U xơ tử cung dưới thanh mạc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

U xơ tử cung dưới thanh mạc là một trong những dạng phổ biến của u xơ tử cung, ảnh hưởng đến nhiều phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Dù là một khối u lành tính, tình trạng này vẫn có thể gây ra những phiền toái đáng kể nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Bài viết này cung cấp cho bạn kiến thức toàn diện từ nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán đến các hướng dẫn thực tiễn trong điều trị và chăm sóc sức khỏe.

U xơ tử cung dưới thanh mạc là gì?

U xơ tử cung là sự tăng sinh bất thường của các tế bào cơ tử cung. Trong đó, u xơ dưới thanh mạc phát triển ngay bên dưới lớp thanh mạc, đây là lớp màng mỏng bao bọc bề mặt bên ngoài tử cung. Những khối u này có xu hướng phát triển hướng ra phía ngoài tử cung, đôi khi có cuống dài và có thể gây chèn ép lên các cơ quan lân cận như bàng quang hoặc trực tràng.

Tùy vào kích thước và vị trí, u xơ có thể được mô tả là nhỏ, trung bình hoặc lớn, nằm ở mặt trước, sau hay bên tử cung. Mỗi vị trí sẽ ảnh hưởng khác nhau đến triệu chứng mà người bệnh gặp phải. Có người phát hiện tình cờ qua siêu âm định kỳ, nhưng cũng có người chịu ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân hình thành u xơ tử cung dưới thanh mạc

Yếu tố chính dẫn đến sự xuất hiện của u xơ dưới thanh mạc hiện vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nghiên cứu cho thấy vai trò quan trọng của hormone và di truyền.

Hormone estrogen và progesterone là hai nội tiết tố đóng vai trò kích thích sự tăng trưởng của lớp nội mạc tử cung và cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của u xơ. Do đó, u xơ thường phát triển mạnh trong độ tuổi sinh sản, khi nồng độ estrogen cao và có xu hướng nhỏ lại sau khi mãn kinh.

Ngoài ra, tiền sử gia đình cũng là một yếu tố nguy cơ. Phụ nữ có mẹ hoặc chị em từng mắc u xơ tử cung sẽ có khả năng mắc bệnh cao hơn người bình thường. Bên cạnh đó, các yếu tố như thừa cân, ít vận động, ăn uống thiếu lành mạnh, tiếp xúc hóa chất hoặc căng thẳng kéo dài cũng được cho là góp phần thúc đẩy quá trình hình thành u xơ.

Triệu chứng của u xơ tử cung dưới thanh mạc

Mặc dù nhiều phụ nữ mắc u xơ tử cung dưới thanh mạc không có biểu hiện rõ ràng, nhưng trong một số trường hợp, các triệu chứng vẫn có thể xuất hiện và gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Những dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Cảm giác đau hoặc tức vùng bụng dưới, đặc biệt là khi u phát triển lớn.
• Căng nặng hoặc áp lực vùng chậu, khiến người bệnh khó chịu.
• Đi tiểu nhiều lần hoặc khó tiểu, do khối u chèn ép lên bàng quang.
• Táo bón, đầy bụng, nếu u chèn vào trực tràng.
• Kinh nguyệt kéo dài hoặc chảy máu nhiều bất thường.
• Đau bụng kinh dữ dội hơn bình thường.
• Mệt mỏi, hoa mắt, khó thở nhẹ, liên quan đến thiếu máu do mất máu kinh nguyệt kéo dài.

Phương pháp chẩn đoán

Để xác định chính xác sự hiện diện và đặc điểm của u xơ tử cung dưới thanh mạc, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp đánh giá. Các kỹ thuật phổ biến bao gồm:

• Siêu âm tử cung qua ngã bụng hoặc đầu dò âm đạo: là bước đầu tiên và phổ biến nhất để phát hiện vị trí và kích thước khối u
• Chụp MRI: cho hình ảnh chi tiết, đặc biệt trong trường hợp nghi ngờ nhiều khối u hoặc cần lập kế hoạch phẫu thuật
• Khám phụ khoa: giúp đánh giá độ lớn tử cung và phát hiện các bất thường liên quan
• Xét nghiệm máu: kiểm tra nồng độ hemoglobin và xác định có thiếu máu do rong kinh hay không
• Soi buồng tử cung (hysteroscopy): trong một số trường hợp cần đánh giá lòng tử cung và phân biệt với các loại u xơ khác

Các phương pháp điều trị u xơ tử cung dưới thanh mạc

Tùy theo kích thước khối u, mức độ triệu chứng và nhu cầu sinh sản, bác sĩ sẽ đưa ra lựa chọn điều trị phù hợp. Các hướng điều trị thường được chia như sau:

 Điều trị nội khoa (không phẫu thuật)

• Thuốc giảm đau: Giúp kiểm soát đau bụng kinh hoặc đau vùng chậu.
• Thuốc điều hòa kinh nguyệt: Chẳng hạn như thuốc tránh thai kết hợp hoặc progestin.
• Liệu pháp hormone GnRH agonist: Tạm thời ức chế hoạt động buồng trứng, làm giảm kích thước u xơ.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Hỗ trợ giảm viêm và đau.

Phẫu thuật (áp dụng khi triệu chứng nặng hoặc u phát triển lớn)

• Cắt nhân xơ tử cung (Myomectomy): Loại bỏ khối u, bảo tồn tử cung, phù hợp với phụ nữ còn mong muốn sinh con.
• Cắt tử cung (Hysterectomy): Áp dụng khi bệnh nhân không còn nhu cầu sinh sản hoặc u xơ quá lớn.
• Nút động mạch tử cung (UAE): Chặn dòng máu nuôi khối u, khiến u teo dần.
• Đốt u bằng sóng siêu âm hội tụ (FUS): Kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, dùng sóng siêu âm cường độ cao để phá hủy khối u.

Hỗ trợ và điều trị bổ sung

• Yoga, thiền, châm cứu: Giúp giảm căng thẳng và đau vùng chậu.
• Thay đổi chế độ ăn uống: Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo bão hòa.
• Thảo dược hoặc bổ sung tự nhiên: Chỉ sử dụng khi có sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.

Hướng dẫn thực tiễn trong quản lý và chăm sóc sức khỏe

Việc chủ động theo dõi sức khỏe là yếu tố quan trọng. Phụ nữ nên ghi lại chu kỳ kinh nguyệt, mức độ chảy máu, mức độ đau bụng hoặc các cảm giác khó chịu khác để cung cấp thông tin hữu ích cho bác sĩ.

Một chế độ ăn giàu rau xanh, hoa quả, ngũ cốc nguyên cám và ít chất béo bão hòa có thể hỗ trợ cân bằng nội tiết tố. Việc duy trì cân nặng hợp lý, hạn chế thức ăn nhanh, đồ uống có cồn và đường tinh luyện cũng được khuyến khích.

Tập thể dục đều đặn không chỉ giúp giảm căng thẳng mà còn góp phần kiểm soát nồng độ estrogen tự nhiên trong cơ thể. Ngủ đủ giấc, giảm stress và duy trì lối sống tích cực là những yếu tố quan trọng trong phòng ngừa và kiểm soát u xơ.

Nếu các triệu chứng ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt hàng ngày hoặc có dấu hiệu bất thường như chảy máu kéo dài, đau dữ dội hoặc nghi ngờ khối u phát triển nhanh, người bệnh nên tìm đến cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và điều trị kịp thời.

U xơ tử cung dưới thanh mạc là một bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu được phát hiện sớm và có phương pháp chăm sóc phù hợp. Việc nâng cao nhận thức và chủ động chăm sóc sức khỏe sẽ giúp phụ nữ giảm thiểu biến chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và bảo vệ khả năng sinh sản trong tương lai.