thận. Xét nghiệm máu giúp xác định nồng độ các chất thải như creatinin và ure (BUN) có bị tích tụ trong máu hay không, từ đó đánh giá hoạt động lọc máu của thận.

• Creatinin bình thường ở nam giới là từ 0,74 - 1,35 mg/dL (65 - 119 µmol/L), ở nữ là 0,59 - 1,04 mg/dL (52 - 91 µmol/L).
• Chỉ số BUN thường dao động từ 6 - 24 mg/dL (2,1 - 8,5 mmol/L). Tuy nhiên, chỉ số này có thể tăng do mất nước hoặc chế độ ăn giàu đạm, nên cần được kết hợp với các chỉ số khác để đánh giá chính xác.

Tính eGFR

eGFR (estimated Glomerular Filtration Rate) là chỉ số "vàng" trong việc đánh giá mức độ suy thận. Chỉ số này được tính toán dựa trên creatinin, tuổi, giới tính và chủng tộc.

Phân loại mức độ theo tổ chức KDIGO (2024) như sau:

• G1: ≥ 90 mL/min/1.73 m²;
• G2: 60 - 89;
• G3a: 45 - 59;
• G3b: 30 - 44;
• G4: 15 - 29;
• G5: <15 hoặc cần lọc máu.

Theo KDIGO, người thuộc nhóm nguy cơ nên kiểm tra eGFR kết hợp với albumin niệu mỗi 6 đến 12 tháng để theo dõi sát tiến triển bệnh.

Xét nghiệm nước tiểu

Xét nghiệm nước tiểu có thể cung cấp dấu hiệu sớm của tổn thương thận mà xét nghiệm máu chưa phát hiện. Đây là bước quan trọng trong tầm soát viêm cầu thận và bệnh lý mãn tính.

• Tìm protein trong nước tiểu, đặc biệt là albumin, là dấu hiệu thận bắt đầu bị tổn thương.
• Kiểm tra albumin creatinin ratio (ACR) giúp đánh giá mức độ rò rỉ protein và nguy cơ tiến triển thành suy thận.
• Ngoài ra, sự hiện diện của hồng cầu, bạch cầu hoặc trụ niệu cũng là yếu tố cảnh báo.

Creatinine clearance

Đây là xét nghiệm tương đối chi tiết, giúp đánh giá khả năng lọc của thận thông qua lượng creatinin được đào thải qua nước tiểu trong 24 giờ kết hợp với nồng độ creatinin trong máu.

Dù ít phổ biến hơn eGFR do quy trình phức tạp, xét nghiệm này vẫn được chỉ định trong một số trường hợp đặc biệt như người có khối cơ lớn hoặc nhỏ bất thường.

Siêu âm thận

Bên cạnh các chỉ số sinh hóa, hình ảnh học là công cụ hữu ích để phát hiện các bất thường ở thận như:

• Thận teo nhỏ hoặc giãn rộng.
• Sỏi, nang, hoặc khối u.
• Tình trạng thận ứ nước do tắc nghẽn niệu quản.

Siêu âm không gây đau và thường được thực hiện kèm với xét nghiệm máu và nước tiểu để có cái nhìn toàn diện hơn.

Sinh thiết thận

Khi nghi ngờ có tổn thương cầu thận mà các xét nghiệm thông thường chưa xác định rõ, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết thận để lấy một mảnh mô nhỏ quan sát dưới kính hiển vi.

• Giúp phân biệt các loại viêm cầu thận.
• Là cơ sở để xác định hướng điều trị đặc hiệu.

Do có nguy cơ gây chảy máu nên sinh thiết chỉ thực hiện khi thực sự cần thiết và được thực hiện trong điều kiện vô trùng nghiêm ngặt.

Các xét nghiệm bổ sung

Tùy theo tình trạng bệnh nhân, bác sĩ có thể yêu cầu thêm một số xét nghiệm hỗ trợ khác như:

• CT scan hoặc MRI: Giúp quan sát chi tiết hơn khi siêu âm không đủ rõ.
• Điện giải đồ: Đo nồng độ kali, natri, canxi, phospho trong máu - những chỉ số thường rối loạn khi suy thận.
• X-quang lồng ngực: Kiểm tra ảnh hưởng đến tim phổi trong giai đoạn nặng.

Dấu hiệu cảnh báo nên đi xét nghiệm thận ngay

Một số triệu chứng thường gặp của suy thận giai đoạn sớm có thể bao gồm:

• Mệt mỏi liên tục, mất tập trung.
• Phù chân, tiểu đêm nhiều lần.
• Ngứa da, da sạm, hơi thở có mùi amoniac.
• Huyết áp cao khó kiểm soát.

Nếu bạn có một trong các dấu hiệu trên, hãy đến cơ sở y tế để được xét nghiệm. Việc phát hiện sớm sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.

Bao lâu nên xét nghiệm chức năng thận?

Tần suất xét nghiệm phụ thuộc vào nguy cơ và tình trạng sức khỏe:

• Người có nguy cơ cao: Tiểu đường, tăng huyết áp, gout hoặc trên 60 tuổi nên kiểm tra creatinin, eGFR, albumin niệu mỗi 6 đến 12 tháng.
• Người khỏe mạnh: Có thể kiểm tra định kỳ mỗi năm một lần.

Lưu ý trước và sau khi xét nghiệm

Để có kết quả chính xác, bạn cần chuẩn bị đúng cách:

• Xét nghiệm máu: Nhịn ăn từ 8 đến 12 giờ, hạn chế thịt đỏ trong bữa ăn trước đó.
• Xét nghiệm nước tiểu: Uống đủ nước, không để mẫu nước tiểu quá lâu trước khi gửi xét nghiệm.
• Không tự ý dùng thuốc giảm đau, thuốc lợi tiểu hoặc thực phẩm bổ sung thận ít nhất 48 giờ trước khi xét nghiệm, nếu chưa có hướng dẫn từ bác sĩ.

Thận là cơ quan thầm lặng - chỉ khi chức năng suy giảm rõ rệt mới biểu hiện thành triệu chứng. Vì vậy, hiểu được xét nghiệm gì để biết suy thận sẽ giúp bạn chủ động hơn trong phòng bệnh và điều trị kịp thời. Mỗi xét nghiệm đều có vai trò riêng, nên cần thực hiện dưới sự hướng dẫn và phân tích của bác sĩ chuyên khoa.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đầy đủ các loại vắc xin dành cho người lớn và trẻ em, hỗ trợ phòng ngừa hiệu quả các bệnh có thể gây biến chứng lên thận và toàn cơ thể.