Thức khuya bị gì? Cảnh báo 6 hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe

Nhiều người vì công việc, học tập hoặc thói quen sinh hoạt mà thường xuyên thức khuya. Ban đầu có thể chỉ là mệt mỏi thoáng qua, nhưng nếu kéo dài, thức khuya có thể gây ra hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà bạn không ngờ tới. Vậy thức khuya bị gì và liệu chúng ta có thể phòng ngừa được những tác động đó? Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu chi tiết vấn đề này để bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

Thức khuya bị gì? Giải đáp từ góc độ y học

Thói quen thức khuya tưởng chừng vô hại nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Vậy thức khuya bị gì? Theo các chuyên gia y học, việc duy trì thói quen ngủ muộn kéo dài có thể dẫn đến hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng:

Suy giảm trí nhớ, rối loạn thần kinh và tâm lý

Giấc ngủ sâu về đêm là thời điểm vàng để hệ thần kinh trung ương nghỉ ngơi, sắp xếp thông tin và củng cố trí nhớ. Việc thiếu ngủ hoặc ngủ không đúng giờ sẽ làm gián đoạn quá trình này, khiến người thường xuyên thức khuya dễ gặp các biểu hiện như: Hay quên, kém tập trung, phản ứng chậm, đau đầu, chóng mặt và mệt mỏi kéo dài. Về lâu dài, sự thiếu hụt thời gian nghỉ ngơi của não bộ còn có thể dẫn đến các rối loạn tâm lý như lo âu, căng thẳng, mất ngủ mãn tính, dễ cáu gắt hoặc trầm cảm.

Suy yếu hệ miễn dịch làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn

Khi ngủ, cơ thể sản sinh ra các tế bào miễn dịch và hormone kháng viêm giúp tái tạo năng lượng và bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây bệnh. Thức khuya làm gián đoạn chu trình này, khiến sức đề kháng suy yếu và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như cảm cúm, viêm họng, viêm đường hô hấp, viêm da cơ địa và các bệnh lý nhiễm trùng khác.

Rối loạn nội tiết tố

Một trong những hệ lụy nghiêm trọng của việc thức khuya là rối loạn nội tiết tố. Trong khi ngủ, cơ thể sản xuất các hormone thiết yếu như melatonin, cortisol, insulin, estrogen (ở nữ) và testosterone (ở nam). Việc phá vỡ chu kỳ ngủ - thức sẽ làm mất cân bằng nội tiết, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe sinh sản.

Phụ nữ thường xuyên thức khuya có thể gặp tình trạng rối loạn kinh nguyệt, da tiết dầu nhiều, tăng nguy cơ u xơ tử cung, giảm khả năng thụ thai. Nam giới cũng không tránh khỏi hậu quả khi lượng testosterone suy giảm, ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng và chức năng sinh lý.

Tổn thương gan và rối loạn tiêu hóa

Từ 23h đến 1h sáng là thời gian hoạt động mạnh nhất của gan trong chu kỳ thải độc. Khi bạn thức khuya, gan không thể hoàn thành nhiệm vụ này hiệu quả, dẫn đến độc tố tích tụ trong máu, tăng men gan và lâu dài có thể gây viêm gan, gan nhiễm mỡ hoặc suy gan.

Không chỉ vậy, thức khuya còn làm tăng tiết axit dạ dày, cản trở quá trình tái tạo lớp niêm mạc, khiến bạn dễ mắc các bệnh như đau dạ dày, trào ngược dạ dày - thực quản, tiêu hóa kém, đầy bụng hoặc rối loạn tiêu hóa mãn tính.

Suy giảm thị lực do tiếp xúc ánh sáng xanh

Trong môi trường ánh sáng yếu ban đêm, việc liên tục sử dụng máy tính, điện thoại hay các thiết bị phát ánh sáng xanh khiến mắt phải hoạt động quá tải. Ánh sáng xanh có bước sóng ngắn và năng lượng cao, có thể xuyên qua võng mạc, gây tổn thương các tế bào thị giác và làm tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mù lòa ở người trưởng thành.

Ngoài ra, mắt sẽ xuất hiện tình trạng khô, đỏ, mỏi, nhức và nhạy cảm với ánh sáng nếu không được nghỉ ngơi đúng cách. Việc thức khuya liên tục có thể khiến thị lực suy giảm rõ rệt chỉ sau vài tháng.

Lão hóa sớm, da xỉn màu và mụn trứng cá

Ban đêm là giai đoạn làn da bước vào quá trình tái tạo và phục hồi tối ưu. Thức khuya khiến chu trình tái tạo bị gián đoạn, làm giảm lượng collagen tự nhiên và khiến da nhanh chóng xỉn màu, chảy xệ, xuất hiện nếp nhăn. Ngoài ra, rối loạn nội tiết khi thức khuya cũng khiến tuyến bã nhờn hoạt động quá mức, dẫn đến bí tắc lỗ chân lông, nổi mụn viêm, mụn ẩn.

Những đối tượng đặc biệt cần tránh thức khuya

Tác hại của việc thức khuya bị gì​ không giống nhau ở tất cả mọi người. Một số nhóm đối tượng đặc biệt nên tuyệt đối tránh thói quen này để bảo vệ sức khỏe:

• Trẻ em và thanh thiếu niên: Giấc ngủ đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Thức khuya ảnh hưởng đến chiều cao, rối loạn cảm xúc, khả năng học tập và khả năng miễn dịch. Với học sinh, sinh viên, việc thiếu ngủ còn làm giảm trí nhớ và khả năng tiếp thu kiến thức.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Ở phụ nữ mang thai, việc thức khuya gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, làm tăng nguy cơ sinh non, tiểu đường thai kỳ và suy giảm miễn dịch. Sau sinh, mẹ thiếu ngủ sẽ dễ trầm cảm, sữa về ít và ảnh hưởng đến sự gắn kết mẹ con.
• Người cao tuổi: Ở người già, chức năng cơ thể suy giảm, đồng hồ sinh học nhạy cảm hơn. Thức khuya khiến huyết áp dao động bất thường, tăng nguy cơ đột quỵ, tim mạch và mất ngủ mãn tính.
• Người có bệnh lý nền: Những người bị tiểu đường, tim mạch, rối loạn chuyển hóa, dạ dày hay gan mật... nếu thức khuya sẽ khiến tình trạng bệnh trầm trọng hơn. Ví dụ, người bị đái tháo đường rất dễ mất kiểm soát đường huyết do rối loạn nhịp sinh học.
• Người làm việc trí óc, cần tập trung cao độ: Những người thường xuyên cần trí nhớ, tư duy và khả năng phán đoán như bác sĩ, giáo viên, lập trình viên, tài xế đường dài… càng không nên thức khuya vì sự suy giảm nhận thức sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất và độ chính xác công việc.

Làm sao để giảm tác hại nếu buộc phải thức khuya?

Bạn đã biết thức khuya bị gì và những hệ lụy nghiêm trọng đi kèm trong phần nội dung trên. Tuy nhiên, trong một số trường hợp không thể tránh như làm việc ca đêm, trực gác hay chạy deadline, việc ngủ muộn là điều khó tránh khỏi. Bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để giảm thiểu tác động tiêu cực từ việc thức khuya:

• Ngủ bù hợp lý trước và sau khi thức khuya: Nếu biết trước sẽ phải thức khuya, bạn nên tranh thủ ngủ sớm hơn vào buổi chiều hoặc tối để cơ thể được phục hồi phần nào. Sau khi thức khuya, nên ngủ bù vào buổi sáng hôm sau nhưng không nên ngủ quá 9h sáng để tránh rối loạn nhịp sinh học.
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ: Tăng cường thực phẩm chứa vitamin B, C, E, omega-3 và protein để hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh và giúp da hồi phục nhanh hơn. Tránh ăn đêm quá muộn và chọn thực phẩm dễ tiêu như cháo, súp, trứng luộc.
• Uống đủ nước, hạn chế chất kích thích: Đảm bảo cơ thể được cung cấp đủ nước trong suốt cả ngày để hỗ trợ quá trình trao đổi chất và giảm cảm giác mệt mỏi sau khi thức khuya. Đồng thời, bạn cần hạn chế sử dụng các chất kích thích như caffeine, rượu bia và nước ngọt có ga…
• Tận dụng ánh sáng hợp lý: Khi làm việc khuya, nên bật đèn sáng đủ để giảm áp lực lên mắt. Sử dụng chế độ chống ánh sáng xanh trên thiết bị điện tử và nên đeo kính lọc ánh sáng nếu sử dụng máy tính trong thời gian dài.
• Tập thói quen sinh hoạt khoa học: Sau mỗi đợt thức khuya, hãy điều chỉnh lại nhịp sinh học bằng cách ngủ đúng giờ trong những ngày tiếp theo. Tập thể dục nhẹ nhàng vào buổi sáng, ăn uống đều đặn và dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng.

Việc thức khuya nếu xảy ra thi thoảng sẽ không quá nguy hại, nhưng nếu duy trì thường xuyên thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần. Giờ đây, bạn đã biết thức khuya bị gì và tác động của nó đến từng cơ quan trong cơ thể. Hãy chủ động điều chỉnh lối sống, giữ đồng hồ sinh học cân bằng để bảo vệ sức khỏe lâu dài của chính mình.