Triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối: Những dấu hiệu bạn không nên bỏ qua

Xơ gan giai đoạn cuối là tình trạng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối, nguyên nhân gây bệnh, cũng như các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối: Nhận biết rõ để kịp thời xử lý

Ở giai đoạn cuối của bệnh xơ gan, gan đã bị tổn thương nặng, không còn đủ khả năng làm việc như bình thường. Điều này gây ra nhiều thay đổi trong cơ thể, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu sẽ giúp người bệnh có hướng điều trị phù hợp và tránh được những biến chứng nguy hiểm.

Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng của bệnh xơ gan giai đoạn cuối mà người bệnh cần lưu ý:

• Mệt mỏi, yếu sức, chán ăn: Người bệnh thường xuyên cảm thấy kiệt sức dù chỉ vận động nhẹ nhàng hoặc không làm gì cả. Tình trạng này đi kèm với mất cảm giác ngon miệng, buồn nôn, đầy bụng, khiến cân nặng sụt giảm nhanh chóng. Bên cạnh đó, cơ bắp cũng bị tiêu biến, đặc biệt ở vùng vai và tay, khiến người bệnh trông gầy yếu rõ rệt.
• Vàng da, mắt: Khi gan không còn lọc được bilirubin – một sản phẩm thải của hồng cầu sẽ tích tụ lại và làm da cùng lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng. Ngoài ra, người bệnh cũng hay bị ngứa nhiều vào ban đêm, đôi khi gãi đến trầy da mà vẫn không đỡ. Các dấu hiệu đi kèm có thể bao gồm sao mạch (mạch máu nhỏ nổi lên hình con nhện), lòng bàn tay đỏ, bầm tím và chảy máu cam do giảm khả năng đông máu.
• Bụng trướng nước (cổ trướng): Dịch ứ đọng trong ổ bụng khiến bụng phình to, người bệnh cảm thấy khó chịu, tức bụng, ăn uống kém. Việc đi lại và thở cũng trở nên khó khăn hơn khi dịch tích tụ nhiều. Nếu dịch bị nhiễm trùng, người bệnh có thể sốt, đau bụng, toàn thân mệt lả và cần được cấp cứu kịp thời.
• Chảy máu tiêu hóa do giãn vỡ tĩnh mạch: Áp lực máu trong gan tăng làm các tĩnh mạch ở thực quản bị giãn và dễ vỡ. Khi vỡ, bệnh nhân có thể nôn ra máu tươi hoặc đi ngoài phân đen, đôi khi mất máu nhiều gây tụt huyết áp. Đây là một trong những triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối nguy hiểm và cần cấp cứu ngay.
• Rối loạn ý thức, lú lẫn - bệnh não gan: Chức năng giải độc của gan suy giảm khiến độc tố (như ammonia) đi vào não. Người bệnh có biểu hiện như ngủ gà, nói nhảm, kém tỉnh táo, hay quên. Nếu không can thiệp kịp, họ có thể rơi vào trạng thái hôn mê và đe dọa đến tính mạng.
• Suy thận liên quan gan: Gan yếu có thể kéo theo tình trạng suy thận, khiến người bệnh tiểu ít, nước tiểu sậm màu hoặc tiểu ra máu. Cơ thể bị giữ nước dẫn đến sưng phù ở chân, mắt cá hoặc toàn thân. Đây là dấu hiệu tiên lượng rất nặng trong triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối.

Tổng quan về xơ gan và diễn tiến đến giai đoạn cuối

Xơ gan là hậu quả cuối cùng của nhiều bệnh lý gan mạn tính, xảy ra khi các tế bào gan bị tổn thương kéo dài dẫn đến hoại tử, viêm và quá trình tái tạo không hoàn toàn, hình thành mô xơ (sẹo) và các nốt tân sinh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), xơ gan được định nghĩa là sự tổn thương lan tỏa của gan, đi kèm với biến đổi cấu trúc bình thường của mô gan, gây suy giảm dần chức năng gan.

Về lâm sàng, xơ gan thường được phân chia thành hai giai đoạn:

• Xơ gan còn bù: Chức năng gan vẫn được duy trì nhờ cơ chế bù trừ, và người bệnh có thể không có triệu chứng lâm sàng rõ ràng. Việc xét nghiệm chức năng gan định kỳ trong giai đoạn này rất quan trọng, giúp phát hiện sớm tổn thương và theo dõi diễn tiến bệnh.
• Xơ gan mất bù: Người bệnh bắt đầu xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng như: Cổ trướng, xuất huyết tiêu hóa do giãn tĩnh mạch thực quản, vàng da, bệnh não gan và suy thận chức năng.

Khái niệm xơ gan giai đoạn cuối trong lâm sàng tương đương với xơ gan mất bù. Đây là giai đoạn nặng nhất của bệnh, khi chức năng gan bị suy sụp đáng kể. Bệnh thường diễn tiến xấu nếu không được điều trị tích cực hoặc ghép gan.

Nguyên nhân phổ biến gây xơ gan

Xơ gan có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó một số yếu tố phổ biến và dễ gặp nhất dưới đây đóng vai trò then chốt trong quá trình tổn thương và suy giảm chức năng gan theo thời gian.

• Viêm gan siêu vi B, C: Viêm gan virus mạn tính, đặc biệt là viêm gan B và C, là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan tại Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á. Virus tấn công tế bào gan, gây viêm mạn tính và tích tụ tổn thương qua nhiều năm. Nếu không được điều trị đúng cách, viêm gan mạn có thể dẫn đến xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan (HCC).
• Sử dụng rượu kéo dài: Việc tiêu thụ rượu bia quá nhiều là nguyên nhân phổ biến của xơ gan do rượu. Ethanol trong rượu kích hoạt phản ứng viêm, tạo gốc tự do, gây chết tế bào gan và xơ hóa mô. Nguy cơ xơ gan tăng tỷ lệ thuận với lượng rượu tiêu thụ hàng ngày và thời gian sử dụng. Nam giới thường có tỷ lệ mắc cao hơn do thói quen uống rượu phổ biến hơn.
• Gan nhiễm mỡ không do rượu: Tình trạng tích tụ mỡ trong gan không liên quan đến uống rượu. Bệnh thường gặp ở người béo phì, đái tháo đường type 2, rối loạn lipid máu hoặc hội chứng chuyển hóa. Nếu không kiểm soát, tình trạng này có thể chuyển sang triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối.
• Bệnh lý di truyền hoặc miễn dịch: Một số rối loạn hiếm như bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa đồng) hay Hemochromatosis (ứ sắt trong gan) cũng gây xơ gan nếu không được chẩn đoán sớm. Ngoài ra, các bệnh tự miễn như viêm gan tự miễn cũng có thể tấn công gan âm thầm. Những bệnh này thường bị bỏ qua do ít triệu chứng giai đoạn đầu.

Biện pháp phòng ngừa hiệu quả

Xơ gan là bệnh lý tiến triển chậm nhưng để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được phòng ngừa và kiểm soát kịp thời. May mắn thay, nhiều yếu tố nguy cơ gây xơ gan có thể được can thiệp từ sớm thông qua lối sống lành mạnh và các biện pháp y tế dự phòng. Dưới đây là những cách phòng ngừa hiệu quả giúp bảo vệ chức năng gan và giảm thiểu nguy cơ xuất hiện triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối.

• Hạn chế rượu bia: Rượu là chất gây độc trực tiếp cho gan. Việc uống rượu kéo dài có liên quan chặt chẽ đến xơ gan do rượu và các biến chứng gan nghiêm trọng. Người có bệnh gan, viêm gan virus hoặc tiền sử gan nhiễm mỡ cần tránh hoàn toàn rượu. Với người khỏe mạnh, bạn không nên chủ quan mà uống hàng ngày.
• Chế độ ăn uống cân bằng: Ưu tiên rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế chất béo bão hòa, đường tinh luyện và muối.
• Tập thể dục đều đặn: Bạn nên tập thể dục thường xuyên, ít nhất 150 phút/tuần hoạt động thể lực vừa phải. Điều này giúp kiểm soát cân nặng, phòng ngừa gan nhiễm mỡ không do rượu - nguyên nhân ngày càng phổ biến gây xơ gan.
• Khám gan định kỳ và tầm soát nhóm nguy cơ cao: Những người có nguy cơ cao như nhiễm viêm gan B/C mạn tính, tiền sử uống rượu lâu năm, béo phì, tiểu đường, gan nhiễm mỡ hoặc gia đình có người mắc bệnh gan nên thực hiện xét nghiệm chức năng gan và siêu âm gan mỗi 6 - 12 tháng. Việc phát hiện sớm tổn thương gan giúp can thiệp kịp thời, làm chậm hoặc ngăn chặn tiến triển đến xơ gan mất bù.
• Tiêm vắc xin viêm gan B: Một trong những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất chống lại viêm gan B mạn tính - nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan và ung thư gan tại nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam. Đây là bước quan trọng trong việc giảm tỷ lệ mắc các triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối trong cộng đồng.

Bạn hãy chủ động bảo vệ sức khỏe tại Trung tâm tiêm chủng Long Châu - nơi cung cấp vắc xin chính hãng, gồm các loại vắc xin phòng bệnh viêm gan, được bảo quản theo tiêu chuẩn quốc tế, cùng đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm. Để biết thêm thông tin chi tiết và được tư vấn kỹ lưỡng trước khi tiêm, bạn vui lòng liên hệ hotline miễn phí 18006928.

Trong bối cảnh tỷ lệ viêm gan B và C tại Việt Nam vẫn ở mức cao, việc nhận biết sớm các triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối có ý nghĩa quan trọng trong can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống người bệnh. Đồng thời, chủ động tiêm phòng đầy đủ ngay từ hôm nay chính là cách đơn giản nhưng hiệu quả để bảo vệ lá gan và đầu tư cho một tương lai sống khỏe mạnh, trọn vẹn hơn.