Bệnh trào ngược dạ dày có nguy hiểm không? Cách phòng ngừa

Trào ngược dạ dày thực quản là một tình trạng rối loạn tiêu hóa mạn tính, xảy ra khi dịch vị axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng và tổn thương niêm mạc. Dù bệnh khá phổ biến trong cộng đồng, nhiều người vẫn chưa nhận thức đúng về mức độ nghiêm trọng của nó. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, trào ngược dạ dày có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm loét thực quản, hẹp thực quản hoặc biến đổi tế bào gây thực quản Barrett. Vậy bệnh trào ngược dạ dày có nguy hiểm không? Cách phòng ngừa là gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc giải đáp thắc mắc.

Bệnh trào ngược dạ dày có nguy hiểm không?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD – Gastroesophageal Reflux Disease) là một rối loạn tiêu hóa mạn tính, xảy ra khi axit và dịch tiêu hóa từ dạ dày thường xuyên trào ngược lên thực quản. Về bản chất, đây là bệnh lý không quá nguy hiểm trong giai đoạn sớm và hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày có thể tiến triển và gây ra nhiều biến chứng đáng lo ngại. Các biến chứng thường gặp bao gồm: Viêm thực quản, loét thực quản, hẹp thực quản do mô sẹo, và nghiêm trọng hơn là tình trạng thực quản Barrett, một biến đổi tiền ung thư của tế bào biểu mô thực quản, làm tăng nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tuyến thực quản.

Ngoài ra, tình trạng trào ngược kéo dài còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, gây mất ngủ, đau ngực mạn tính, khàn tiếng, ho kéo dài và hôi miệng. Do đó, việc nhận biết sớm triệu chứng và tuân thủ điều trị là yếu tố quan trọng nhằm ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

Những biến chứng nguy hiểm của trào ngược dạ dày thực quản

Bệnh trào ngược dạ dày có nguy hiểm không? Mặc dù không phải lúc nào cũng đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng nếu kéo dài và không được điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra hàng loạt biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là các biến chứng thường gặp nhất:

Tổn thương và hẹp thực quản

Tiếp xúc kéo dài với acid dịch vị có thể gây viêm, phù nề và loét niêm mạc thực quản. Qua thời gian, các tổn thương này lành lại bằng mô sẹo, dẫn đến hẹp thực quản. Biến chứng này khiến người bệnh gặp khó khăn khi nuốt, cảm giác khó nuốt, đau tức ngực sau ăn, thậm chí suy dinh dưỡng do ăn uống kém.

Viêm đường hô hấp trên và dưới

Axit trào ngược có thể đi ngược lên thanh quản, hầu họng hoặc hít phải vào phổi, gây kích ứng đường thở. Người bệnh dễ bị viêm thanh quản, ho mạn tính, khàn tiếng, viêm họng, viêm xoang, hen phế quản hoặc viêm phổi tái phát. Đặc biệt ở trẻ em và người lớn tuổi, đây là biến chứng dễ bị bỏ sót và chẩn đoán nhầm.

Barrett thực quản

Barrett thực quản là tình trạng biến đổi cấu trúc tế bào của niêm mạc thực quản dưới do tiếp xúc lâu dài với acid. Tế bào vảy bình thường bị thay thế bằng tế bào trụ giống niêm mạc ruột, được xem là tình trạng tiền ung thư. Dù chưa phải là ung thư, nhưng Barrett thực quản làm tăng nguy cơ tiến triển thành ung thư biểu mô tuyến thực quản trong tương lai.

Ung thư thực quản

Đây là biến chứng nghiêm trọng và có tiên lượng kém. Bệnh thường được phát hiện muộn với các triệu chứng như khó nuốt, đau rát, sụt cân nhanh, nôn ra máu hoặc phân đen.

Nguyên nhân trào ngược dạ dày

Bệnh trào ngược dạ dày có nguy hiểm không? Câu trả lời phụ thuộc nhiều vào mức độ tổn thương và tiến triển bệnh lý. Tuy nhiên, phần lớn trường hợp đều khởi phát từ các nguyên nhân có thể kiểm soát được. Việc nhận biết sớm nguyên nhân sẽ giúp người bệnh phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

Thoát vị khe hoành

Thoát vị khe là tình trạng một phần của dạ dày chui qua lỗ cơ hoành lên ngực, làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới. Khi cơ vòng này không thể đóng kín hoàn toàn, axit và dịch vị dạ dày sẽ dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây kích ứng, viêm loét và hình thành các triệu chứng điển hình của trào ngược dạ dày thực quản.

Thừa cân hoặc béo phì

Trọng lượng dư thừa, đặc biệt mỡ bụng, tạo áp lực lớn lên ổ bụng, làm tăng nguy cơ đẩy dịch vị dạ dày lên thực quản. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây trào ngược, đặc biệt ở người trưởng thành. Giảm cân là một trong những biện pháp quan trọng giúp cải thiện đáng kể triệu chứng.

Mang thai

Trong thai kỳ, sự gia tăng hormone progesterone làm giãn các cơ trơn, trong đó có cơ vòng thực quản dưới. Kết hợp với sự chèn ép từ tử cung đang lớn dần lên ổ bụng, nguy cơ trào ngược axit sẽ tăng cao, nhất là ở tam cá nguyệt thứ ba. Tình trạng này thường cải thiện sau sinh.

Dùng một số loại thuốc

Một số thuốc điều trị mạn tính như theophylline (hen suyễn), thuốc chẹn kênh canxi (tăng huyết áp), thuốc chống trầm cảm, NSAIDs và thuốc kháng histamine có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới hoặc tăng tiết axit dạ dày. Dùng kéo dài mà không kiểm soát có thể khởi phát hoặc làm nặng thêm bệnh trào ngược.

Lối sống không lành mạnh

Thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn nhiều thực phẩm chiên rán, cay nóng, hoặc ăn sát giờ ngủ đều làm giảm áp lực cơ vòng thực quản dưới và kéo dài thời gian làm rỗng dạ dày. Đây là nhóm nguyên nhân phổ biến và dễ gặp nhất, đặc biệt ở người trẻ có lối sống bận rộn, thiếu khoa học.

Cách phòng ngừa chứng trào ngược dạ dày thực quản

Để giảm thiểu nguy cơ mắc hoặc tái phát trào ngược dạ dày thực quản, người bệnh cần xây dựng lối sống lành mạnh kết hợp với các biện pháp chủ động điều chỉnh hành vi sinh hoạt như sau:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng áp lực ổ bụng, gây đẩy ngược dạ dày lên thực quản và làm giảm chức năng cơ thắt thực quản dưới (LES). Vì vậy, kiểm soát cân nặng giúp hạn chế áp lực này và giảm nguy cơ trào ngược.
• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc làm suy yếu chức năng của cơ thắt thực quản dưới, đồng thời làm giảm tiết nước bọt. Ngừng hút thuốc giúp cải thiện đáng kể triệu chứng bệnh lý này.
• Nâng cao đầu giường khi ngủ: Người bệnh có thể kê cao đầu giường từ 15-23cm nhằm sử dụng trọng lực hỗ trợ ngăn axit trào ngược về đêm. Biện pháp này đặc biệt hữu ích với những bệnh nhân có triệu chứng ợ nóng khi nằm.
• Không nằm ngay sau khi ăn: Nằm sau khi ăn sẽ khiến dạ dày chịu áp lực cơ học cao, dễ đẩy dịch vị trào ngược lên thực quản. Cần đợi ít nhất 2-3 giờ sau bữa ăn trước khi nằm nghỉ hoặc ngủ.
• Ăn uống chậm rãi, nhai kỹ: Thói quen ăn quá nhanh làm dạ dày phải làm việc quá tải, tăng nguy cơ rối loạn nhu động và trào ngược. Ăn chậm, nhai kỹ giúp giảm áp lực lên dạ dày và cải thiện tiêu hóa.
• Tránh thực phẩm kích thích: Hạn chế sử dụng thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, nước ngọt có gas, cà phê, chocolate, bạc hà và thực phẩm cay nóng để tránh làm tăng tiết axit và giãn cơ thắt thực quản dưới.
• Không mặc quần áo bó sát: Quần áo bó vùng eo bụng làm tăng áp lực lên dạ dày và có thể làm rối loạn chức năng đóng mở của cơ thắt thực quản dưới, từ đó thúc đẩy trào ngược.

Bệnh trào ngược dạ dày có nguy hiểm không? Bệnh trào ngược dạ dày thực quản tuy không phải là tình trạng cấp tính nguy hiểm tức thời, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị sớm, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Hãy xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, duy trì cân nặng hợp lý và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ để ngăn ngừa bệnh tiến triển và bảo vệ hệ tiêu hóa hiệu quả về lâu dài.