Viêm xoang dị ứng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Vậy viêm xoang dị ứng là gì? Nguyên nhân gây viêm xoang dị ứng ra sao? Triệu chứng và hướng điều trị viêm xoang dị ứng như thế nào? Bài viết hôm nay của Tiêm chủng Long Châu sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin cơ bản nhất về căn bệnh viêm xoang dị ứng từ đó giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này.

Viêm xoang dị ứng là gì?

Viêm xoang dị ứng là tình trạng viêm niêm mạc xoang do phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch với các dị nguyên từ môi trường.

Khác với viêm xoang do vi khuẩn hoặc virus, viêm xoang dị ứng thường tái phát theo mùa và liên quan trực tiếp đến các yếu tố như phấn hoa, bụi mịn, lông thú cưng, nấm mốc và mạt bụi nhà…

Bất cứ ai, bất cứ lứa tuổi nào đều có nguy cơ mắc viêm xoang dị ứng. Căn bệnh này thường phổ biến hơn ở người có tiền sử dị ứng, hen phế quản hoặc viêm mũi dị ứng.

Nguyên nhân và cơ chế gây viêm xoang dị ứng

Hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế gây bệnh là bước đầu tiên để kiểm soát viêm xoang dị ứng hiệu quả.

Về cơ chế gây viêm xoang dị ứng

Khi cơ thể tiếp xúc với dị nguyên, hệ miễn dịch hoạt động quá mức, giải phóng histamin và các chất trung gian gây viêm. Phản ứng này làm sưng niêm mạc, tăng tiết dịch nhầy, gây tắc nghẽn lỗ thông xoang. Kết quả là viêm kéo dài, ảnh hưởng đến chức năng bình thường của các xoang.

Các yếu tố nguy cơ 

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm xoang dị ứng có thể kể đến như:

• Khí hậu nóng ẩm: Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa, đặc trưng là nóng ẩm quanh năm. Đây là môi trường lý tưởng cho nấm mốc phát triển mạnh trong nhà và ngoài trời. Bào tử nấm mốc là dị nguyên phổ biến, dễ dàng xâm nhập vào đường hô hấp và kích thích phản ứng dị ứng.
• Ô nhiễm không khí, bụi mịn PM2.5: Các thành phố lớn và khu vực công nghiệp thường có mức độ ô nhiễm không khí cao, đặc biệt là bụi mịn PM2.5. Các hạt bụi này không chỉ là tác nhân gây kích ứng trực tiếp niêm mạc xoang mà còn có thể mang theo các dị nguyên khác, làm tăng mức độ phản ứng dị ứng.
• Môi trường sống chật hẹp, ẩm thấp: Điều kiện sống ở nhiều khu vực đô thị và nông thôn còn chật hẹp, thiếu thông thoáng, tạo điều kiện cho mạt bụi nhà và nấm mốc sinh sôi. Mạt bụi nhà là một trong những dị nguyên trong nhà phổ biến nhất gây ra các triệu chứng dị ứng hô hấp.
• Di truyền cơ địa dị ứng: Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng. Nếu trong gia đình có tiền sử mắc các bệnh dị ứng như hen suyễn, eczema (chàm), viêm da cơ địa hoặc viêm mũi dị ứng thì khả năng một người mắc viêm xoang dị ứng sẽ cao hơn.
• Tiếp xúc với vật nuôi: Lông, vảy da và nước bọt của vật nuôi (chó, mèo) có thể gây dị ứng mạnh ở những người nhạy cảm.

Triệu chứng viêm xoang dị ứng

Nhận biết sớm các dấu hiệu của viêm xoang dị ứng giúp bạn can thiệp kịp thời, tránh ảnh hưởng lâu dài. Dưới đây là những triệu chứng điển hình của viêm xoang dị ứng, bạn đọc có thể tham khảo:

• Hắt hơi nhiều: Đây là triệu chứng đặc trưng và thường là dấu hiệu đầu tiên. Các cơn hắt hơi thường diễn ra liên tục, thành từng tràng, đặc biệt phổ biến vào sáng sớm khi vừa ngủ dậy hoặc ngay sau khi tiếp xúc với dị nguyên.
• Nghẹt mũi: Nghẹt mũi có thể xảy ra ở một bên hoặc cả hai bên, thường thay đổi theo tư thế nằm. Cảm giác nghẹt mũi gây khó thở và khó chịu.
• Chảy nước mũi: Nước mũi là dịch trong, lỏng như nước, không có màu vàng hay xanh như trong trường hợp nhiễm trùng.
• Ngứa mũi, họng, thậm chí ngứa tai: Cảm giác ngứa là một dấu hiệu rõ ràng của phản ứng dị ứng. Ngứa thường bắt đầu ở trong mũi sau đó có thể lan xuống họng, vòm miệng và thậm chí cả tai.
• Nhức đầu âm ỉ: Cơn đau đầu thường không dữ dội mà là cảm giác nặng tức, âm ỉ ở vùng trán, giữa hai mắt và vùng má. Đau có thể tăng lên khi thời tiết thay đổi đột ngột hoặc khi tiếp xúc với không khí lạnh, ẩm.
• Có thể kèm viêm kết mạc: Do dị nguyên có thể tác động đến cả mắt, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như ngứa mắt, đỏ mắt, chảy nước mắt và sưng nhẹ mí mắt. 

Phương pháp điều trị viêm xoang dị ứng

Viêm xoang dị ứng là tình trạng viêm niêm mạc xoang do phản ứng của cơ thể với các tác nhân dị nguyên từ môi trường. Việc điều trị hiệu quả đòi hỏi kết hợp giữa kiểm soát triệu chứng và xử lý tận gốc nguyên nhân gây bệnh.

Điều trị triệu chứng

Mục tiêu chính là làm giảm nhanh các triệu chứng khó chịu như nghẹt mũi, hắt hơi, ngứa mũi hay chảy nước mũi, nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống hàng ngày. Một số phương pháp thường được sử dụng gồm:

• Thuốc kháng histamin (như Loratadine, Cetirizine…): Giúp giảm các phản ứng dị ứng như hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mũi.
• Thuốc xịt mũi chứa corticoid (như Fluticasone, Mometasone…): Có tác dụng chống viêm mạnh, làm giảm sưng nề niêm mạc mũi và xoang nhưng cần dùng theo đúng chỉ định của bác sĩ.
• Thuốc co mạch mũi dạng xịt (như Oxymetazoline…): Hỗ trợ thông mũi nhanh chóng, tuy nhiên chỉ nên sử dụng tối đa 5 - 7 ngày để tránh hiện tượng “nghẹt mũi hồi ứng” do lạm dụng thuốc.

Điều trị nguyên nhân dị ứng

Muốn kiểm soát lâu dài viêm xoang dị ứng, bạn cần chú trọng đến việc loại bỏ hoặc giảm thiểu các yếu tố gây dị ứng:

• Tránh tiếp xúc với dị nguyên: Nên sử dụng máy lọc không khí, giặt rèm và chăn ga định kỳ, giữ nhà cửa sạch sẽ, khô ráo và hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, lông thú cưng nếu có cơ địa dị ứng.
• Liệu pháp miễn dịch đặc hiệu: Là phương pháp điều trị giúp cơ thể giảm dần sự nhạy cảm với dị nguyên. Liệu pháp này thường được áp dụng cho những trường hợp dị ứng nặng, tái phát nhiều lần, sau khi đã xác định được chính xác tác nhân gây dị ứng thông qua xét nghiệm.

Phòng ngừa viêm xoang dị ứng tái phát

Phòng bệnh luôn là giải pháp bền vững trong kiểm soát viêm xoang dị ứng. Việc duy trì một lối sống lành mạnh và môi trường sống trong lành sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ tái phát. Một số biện pháp hữu ích bao gồm:

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý mỗi ngày: Giúp làm sạch bụi bẩn, dịch nhầy và dị nguyên bám trong niêm mạc mũi. Có thể thực hiện 1–2 lần/ngày tùy theo tình trạng.
• Giữ nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng: Lau dọn thường xuyên, loại bỏ nấm mốc, hạn chế độ ẩm để ngăn ngừa sự phát triển của các tác nhân gây dị ứng.
• Sử dụng máy lọc không khí, hạn chế nuôi thú cưng trong nhà nếu bạn có cơ địa dị ứng.
• Tăng cường sức đề kháng tự nhiên: Duy trì thói quen tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, ngủ đủ giấc và bổ sung đầy đủ vitamin, khoáng chất từ rau củ quả tươi (đặc biệt là vitamin C, kẽm…).

Bên cạnh các biện pháp trên, tiêm vắc xin phế cầu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe đường hô hấp, đặc biệt ở những người có cơ địa dị ứng hoặc bệnh lý mạn tính. Tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn về việc tiêm phòng.

Viêm xoang dị ứng là một bệnh lý mạn tính có xu hướng gia tăng trong môi trường ô nhiễm và khí hậu thất thường như hiện nay. Việc hiểu rõ cơ chế, nhận biết triệu chứng đặc trưng và điều trị đúng cách sẽ giúp người bệnh tránh được những ảnh hưởng kéo dài. Đặc biệt, tiêm vắc xin phế cầu định kỳ có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng xoang do vi khuẩn bội nhiễm – một biến chứng phổ biến sau các đợt viêm xoang dị ứng kéo dài. Hãy chủ động tiêm vắc xin phế cầu ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe bền vững bạn nhé. Cảm ơn bạn đã dành thời gian theo dõi bài viết hôm nay của Tiêm chủng Long Châu.