Chu kỳ kinh nguyệt​: Những điều phụ nữ cần lưu ý

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng giải đáp tất cả những thắc mắc xoay quanh chu kỳ kinh nguyệt từ khái niệm, cơ chế hình thành cho đến những lời khuyên hữu ích để chăm sóc sức khỏe kinh nguyệt hiệu quả. Đừng bỏ lỡ nếu bạn đang tìm kiếm thông tin chính xác và dễ hiểu để bảo vệ sức khỏe phụ khoa của mình. Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu khám phá ngay trong bài viết “Chu kỳ kinh nguyệt” bạn nhé!

Tổng quan về chu kỳ kinh nguyệt

Tìm hiểu kinh nguyệt là gì?

Chu kỳ kinh nguyệt là hiện tượng sinh lý bình thường ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản, thể hiện qua sự bong tróc của lớp nội mạc tử cung khi không có sự thụ tinh. Lớp nội mạc này được đào thải ra ngoài cơ thể qua đường âm đạo dưới dạng dịch kinh bao gồm máu, tế bào niêm mạc tử cung và dịch tiết âm đạo.

Chu kỳ kinh nguyệt diễn ra như thế nào?

Chu kỳ kinh nguyệt là thuật ngữ dùng để chỉ quá trình thay đổi sinh lý xảy ra định kỳ hàng tháng trong cơ thể nữ giới nhằm chuẩn bị cho quá trình thụ thai. 

Chu kỳ kinh nguyệt chịu sự điều hòa của hệ thống nội tiết, chủ yếu thông qua trục dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng. Sự thay đổi nồng độ các hormone sinh dục, đặc biệt là estrogen và progesterone, đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối hoạt động của buồng trứng và sự biến đổi của niêm mạc tử cung. Chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày đầu tiên xuất hiện máu kinh của kỳ kinh này đến ngày đầu tiên ra máu của kỳ kinh tiếp theo. Một chu kỳ bình thường thường kéo dài từ 21 đến 35 ngày, được chia thành ba giai đoạn chính là pha nang noãn, pha rụng trứng và pha hoàng thể.

Trong pha nang noãn, dưới tác động của hormone FSH, các nang trứng phát triển và tiết estrogen làm tăng sinh nội mạc tử cung. Đến giữa chu kỳ, nồng độ LH tăng đột ngột sẽ kích thích quá trình rụng trứng. Sau rụng trứng, pha hoàng thể bắt đầu với sự tiết progesterone từ hoàng thể, giúp nội mạc tử cung tiếp tục phát triển, chuẩn bị cho quá trình làm tổ của phôi thai.

Nếu không có sự thụ tinh, hoàng thể thoái hóa, kéo theo sự giảm mạnh nồng độ estrogen và progesterone. Điều này dẫn đến sự hoại tử và bong tróc lớp nội mạc tử cung, tạo thành hiện tượng hành kinh. Ngược lại, nếu trứng được thụ tinh và làm tổ, lớp nội mạc tử cung sẽ tiếp tục được duy trì để nuôi dưỡng thai nhi trong những tuần đầu của thai kỳ.

Việc theo dõi chu kỳ kinh nguyệt không chỉ giúp phụ nữ hiểu rõ hơn về sức khỏe sinh sản của mình mà còn là công cụ hữu ích trong việc phát hiện sớm các rối loạn nội tiết, bệnh lý phụ khoa hoặc các vấn đề liên quan đến khả năng sinh sản.

Các dấu hiệu liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt

Chu kỳ kinh nguyệt diễn ra ở độ tuổi nữ giới nào?

Kinh nguyệt là dấu hiệu quan trọng báo hiệu sự trưởng thành của hệ sinh sản nữ giới. Trung bình, độ tuổi bắt đầu kinh nguyệt là khoảng 12 tuổi nhưng có thể xuất hiện sớm từ 8 tuổi hoặc muộn đến 16 tuổi tùy thuộc vào yếu tố di truyền, dân tộc và môi trường sống. Trước khi có kinh nguyệt sẽ xuất hiện các dấu hiệu dậy thì như phát triển tuyến vú và mọc lông vùng mu.

Trong những năm đầu, chu kỳ kinh nguyệt thường không đều, có thể kéo dài hoặc lượng máu kinh ra nhiều hơn bình thường. Thông thường, phải mất từ 3 đến 4 năm để chu kỳ kinh nguyệt ổn định như khi phụ nữ bước vào độ tuổi trưởng thành khoảng 20 tuổi.

Chu kỳ kinh nguyệt cũng có thể thay đổi theo các giai đoạn quan trọng trong đời như mang thai, sinh con và cho con bú do sự biến động hormone trong cơ thể. Đến giai đoạn mãn kinh, thường vào khoảng 51 tuổi kinh nguyệt sẽ ngừng hẳn, phụ nữ không có kinh trong vòng 12 tháng liên tiếp. Đây là dấu hiệu buồng trứng ngừng rụng trứng và kết thúc khả năng sinh sản.

Chu kỳ kinh nguyệt gây ra triệu chứng gì ở cơ thể?

Chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ thường kéo dài từ 21 đến 35 ngày, trong đó thời gian hành kinh diễn ra từ 2 đến 7 ngày. 

Trong suốt chu kỳ kinh nguyệt, cơ thể phụ nữ trải qua nhiều thay đổi về hormone, sinh lý và tâm trạng. Một số biểu hiện phổ biến mà nhiều chị em gặp phải bao gồm:

• Tăng cảm giác thèm ăn: Do mất máu và thay đổi hormone trong kỳ kinh, cơ thể cần bổ sung năng lượng, dẫn đến cảm giác thèm ăn tăng.
• Thay đổi tâm trạng: Sự dao động của hormone estrogen và progesterone gây ra các trạng thái cảm xúc như căng thẳng, mệt mỏi, cáu gắt hoặc dễ nhạy cảm. Những thay đổi này thường giảm dần khi kỳ kinh kết thúc.
• Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS): Trước kỳ kinh, nhiều phụ nữ có thể gặp các triệu chứng như đau đầu, đầy hơi, đau bụng, căng tức ngực, mệt mỏi, và nổi mụn. Các triệu chứng này có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của chị em.
• Rụng trứng: Giai đoạn buồng trứng phóng thích trứng thường xảy ra vào giữa chu kỳ kinh nguyệt (khoảng ngày thứ 14 trong chu kỳ 28 ngày). Một số chị em có thể nhận biết bằng dịch âm đạo trong, dính và cảm giác đau nhẹ vùng bụng dưới.

Những điều cần lưu ý liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt

Kinh nguyệt bất thường là như thế nào?

Việc nhận biết các dấu hiệu bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt là vấn đề được nhiều chị em phụ nữ quan tâm và cần được chú trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản. Chu kỳ kinh nguyệt của mỗi người có thể khác nhau về độ dài và lượng máu mất đi. Có những người chỉ hành kinh trong 2 đến 3 ngày, nhưng cũng có trường hợp kéo dài tới 7-8 ngày hoặc lâu hơn.

Tuy nhiên, khi gặp các dấu hiệu sau, phụ nữ nên chủ động đi khám tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời:

• Rong kinh: Đây là hiện tượng máu kinh ra nhiều và kéo dài trên 7 ngày theo chu kỳ kinh nguyệt, được xem là dấu hiệu bất thường cần được lưu ý.
• Rong huyết: Là tình trạng xuất huyết âm đạo kéo dài trên 7 ngày nhưng không theo chu kỳ kinh nguyệt. Nếu kéo dài trên 15 ngày, tình trạng này được gọi là rong kinh – rong huyết, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của phụ nữ.
• Cường kinh: Là hiện tượng lượng máu kinh trong kỳ kinh ra nhiều và kéo dài, có thể dẫn đến thiếu máu và ảnh hưởng đến thể trạng chung.
• Thiểu kinh: Ngược lại với cường kinh, thiểu kinh là hiện tượng kinh nguyệt ra rất ít và thời gian hành kinh ngắn, thường chỉ kéo dài 1-2 ngày.

Việc theo dõi chu kỳ kinh nguyệt đều đặn và nhận biết các bất thường giúp chị em phòng tránh các vấn đề sức khỏe phụ khoa nguy hiểm. Khi có dấu hiệu nghi ngờ, cần thăm khám chuyên khoa để được tư vấn và xử lý kịp thời, tránh biến chứng và duy trì sức khỏe sinh sản ổn định.

Nguyên nhân khiến chu kỳ kinh nguyệt thay đổi?

Chu kỳ kinh nguyệt không đều là tình trạng phổ biến ở nhiều phụ nữ và có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. 

Mang thai và giai đoạn cho con bú thường khiến chu kỳ trễ hoặc gián đoạn. 

Ngoài ra, thói quen ăn uống thiếu lành mạnh, sụt cân đột ngột hoặc tập luyện quá mức cũng ảnh hưởng đến cân bằng hormone, gây rối loạn kinh nguyệt. 

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến chu kỳ không ổn định do ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng. 

Bên cạnh đó, các vấn đề sức khỏe như suy buồng trứng sớm, viêm vùng chậu (PID) và u xơ tử cung cũng có thể làm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt. 

Khi xuất hiện chu kỳ không đều kéo dài hoặc kèm triệu chứng bất thường, chị em nên thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và có phương án điều trị phù hợp.

Lưu ý khi vệ sinh vùng kín trong chu kỳ kinh nguyệt

Vệ sinh vùng kín đúng cách trong chu kỳ kinh nguyệt đóng vai trò quan trọng giúp ngăn ngừa viêm nhiễm phụ khoa. Để bảo vệ vùng kín trong những ngày “đèn đỏ”, chị em nên thay băng vệ sinh từ 4 đến 5 tiếng một lần nhằm hạn chế môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Sử dụng nước ấm để rửa vùng kín giúp giảm cảm giác khó chịu và bảo vệ độ pH tự nhiên, tránh tình trạng vùng kín bị lạnh đột ngột gây đau bụng hành kinh.

Chị em cần hạn chế dùng dung dịch vệ sinh chứa nhiều acid hoặc chất tẩy rửa vì có thể làm mất cân bằng môi trường âm đạo. Khi vệ sinh, nên rửa nhẹ nhàng từ trước ra sau, chỉ làm sạch bên ngoài âm hộ, tránh thụt rửa sâu bên trong để ngăn ngừa nguy cơ viêm nhiễm. Sau khi rửa, cần lau khô vùng kín bằng khăn sạch để giữ môi trường khô thoáng.

Ngoài ra, không nên ngâm vùng kín quá lâu trong bồn tắm hoặc tiếp xúc với nguồn nước ao, hồ, sông, suối để tránh nhiễm khuẩn ngược dòng. Trong chu kỳ kinh nguyệt, nên kiêng quan hệ tình dục để hạn chế nguy cơ viêm nhiễm. Việc lựa chọn quần lót có chất liệu rộng rãi, thoáng mát cũng giúp vùng kín được thông thoáng, thoải mái và ngăn ngừa vi khuẩn phát triển.

Hy vọng thông qua bài viết, bạn đọc đã nắm được những kiến thức cơ bản và quan trọng về chu kỳ kinh nguyệt - yếu tố then chốt trong sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Việc hiểu rõ về chu kỳ kinh giúp chị em dễ dàng phát hiện những dấu hiệu bất thường. Điều này góp phần bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa các bệnh lý phụ khoa hiệu quả. Hãy chú ý chăm sóc và lắng nghe cơ thể mình để duy trì chu kỳ kinh nguyệt đều đặn từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể.