Viêm xoang hàm: Nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp điều trị hiệu quả

Viêm xoang hàm chiếm tỷ lệ cao trong các loại viêm xoang, đặc biệt phổ biến ở người trưởng thành. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng tới sức khỏe răng miệng và tai mũi họng. Vậy viêm xoang hàm thực sự là gì? Nguyên nhân nào gây bệnh và cách điều trị ra sao?

Viêm xoang hàm là gì?

Trước tiên, để hiểu rõ hơn về bệnh lý này, hãy cùng tìm hiểu viêm xoang hàm là gì và tại sao nó lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Viêm xoang hàm là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại xoang hàm trên (hay còn gọi là xoang maxillary), gây đau nhức và khó chịu ở vùng mặt. Xoang hàm nằm ở hai bên má, ngay trên răng hàm trên. Khi lớp niêm mạc bị viêm, dịch mủ có thể tích tụ, gây tắc nghẽn và đau nhức. Đây là một trong những dạng viêm xoang phổ biến nhất, có thể xuất hiện đơn độc hoặc phối hợp với các loại viêm xoang khác. Viêm xoang hàm có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở người trưởng thành, đặc biệt là những người có vấn đề về răng miệng.

Nguyên nhân gây viêm xoang hàm là gì?

Để hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh sinh, chúng ta cần điểm qua các nguyên nhân gây viêm xoang hàm. Điều này giúp phòng tránh cũng như lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Viêm xoang hàm có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, cụ thể như sau:

Tác nhân gây bệnh

Những tác nhân gây ra bệnh viêm xoang hàm có thể kể đến như:

• Vi khuẩn: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm trên 60% các trường hợp viêm xoang hàm cấp tính. Thường gặp nhất là Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae và Moraxella catarrhalis. Những vi khuẩn này có thể xâm nhập từ khoang miệng lên xoang hàm thông qua nhiễm trùng răng miệng hoặc từ đường hô hấp trên.
• Virus: Một số virus gây cảm lạnh hoặc cúm có thể khiến niêm mạc xoang bị viêm, sưng nề và tích tụ dịch mủ.
• Nấm: Thường gặp ở những người suy giảm miễn dịch hoặc mắc các bệnh lý nền như đái tháo đường.

Yếu tố thuận lợi

Một số yếu tố thuận lợi làm tăng nguy cơ viêm xoang hàm như:

• Vệ sinh răng miệng kém: Tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dễ gây viêm quanh cuống răng và lan lên xoang hàm.
• Sâu răng, viêm quanh cuống răng, viêm lợi: Là cửa ngõ cho vi khuẩn xâm nhập vào xoang hàm.
• Thủ thuật nha khoa không đảm bảo vô trùng: Chẳng hạn như nhổ răng hoặc cấy ghép răng có thể vô tình làm tổn thương niêm mạc xoang, gây viêm xoang hàm.

Các bệnh lý nền

Một số bệnh lý cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm xoang hàm như:

• Dị ứng (viêm mũi dị ứng, hen suyễn): Tình trạng viêm mũi dị ứng kéo dài làm niêm mạc mũi phù nề, cản trở lưu thông không khí, dễ gây viêm xoang hàm.
• Lệch vách ngăn mũi, polyp mũi: Gây tắc nghẽn đường dẫn lưu, tăng nguy cơ viêm xoang.
• Bệnh lý răng miệng mạn tính: Là nguyên nhân quan trọng, đặc biệt trong viêm xoang hàm do răng.

Triệu chứng viêm xoang hàm thường gặp

Nhận biết sớm các triệu chứng của viêm xoang hàm sẽ giúp người bệnh điều trị kịp thời và tránh những biến chứng nguy hiểm.

Người mắc viêm xoang hàm thường có các biểu hiện đặc trưng:

• Đau nhức vùng má: Đây là triệu chứng nổi bật nhất. Cơn đau thường âm ỉ, có thể lan lên trán hoặc thái dương, cảm giác căng tức, đặc biệt khi cúi đầu, hắt hơi hoặc thay đổi áp suất không khí (như khi đi máy bay).
• Nghẹt mũi: Bệnh nhân thường bị nghẹt một bên hoặc cả hai bên mũi, kèm chảy dịch mũi màu vàng hoặc xanh, đôi khi có mùi hôi khó chịu.
• Ho và sốt nhẹ: Một số trường hợp có thể kèm theo hơi thở có mùi hôi, đặc biệt khi bệnh kéo dài.
• Đau răng hàm trên: Viêm lan sang vùng chân răng gây đau răng, có thể kèm viêm lợi hoặc sưng nướu. Đây cũng là lý do tại sao viêm xoang hàm đôi khi bị nhầm lẫn với bệnh lý răng miệng.

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm xoang hàm có thể tiến triển thành viêm xoang mạn tính, gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm ổ mắt, viêm xương hàm, viêm tủy răng hoặc lan sang các xoang lân cận, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Cách điều trị viêm xoang hàm hiệu quả

Việc điều trị viêm xoang hàm đòi hỏi phải kết hợp giữa điều trị triệu chứng, loại bỏ nguyên nhân và dự phòng tái phát. Tùy theo nguyên nhân và mức độ nặng nhẹ, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Điều trị nội khoa

Dựa vào triệu chứng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh sử dụng một số loại thuốc như sau:

• Thuốc kháng sinh: Dùng khi bệnh do vi khuẩn, thường kéo dài từ 7 - 14 ngày theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Việc tự ý sử dụng kháng sinh có thể gây kháng thuốc và khiến bệnh trầm trọng hơn.
• Thuốc giảm đau và thuốc chống viêm: Giúp giảm các triệu chứng đau nhức, sưng tấy và viêm nhiễm niêm mạc xoang.
• Thuốc xịt mũi hoặc thuốc thông mũi: Hỗ trợ giảm nghẹt mũi và cải thiện dẫn lưu dịch mủ, giúp xoang thông thoáng.

Điều trị ngoại khoa

Nếu người bệnh không đáp ứng với phương pháp điều trị nội khoa, bác sĩ sẽ xem xét thực hiện một số biện pháp sau đây: 

• Chọc rửa xoang: Thủ thuật giúp dẫn lưu dịch mủ, làm sạch xoang và giảm áp lực trong xoang hàm. Đây là phương pháp điều trị hỗ trợ hiệu quả, thường được thực hiện tại các cơ sở y tế chuyên khoa.
• Phẫu thuật: Áp dụng khi viêm xoang hàm mạn tính hoặc có biến chứng. Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật mở xoang (phương pháp Caldwell-Luc) hoặc phẫu thuật nội soi chức năng để làm sạch ổ viêm, tái thông dẫn lưu xoang và ngăn ngừa tái phát.

Biện pháp phòng ngừa viêm xoang hàm hiệu quả

Để phòng ngừa viêm xoang hàm cũng như giảm thiểu nguy cơ tái phát, người bệnh cần thực hiện các biện pháp sau:

• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày, khám nha khoa định kỳ và điều trị kịp thời các bệnh lý răng miệng.
• Tránh tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm và các chất kích thích: Sử dụng khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt ở môi trường nhiều khói bụi, ô nhiễm.
• Giữ ấm vùng mặt: Đặc biệt trong mùa lạnh, tránh nhiễm lạnh đột ngột để bảo vệ niêm mạc xoang.
• Uống đủ nước và ăn uống cân bằng: Bổ sung vitamin, khoáng chất để tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Tiêm vắc xin phế cầu (Streptococcus pneumoniae): Đây là tác nhân hàng đầu gây viêm xoang hàm do vi khuẩn. Tiêm phòng vắc xin phế cầu giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng xoang và các bệnh lý đường hô hấp, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc những người có bệnh lý nền như đái tháo đường hay bệnh phổi mạn tính.
• Khám chuyên khoa tai mũi họng định kỳ: Để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý viêm mũi, viêm xoang và các bất thường về cấu trúc mũi.

Viêm xoang hàm là bệnh lý phổ biến, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng cách kết hợp chăm sóc vệ sinh răng miệng và theo dõi định kỳ sẽ giúp bạn phòng tránh và kiểm soát bệnh hiệu quả. Bạn hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được chẩn đoán và điều trị phù hợp nhất.