Trẻ sinh non cần khám những gì? Các vấn đề sức khỏe thường gặp khi sinh non

Trẻ sinh non là nhóm trẻ đặc biệt cần được chăm sóc và theo dõi y tế chặt chẽ do các cơ quan trong cơ thể chưa phát triển hoàn thiện. Ngay từ khi chào đời, các bé có nguy cơ cao gặp phải nhiều vấn đề về hô hấp, tim mạch, tiêu hóa và thị giác. Vì vậy, việc hiểu rõ trẻ sinh non cần được khám những gì là vô cùng quan trọng để cha mẹ có thể giúp con được phát hiện sớm các bất thường, can thiệp kịp thời và hỗ trợ quá trình phát triển toàn diện. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Trẻ sinh non cần khám những gì?

Việc thai nhi được phát triển đủ tháng, đủ ngày là yếu tố quan trọng giúp các cơ quan trong cơ thể hoàn thiện. Khi trẻ sinh ra từ 22 đến trước 37 tuần tuổi thai, được xem là sinh non. Do chưa phát triển toàn diện, trẻ cần được xét nghiệm và thăm khám chuyên sâu để đánh giá sức khỏe và phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn.

Các xét nghiệm quan trọng

• Xét nghiệm máu: Giúp kiểm tra đường huyết, phát hiện thiếu máu, đa hồng cầu hoặc nhiễm trùng sơ sinh. Ngoài ra, xét nghiệm còn giúp xác định sự không tương thích nhóm máu mẹ - con và kháng thể tấn công hồng cầu, nguyên nhân gây vàng da nhân ở trẻ sơ sinh.
• Định lượng điện giải: Đo nồng độ natri, kali, canxi, glucose, kết hợp theo dõi cân nặng và lượng nước tiểu để đánh giá cân bằng dịch và điện giải trong cơ thể trẻ.
• Chẩn đoán hình ảnh: Tùy từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang ngực, siêu âm sọ não hoặc phương pháp khác để đánh giá tình trạng các cơ quan bị ảnh hưởng do sinh non.
• Xét nghiệm xâm lấn: Chỉ thực hiện khi cần thiết, ví dụ chọc dò dịch não tủy trong trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương.

Các thăm khám chuyên biệt

• Khám mắt: Trẻ sinh non dưới 1.500 gram nên được khám mắt lần đầu khi 4 - 7 tuần tuổi để phát hiện bệnh võng mạc do sinh non (ROP). Trẻ 30 tuần tuổi thai, nặng 1.500 - 2.000 gram hoặc phải chăm sóc đặc biệt cũng cần được kiểm tra trong giai đoạn này. Nếu có bất thường, bác sĩ sẽ lên lịch theo dõi định kỳ.
• Kiểm tra thính lực: Thực hiện trước khi trẻ xuất viện bằng cách theo dõi phản ứng của trẻ với giọng nói hoặc âm thanh. Nếu trẻ phản ứng tốt, thính giác được coi là bình thường.
• Đánh giá thiếu máu: Kiểm tra nồng độ hematocrit, hemoglobin và hồng cầu lưới. Nếu phát hiện thiếu máu, trẻ sẽ được điều trị bằng truyền máu hoặc bổ sung sắt, sau đó làm xét nghiệm đánh giá hiệu quả điều trị.
• Theo dõi giấc ngủ: Dùng thiết bị đo nhịp thở, nhịp tim, nồng độ oxy và sóng điện não để đánh giá nguy cơ ngừng thở hay đột tử khi ngủ.
• Siêu âm sọ não: Giúp phát hiện sớm xuất huyết hoặc tổn thương não ở trẻ sinh non để kịp thời xử lý.

Những vấn đề sức khỏe nào có thể gặp ở trẻ sinh non?

Thai nhi cần đủ thời gian phát triển trong bụng mẹ để các cơ quan hoàn thiện và hoạt động bình thường khi chào đời. Tuy nhiên, khi trẻ sinh ra quá sớm, quá trình phát triển này bị gián đoạn, khiến cơ thể trẻ chưa kịp trưởng thành đầy đủ. Hậu quả là các bé có thể phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng ngay từ những ngày đầu đời.

Ở giai đoạn sơ sinh, trẻ sinh non thường gặp các bệnh lý cấp tính liên quan đến tim, phổi, não, gan và hệ tiêu hóa, chẳng hạn như:

• Ngưng thở khi ngủ (ngưng thở chu kỳ) do hệ thần kinh điều khiển hô hấp chưa hoàn thiện.
• Loạn sản phế quản phổi, một dạng tổn thương phổi mạn tính do phải thở oxy hoặc hỗ trợ hô hấp kéo dài.
• Xuất huyết trong não thất, xảy ra do các mạch máu não của trẻ còn yếu, dễ vỡ khi chịu áp lực.
• Viêm ruột hoại tử, một bệnh lý nguy hiểm có thể gây hoại tử thành ruột non ở trẻ sinh non.
• Nhiễm trùng huyết, do hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu, dễ bị vi khuẩn xâm nhập.
• Còn ống động mạch hoặc rối loạn lưu lượng máu trong tim, khiến tuần hoàn và hô hấp bị ảnh hưởng.
• Bệnh võng mạc do sinh non (ROP), do mạch máu võng mạc phát triển bất thường, có thể dẫn đến mù lòa nếu không được phát hiện sớm.

Không chỉ đối mặt với các nguy cơ cấp tính, trẻ sinh non còn có thể chịu di chứng lâu dài ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ, bao gồm:

• Bại não, do tổn thương não trong giai đoạn sơ sinh.
• Suy giảm thính giác và thị lực, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và học tập.
• Khiếm khuyết nhận thức hoặc chậm phát triển trí tuệ, dẫn đến khó khăn trong học tập và sinh hoạt sau này.
• Tăng trưởng kém, khiến trẻ có thể thấp bé hoặc nhẹ cân hơn so với bạn cùng lứa.

Chính vì vậy, việc theo dõi sức khỏe toàn diện cho trẻ sinh non ngay từ những ngày đầu sau sinh là vô cùng quan trọng. Cha mẹ cần phối hợp chặt chẽ với các bác sĩ chuyên khoa để khám định kỳ, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời nhằm giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và giảm thiểu tối đa các biến chứng về sau.

Những lưu ý khi chăm sóc trẻ sinh non tại nhà

Chăm sóc trẻ sinh non đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và tuân thủ nghiêm ngặt theo hướng dẫn của bác sĩ, bởi cơ thể trẻ còn rất non yếu và dễ bị tác động bởi môi trường xung quanh. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng giúp cha mẹ chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho trẻ sinh non:

• Theo dõi sức khỏe: Cha mẹ nên thường xuyên quan sát thân nhiệt, màu da, nhịp thở của trẻ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần đưa trẻ đi khám ngay để được xử trí kịp thời.
• Dinh dưỡng: Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong những tháng đầu giúp tăng sức đề kháng và hỗ trợ phát triển toàn diện.
• Giấc ngủ: Trẻ sinh non cần ngủ 16 - 20 tiếng mỗi ngày. Khi cho trẻ ngủ, nên đặt trẻ nằm ngửa, mặc đồ thoải mái, tránh đệm quá mềm hoặc quá cứng và không ủ quá ấm để phòng ngừa ngạt thở.
• Vệ sinh và mát xa: Tắm cho trẻ 3 - 4 lần/tuần bằng nước ấm sạch và sữa tắm dành riêng cho trẻ sơ sinh, vệ sinh vùng rốn, vùng kín nhẹ nhàng. Mát xa bằng dầu chuyên dụng, kết hợp trò chuyện với trẻ để giúp bé phát triển thể chất và tâm lý tốt hơn.
• Tiêm phòng: Do hệ miễn dịch còn yếu, trẻ sinh non cần được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch theo hướng dẫn của bác sĩ để phòng ngừa bệnh tật.
• Lưu ý khác: Giữ nhiệt độ phòng ổn định, vệ sinh không gian sống sạch sẽ và hạn chế người lạ tiếp xúc với trẻ để tránh nguy cơ lây nhiễm.

Tóm lại, trẻ sinh non là đối tượng đặc biệt cần được theo dõi sát sao về sức khỏe và sự phát triển. Việc khám định kỳ theo đúng hướng dẫn của bác sĩ giúp phát hiện sớm các vấn đề về hô hấp, tim mạch, thị lực, thính lực, dinh dưỡng và vận động. Cha mẹ nên chủ động đưa bé đi khám đúng lịch, tuân thủ phác đồ điều trị để con có cơ hội phát triển khỏe mạnh, bắt kịp trẻ đủ tháng.