Vi khuẩn HP là gì? Vi khuẩn HP gây ra bệnh gì?

Vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) là một trong những tác nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày và có thể liên quan đến ung thư dạ dày nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, không phải ai nhiễm HP cũng có biểu hiện rõ ràng, khiến việc nhận biết sớm gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, vi khuẩn này có khả năng lây lan qua nhiều con đường khác nhau trong sinh hoạt hằng ngày mà ít người ngờ tới.

Vi khuẩn HP là gì?

Helicobacter pylori (HP) là tên khoa học đầy đủ của một loại vi khuẩn hiếm hoi có khả năng sống sót trong môi trường acid khắc nghiệt của dạ dày. Nhờ sản xuất enzym urease, vi khuẩn này phân hủy ure thành amoniac, giúp trung hòa acid xung quanh và tạo điều kiện thuận lợi để tồn tại. Hoạt động kéo dài của HP tại niêm mạc dạ dày có thể gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng như viêm, loét và thậm chí là ung thư dạ dày.

Helicobacter pylori (HP) là một loại xoắn khuẩn Gram âm có khả năng tồn tại và phát triển trong môi trường acid cao của dạ dày, điều mà rất ít vi sinh vật có thể làm được. Khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn này cư trú trong lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày và tá tràng, gây nhiễm khuẩn mạn tính.

HP tiết enzym urease, có khả năng chuyển hóa ure thành amoniac, giúp trung hòa acid xung quanh và tạo điều kiện để vi khuẩn tồn tại. Sự hiện diện kéo dài của HP có thể dẫn đến viêm niêm mạc, hình thành loét dạ dày – tá tràng, và trong một số trường hợp, thúc đẩy các biến đổi tiền ung thư như viêm teo, loạn sản, làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Vi khuẩn HP trong dạ dày có thể tồn tại nhiều năm mà không gây ra triệu chứng, khiến người bệnh khó phát hiện. Tuy nhiên, khi có biểu hiện bất thường, đó có thể là dấu hiệu cho thấy vi khuẩn HP dạ dày đã gây tổn thương đáng kể đến niêm mạc hoặc làm phát sinh các biến chứng tiêu hóa nghiêm trọng.

Vi khuẩn HP gây ra bệnh gì?

Viêm niêm mạc dạ dày

Đây là bệnh lý phổ biến đầu tiên do Helicobacter pylori gây ra. Trong giai đoạn đầu, người nhiễm HP thường không có triệu chứng rõ rệt hoặc chỉ xuất hiện dấu hiệu mơ hồ như đầy bụng, buồn nôn, chán ăn. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng viêm có thể tiến triển thành mạn tính, làm tổn thương sâu lớp niêm mạc dạ dày.

Viêm loét dạ dày tá tràng

Vi khuẩn HP phá vỡ hàng rào bảo vệ niêm mạc dạ dày thông qua việc sản sinh amoniac và độc tố, đồng thời kích thích tăng tiết acid dạ dày, từ đó gây loét. Nhiễm Helicobacter pylori là một trong những nguyên nhân hàng đầu của viêm loét dạ dày tá tràng, nhưng tỷ lệ liên quan có sự khác biệt theo từng quốc gia và từng nghiên cứu. Bệnh có thể dẫn tới biến chứng nguy hiểm như chảy máu tiêu hóa, thủng dạ dày nếu không điều trị đúng cách.

Ung thư dạ dày

Nhiễm HP kéo dài có thể gây viêm teo niêm mạc, loạn sản tế bào và làm tăng nguy cơ tiến triển thành ung thư dạ dày. Nhiễm HP mạn tính làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư dạ dày, đặc biệt ở người có viêm teo hoặc loét kéo dài.

Vi khuẩn HP lây qua đường nào?

Vi khuẩn HP có khả năng lây truyền từ người sang người thông qua ba con đường chính:

• Đường miệng - miệng: Là con đường lây phổ biến nhất, xảy ra qua tiếp xúc với nước bọt hoặc dịch tiêu hóa của người nhiễm. Dùng chung dụng cụ ăn uống, hôn, mớm thức ăn là những yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt trong môi trường gia đình.
• Đường phân - miệng: Vi khuẩn HP có thể đào thải qua phân và lây lan khi tay không được vệ sinh sạch sẽ sau khi đi vệ sinh, rồi tiếp xúc với thức ăn hoặc vật dụng sinh hoạt. Việc ăn đồ sống, chưa nấu chín cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
• Qua thiết bị y tế không vô khuẩn: Dụng cụ y tế như ống nội soi dạ dày, nội soi tai mũi họng, dụng cụ nha khoa nếu không được tiệt trùng đúng cách có thể trở thành nguồn lây truyền vi khuẩn HP trong cơ sở y tế.

Do đó, tuân thủ vệ sinh cá nhân, an toàn thực phẩm và khử khuẩn đúng quy trình là biện pháp quan trọng để phòng ngừa lây nhiễm vi khuẩn HP.

Xem thêm: Có những đường lây nhiễm vi khuẩn Hp nào? Cách phòng ngừa nhiễm Hp

Những đối tượng có nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn HP?

Bất kỳ ai cũng có thể bị nhiễm vi khuẩn HP, không phân biệt độ tuổi hay giới tính. Theo ước tính, khoảng một nửa dân số thế giới đang mang vi khuẩn này trong cơ thể. Tuy nhiên, tỉ lệ nhiễm có sự khác biệt rõ rệt giữa các khu vực, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như điều kiện vệ sinh, môi trường sống, thói quen ăn uống và trình độ y tế cộng đồng.

Những yếu tố nguy cơ điển hình bao gồm tuổi tác, vùng sinh sống (nông thôn hay thành thị), lối sống và đặc biệt là thói quen sinh hoạt trong gia đình. Trẻ nhỏ có nguy cơ nhiễm cao hơn nếu sống cùng người lớn có vi khuẩn HP, đặc biệt khi có hành vi tiếp xúc gần như hôn môi, mớm cơm hoặc dùng chung muỗng, đũa. Dù tỉ lệ nhiễm khá phổ biến, nhưng không phải ai nhiễm vi khuẩn HP cũng phát sinh triệu chứng lâm sàng hay biến chứng trên hệ tiêu hóa. Nhiều trường hợp hoàn toàn không có biểu hiện gì trong thời gian dài và chỉ được phát hiện khi đi khám chuyên khoa tiêu hóa.

Tóm lại, Helicobacter pylori là vi khuẩn phổ biến nhưng nguy hiểm, có thể âm thầm tồn tại trong dạ dày và gây ra các bệnh lý nghiêm trọng như viêm loét dạ dày tá tràng và ung thư dạ dày. Việc nắm rõ các con đường lây nhiễm, đối tượng nguy cơ và nguyên tắc phòng ngừa có vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa. Duy trì vệ sinh cá nhân, ăn uống an toàn, không dùng chung vật dụng cá nhân và thăm khám định kỳ tại chuyên khoa tiêu hóa là những biện pháp thiết thực giúp kiểm soát và phòng tránh lây nhiễm vi khuẩn HP trong cộng đồng.

Hiện nay, tuy chưa có vắc xin đặc hiệu phòng ngừa vi khuẩn HP, nhưng việc tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin khác (như vắc xin phòng viêm gan, tiêu chảy do rotavirus, thương hàn, tả...) vẫn là biện pháp quan trọng giúp tăng cường miễn dịch và bảo vệ hệ tiêu hóa nói chung. Để được tư vấn và thực hiện tiêm chủng an toàn, bạn có thể liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn, theo dõi sức khỏe sau tiêm và trải nghiệm dịch vụ chuyên nghiệp. Để đặt lịch hẹn, vui lòng liên hệ hotline miễn phí 18006928.

Xem thêm: 

Liệu vi khuẩn HP có tự hết không? Thời gian điều trị bao lâu?

Khi nào cần xét nghiệm vi khuẩn HP? Những cách xét nghiệm phát hiện vi khuẩn HP hiện nay?