Trẻ sơ sinh vặn mình khó ngủ: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển não bộ và thể chất của trẻ trong những tháng đầu đời. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ lo lắng khi thấy bé thường xuyên vặn mình, rướn người, khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc. Liệu đây có phải dấu hiệu bất thường hay chỉ là phản xạ sinh lý bình thường? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn khoa học, chính xác và đầy đủ về vấn đề này.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh vặn mình khó ngủ

Hiện tượng vặn mình khi ngủ ở trẻ sơ sinh có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Một số trường hợp chỉ đơn thuần là phản xạ sinh lý, nhưng đôi khi đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng bệnh lý. Cụ thể:

Phản xạ sinh lý tự nhiên

Trong những tháng đầu, hệ thần kinh của trẻ vẫn chưa hoàn thiện nên dễ bị kích thích bởi âm thanh, ánh sáng hoặc thay đổi đột ngột từ môi trường. Bé có thể vặn mình, giật mình hoặc rướn người trong lúc ngủ mà không hề đau đớn hay khó chịu.

Các phản xạ nguyên thủy như Moro (giật mình), vặn mình thường xuất hiện trong vài tháng đầu (thường đến ~2-3 tháng), và giảm dần khi hệ thần kinh trưởng thành. Đây là hiện tượng hoàn toàn bình thường, thường giảm dần khi bé lớn hơn, hệ thần kinh ổn định hơn. Vì vậy, cha mẹ không nên quá lo lắng nếu trẻ chỉ thỉnh thoảng có biểu hiện này mà vẫn bú tốt, tăng cân đều.

Yếu tố môi trường

Môi trường ngủ không thoải mái cũng có thể khiến trẻ thường xuyên vặn mình. Khi bé bị lạnh, nóng, tã ướt hoặc quần áo quá chật, cơ thể sẽ phản ứng bằng những cử động như xoay người, co chân, rướn người.

Ngoài ra, phòng ngủ có ánh sáng mạnh, nhiều tiếng ồn hoặc gió lùa cũng dễ khiến giấc ngủ của bé bị gián đoạn. Với những nguyên nhân này, cha mẹ chỉ cần điều chỉnh không gian ngủ để bé cảm thấy dễ chịu hơn, tình trạng vặn mình cũng sẽ giảm đi đáng kể.

Dinh dưỡng và tiêu hóa

Hệ tiêu hóa non nớt của trẻ sơ sinh dễ bị ảnh hưởng bởi cách cho bú. Nếu bé bú chưa đủ no, cơ thể sẽ phát tín hiệu bằng những cử động như vặn mình, trở mình. Ngược lại, nếu bú quá no, trẻ có thể đầy bụng, khó tiêu, từ đó ngủ không sâu và hay cựa quậy.

Trẻ bị trào ngược dạ dày - thực quản cũng thường xuyên vặn mình, ọc sữa hoặc hay rướn người khi nằm. Hiện tượng này nếu diễn ra nhiều lần trong ngày có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và cân nặng của bé.

Nguyên nhân bệnh lý 

Không phải lúc nào vặn mình cũng là phản xạ sinh lý. Có những nguyên nhân bệnh lý mà cha mẹ cần cảnh giác như:

• Vàng da bệnh lý;
• Hạ canxi máu;
• Thiếu vitamin D;
• Một số bệnh lý thần kinh, tiêu hóa.

Nếu bé vừa vặn mình khó ngủ, vừa có biểu hiện quấy khóc kéo dài, bỏ bú hoặc chậm tăng cân, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám sớm để loại trừ nguy cơ bệnh lý.

Dấu hiệu phân biệt tình trạng bình thường và bất thường

Không phải mọi trường hợp vặn mình đều cần lo lắng. Việc phân biệt giữa phản xạ sinh lý bình thường và dấu hiệu bất thường sẽ giúp cha mẹ chủ động xử lý. Cụ thể:

Khi nào là bình thường?

Nếu trẻ chỉ vặn mình vài lần trong giấc ngủ, sau đó có thể ngủ lại bình thường, không quấy khóc lâu và vẫn bú đều, tăng cân ổn định thì đây chỉ là phản xạ sinh lý.

Bé trong giai đoạn 0 - 6 tháng thường xuyên có những cử động bất thường trong lúc ngủ, nhưng nếu nhìn chung phát triển tốt thì cha mẹ không cần quá lo lắng.

Khi nào cần lo lắng?

Ngược lại, nếu trẻ vặn mình liên tục, ngủ hay giật mình và khó dỗ, cha mẹ cần chú ý. Đặc biệt khi tình trạng này đi kèm các triệu chứng khác như:

• Vàng da bất thường, lan rộng.
• Có những cơn co giật, run tay chân.
• Khó thở, thở khò khè.
• Bỏ bú hoặc bú rất ít.

Ngoài ra, nếu cân nặng của bé không tăng theo chuẩn hoặc chậm phát triển vận động, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo rối loạn sức khỏe cần can thiệp y tế kịp thời.

Cách giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon và hạn chế vặn mình

Để giúp bé ngủ sâu và ít bị vặn mình, cha mẹ có thể áp dụng nhiều biện pháp hỗ trợ. Các giải pháp thường xoay quanh việc cải thiện môi trường ngủ, điều chỉnh thói quen chăm sóc và bổ sung dinh dưỡng hợp lý. Cụ thể như sau:

Tạo môi trường ngủ lý tưởng

Không gian ngủ yên tĩnh, ánh sáng dịu nhẹ sẽ giúp bé dễ ngủ và ngủ lâu hơn. Cha mẹ nên duy trì nhiệt độ phòng khoảng 26 - 28°C, đảm bảo thoáng mát nhưng không có gió lùa.

Quần áo của bé nên bằng chất liệu cotton mềm, thoáng, tránh tình trạng quá chật hoặc quá nóng. Một giấc ngủ thoải mái sẽ hạn chế được tình trạng bé trằn trọc, vặn mình giữa đêm.

Thói quen trước khi ngủ

Trước giờ ngủ, cha mẹ có thể tắm cho bé bằng nước ấm hoặc massage nhẹ nhàng để cơ thể bé thư giãn. Đây là cách đơn giản nhưng hiệu quả giúp bé dễ chìm vào giấc ngủ sâu.

Ngoài ra, cho bé bú vừa đủ trước khi ngủ cũng rất quan trọng. Tránh để bé bú quá no vì có thể gây trào ngược, khó chịu. Một mẹo khác là quấn khăn đúng cách để giúp trẻ cảm thấy an toàn, ít giật mình hơn khi ngủ.

Hỗ trợ bằng dinh dưỡng

Dinh dưỡng từ sữa mẹ là nền tảng quan trọng để đảm bảo bé ngủ ngon và phát triển khỏe mạnh. Người mẹ cần ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là vitamin D và canxi, để bổ sung gián tiếp cho con qua sữa.

Nếu trẻ bú sữa công thức, cha mẹ nên tuân thủ đúng liều lượng được khuyến nghị, tránh pha loãng hoặc đặc hơn mức cho phép vì có thể gây rối loạn tiêu hóa.

Khi cần bổ sung vitamin D

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ sơ sinh nên được bổ sung vitamin D hằng ngày để hỗ trợ phát triển hệ xương, cơ và giấc ngủ, đặc biệt với những trẻ ít tiếp xúc ánh nắng. 

Việc bổ sung vitamin D không chỉ giúp giảm nguy cơ còi xương mà còn góp phần hạn chế tình trạng vặn mình do thiếu vi chất.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Cha mẹ có thể theo dõi bé tại nhà trong nhiều trường hợp, nhưng nếu trẻ sơ sinh vặn mình khó ngủ kéo dài kèm dấu hiệu bất thường, hãy đưa bé đi khám sớm. Các tình huống cần đặc biệt chú ý gồm:

• Trẻ bỏ bú, sụt cân hoặc không tăng cân.
• Vặn mình kèm quấy khóc liên tục, khó dỗ.
• Có triệu chứng vàng da, thở khò khè, co giật.

Việc thăm khám kịp thời giúp loại trừ nguy cơ bệnh lý và có hướng xử trí phù hợp, tránh để tình trạng kéo dài gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Trẻ sơ sinh vặn mình khó ngủ phần lớn là hiện tượng sinh lý bình thường, liên quan đến sự chưa hoàn thiện của hệ thần kinh. Tuy nhiên, nếu tình trạng này đi kèm dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần chú ý và đưa bé đi khám sớm. Việc tạo môi trường ngủ thoải mái, cho bú đúng cách, bổ sung vitamin D và theo dõi sát sao sẽ giúp bé ngủ ngon, phát triển khỏe mạnh trong những tháng đầu đời.